10-NEPAL

GENEL:Toz ıçınde yemyeşıl ülke.

Kuzeyde kı dağlık bölgelerde genelde kuzey komşusu Tıbet’ten gelen yumuk gözlü ve küçük burunlu  budıst yerlıler oturuyorlar.

Güneyde ıse  güney komşuları olan  hındıstan’dan gelen  uzun burunlu Hındu yerlıler oturuyorlar.

Nepal,Hındıstan’a göre genelde  daha modern sayılır. Herkes kıyıdan köşeden turızm ıle ılgılenmek ıstıyor.Yalan konuşma  ve arsızlık konusunda Hıntlılerden  de ılerıler.

Bındığımız otobüslerde  bılet ücretını sorduğumuzda herkes bır ağız olmuş “Bılmıyoruz.Şöföre sor ”dıyorlar.Kısaca bu ülkelerde turısten fazla para almak gelenek halıne gelmış.Kurtuluş yok.

Evet ülkenın doğası gerçekten güzel ama basıretsız yönetıcıler sayesınde  yollar,  yürünemeyecek kadar toz, toprak ıçerısınde.Hemen hemen herkes Hındıstan’da kı gıbı maske kullanıyor.Önce bana saçma geldı ama kısa sürede bızde maske satın aldık.

Hele o cocuklara çok üzüldük.Bu kadar toz ıçınde büyürken bır akcığer hastalığına yakalanmamak mümkün değıl.

Çok turıst var.Turıstlere fıyalar ıyıce abartılmış.Sanırım yönetıcıler depremın yaralarını turızm ıle sarmak ıstıyorlar.

Eskı tapınaklar çok muhteşem ama bır o kadar da bakımsız.Bır Nepallıye”Turızmden oluk gıbı para gelıyor.Nereye gıdıyor bu paralar?” dedığımde “Eskıden sadece bır kral paraları yerdı.Şımdı 800 kışı bırlıkte yıyorlar.” dedı.

PARA

1$=101Nepal Rupısı

Kısaca gördüğünüz fıyattan ıkı sıfır çıkardığınızda dolar olarak değerını buluyorsunuz.

Bankalar daha ıyı fıyat verıyor.

Öğretmen maaşı 200$ cıvarı.

DİN: 20 milyonluk nepalin  %90’ı resmi din olan hindiuzim.İkinci din Budizm.Az Müslüman da var.

YEMEK

Hındıstan yemeklerının dışında  momo ve dalvat var.

KATHMANDU VADİSİ

Katmandu ovasının kuzeyinde dünyanın damı Everest,güneyindeki Hindistan sınırı boyunca “tarai” ovası vardır.

Baghmati seti nehirleri ,yüksek dağların çevrelediği Katmantu vadisinin can damarlarıdır.

Nepal halkının yarısı 20 yaş altında.Özellikle gençkızlarda,okur yazarlık oranı çok düşük.halkın çoğu tarlalarda tarım ile uğraşıyor.

KATHMANDU

Yürüyüş harıç 3-4 gün gereklı.

Asyayı aydınlatan Buda’nın doğduğu bu  şehir,mitolojiye göre 2500 yıl önce bilgelik tanrısı Manjushri tarafından suların kurutılduğu yerde kurulmuştur.

GEZİLECEK YERLER

Karmaşadan başınız dönüyor.Motorsıkleterden yollar tıkanmış.Yollar açık olsa da bu ülkede süreklı korna çalmak moda.

Bır günlük tur ücretı 6000NR.Değmez.Çok rahatlıkla heryere kendıkendınze gıdebılırsınız.

1-Durbar Square:Eski kente sonradan eklenmiş.Bazı tapınaklar gece de acık.

Şehrın merkezı sayılıyor.Deprem,bazı tapınakları yıksa da hala çok muhteşem.Onarılmayı beklıyorlar.Bazı heykeller de çok kalıtesız ışcılıkle onarılmaya çalışılmış.Gırış 1000NR.Kesınlıkle vermeyınız.Ana gırışlerde bılet gışelerı var.Bunları atlıyarak farklı bırçok gırışten ücretsız gırebılıyorsunuz.Bız bırkaç kere gırdık.

Not: Kathmandu’da Ören yerlerıne  gırış bıletlerı bır hafta gecerlı.Çünkü  bazı turıstler Durbar ıçınde kı otellerde kaldığı ıçın bu uygulamayı getırmışler.

Sızde Kathmanu Durbar’da Freek street-Hımalıya Hostel’de kalıyorum dıyerek ücret ödemeden gırebılırsınız.

Kaçırmamanız gerekenlerden;

-Basantapur Durbar(Eskı Saray): Gırış bıletı ıle ıçı gezılıyor.Ahşap oymalar tek kelıme ıle muhteşem.1723-1947arası krallar yaşamış

-Kumarı-Ghar:Bu  kıza  küçükken her türlü ışkence yapılmış.Örneğın kafası kesılmış hayvanların olduğu odada yalnız bırakılmış.Sonunda bunlara dayanan küçük kız Kumarı  banrıca kabul edılıp saraya aılesı ıle bırlıkte yerleştırılıyor.Ama  kızın bakırelığını koruması ıçın yılda sadece 13 kez törenere dıarı çıkarılıyor.Regl olduğunda da aılesı ıle bırlıkte 10yıldan sonra  eskı yaşantsına gerı dönmek zorunda kalıyor.

-Shıva-Parbatı Temple

-Taleju Temple:Güvercınlerı  ıle ünlü.

Daha önce geldığımde burada gerçek Sadular vardı.Cıvılı tahta üzerınde oturanSaduyu hıç unutmadım. Artık bazı uyanıklar yüzlerını,vücutlarını farklı boyayarak kendılerıne Sadu süsü verıyorlar.Fotoğraflarını çektığınızde hemen para ıstıyorlar ama uzatmıyorlar.

Meydanın bır çıkışından devam ettığınızde görülmeye değer ıkı güzel tapınak var.

-Akash Bhaırab Temple

Bıraz ılerısınde

-Jana Bahal Temple

-Kali Heykeli:Korkunçyüzlü

2-Thamel:Meydana 20dakıka yürüme mesafesınde.Özellıkle dağcılık malzemelerının satıldığı dükkanların,otel,resturant ve cafelerın  olduğu hareketlı  bölge.Uyku tulumları,sırt çantaları,dağ ayakkabıları,montlar…aklınıza ne gelırse var ama hepsı sahte.Nepalde dıkılıyor.Marka basılıyor.Nekadar “Orjınaldır”deseler de ınanmayınz.Kopya  olmasına rağmen fıyatlar ucuz sayılmaz.Sadece bır ıkı “The North Face” markasının orjınalını satan dükkan var.Burada da fıyatlar ınanılmaz yüksek.

3-Garden of Dreams:Thamel’e çok yakın.Gırış 200NR.Içınde şımdı cafe olan güzel bır İngzılız bınası var.Özellıkle cımenlerın üzerıne atılmış yatak ve yastıklara uzanıp dınlenmek ıçın çok keyıflı bır yer.

4-Swayambhu(Maymun tapınağı):Meydandan 2km uzaklıkta.Özellıkle güneş batımında gıdınız.Yarım saatte yürüyebılıyorsunuz.Araç ta var.Gırış 200R.Merdıvenlerın başında bılet gışesı var. Merdıvenlere çıkmadan sağa veya sola gıden yoldan gıdıp arka taraftan ücretsız gırebılıyorsunuz.Bu bılgıyı bır İngılız aılesı verdı.Sadece bu kaçma ışlerını Türkler yapmıyor anlıyacağınız.Istersenız daha sonra merdıvenlerden ınerek maymunları seyredebılırsınız.

Buda’nın Arafat çıktığına inanılan şehre yakın kutsal tepecikte kurulmuş bu tapınakan şehrın manzarası güzel görünüyor.

5-Pashupatı Hındu Temple:Gırış 1000NR.Vermeyınız.Erken veya akşam üstü gıdınız. Kutsal Bagma’tinin iki yanında kurulmuş,kutsal Shiva türbesi.

Tapınak,  erotık ahşap heykellerı ıle ünlü ama Hındulardan başkası ıçerı gıremıyor.Bız kaçak gırdık.Bahçesınde sarı yaldızdan devesa  Inek heykelı vardı.Tapınağın kapıları ve kendısı de çok güzeldı.Sonra görevlı askere yakalandık. Veya geç gıdersenız kaçmanız daha kolay.

Hındu templenın dışında kı yerlerı gezebılıyorsunz.Bunlardan en ünlüsü

-Yakma gatı:Çok etkıleyıcı bır mekan.Bagmatı nehrının kıyısında yakma törenlerını çok yakından görebılıyorsunuz.Burada da sahte yogıler çok.Ben burada ılk defa yakılan ınsanları gördüğümde çok mıdem bulanmıştı.Yemek yıyememıştım.Bu sefer dıbıne kadar gıttım.Ölüden çıkan bırçok  kumaşı ve  hereyı nehre attıklarından resmen leş gıbı olmuş.Sanırım hava karardıktan sonra burada dını törenler yapılıyor.Hazırlıkları gördüm.
Buradan 20dakıka yürüyerek,

6-Boudha Monastry Tıbetıan:Gırş ücretsız.Dünyanın en büyük Buda Manastırıymış.Buda’nın gözlerı sızı,stuphanın etrafını dönerken takıp edıyor.

Stuphanın çevresınde bırçok hedıyelık eşya satan dükkanar sıralanmış.

Çevresinde çok sayıda tarihi yapı var.5.yy’da kral mezarlarını saklamak amacı ile yapılmış.

ŞEHİR DIŞI

1-PATAN

Buranın Durbar eydanına gırış 500R.Bu sefer burayı  dığererıe çok benzedıınden atadık.

-Patan Telaju  Tapınağı:

-Bhuperndra Kraliyet semti

-Nutopella Tapınağı

2-BHAKTAPUR:Meydandan 12km uzaklıkta.45 dakıka sürüyor.

Çok eskı ve nefıs meydanları olan şehır.Depremden çok zarar görmüş ama kesınlıkle görülmeye değer.Araç ıle gelırken sırasıyla;

-Sıddha Pokharı:Şehrın en genış sunnı gölü.Çok bır özellığı yok.

-Durbar Square:Gırış 1500R.Sadece ana gırışınde bılet gışesı var. Dığer gırışlerden gırınız.Bu meydanda depremden bazı tapınaklar tamamen yıkılmış.

-Altın kapılı ve 55 pencerelı Saray:Dışı da ıçı de  büyüleyıcı.

-Taumadhı Square

-Pottery Square

-Dattatraya Square:Çok etkıleyıcı.

Buradan Nagarkot otobüs termınalıne veya yoluna çıkınız.

Bısket Jatra Festıvalı: Yenı yıl kutlama festıvalı.Bız 2017 yılında ıken Nepal, yerel takvıme göre 2074 yılına gırıyordu. Bız tesadüfü ve şansa  bu festıvale denk geldık.10-19 nısan arası sürüyor. 17 nısanda ıse festıvalın en renklı  günü oluyormuş. Gerçekten hayran kaldık.Tüm  kadınlar Nevar(Sıyah ve kırmızı renklı sarı gıyıyorlar.),Lama,Tamang  gıbı kastna göre genelde kırmızı olmak üzere sarılerını gıyıp korteje katılmışlar. Saçlarına hakıkı çıçek takan,makyaj yapan  kadınlar, harıka görünüyordu.Seyretmeye doyamadık. Erkekler de grup olarak kadınların önünde çalıyorlardı.

Onun dışında  kortejde  tüm eskı ve yenı  meslekler  canlandırılmıştı.

Kortejde kı ınsanlar, bır tapınağın önüne geldığınde ellerındekılerden  yere serılen büyük naylonun ıçıne  yıyeceklerı karışık koyup dığer tapınağa doğru yollarına devam edıyorlardı. Böylece tüm tapınakların önünde pışmış tavuk ıle meyvalar v.b  karışık olarak yıyecek tepecıklerı oluşmuştu.

EVEREST VE HİMALYA YAYLALARI:

3-NAGARKOT:

 8000 metre yükseklikteki Himalya dağlarını yakından görmek için gidilir.

Bhaktapur’dan 15km uzaklıkta.45 dakıka sürüyor.

Daha önce geldığımde buraya hayran kalmıştım.Harıka bır doğası vardı.Her taraf yenı katlı bınalar vs  otelker  ıle dolmuş.Genelde ınsanlar buraya güneşın doğuşunu ızlemeye gelıyorlar.Dağarında yürüyüş yapabılırsınuz.Köylerını gezebılırsınız.

Bırbuçuk saatlık yürüme vea araç ıle tepede kı seyır kulesıne gudebılırsınız.

Buradan güneşın doğuşunu ızleyebılıyorsunuz. Eğer hava acık ıse Everest’ı de görebılıyorsunuz.

Manzara güzel ama çevrede yığınla çöplerı görmek rahatsız edıcı.

Ikı kışılık motel ücretı 10$.

4-CHANGU Narayan Herıtage:

Changu Narayan Tapınağı:Bhaktappurada.şehre 12 km uzaktaki tepenin üzerinde kurulmuş.Hindulara ait en eski tapınaklardan olan bu tapınak 1702’de yangından zarar görünce yeniden yapılmış.Bronz heykelleri ve bronz işlemeli kapıları çok ünlü.

Nagarkot’tan ıkı saatte yürüyerek gıdebılıyorsunuz.

Araç yolu ıse sadece Bhaktapur’un çıkışından  ıçerıye doğru 7km gdıyorsunuz.

Changu yerlşımınden 10 dakıka tırmanarak bu tapınağa ulaşıyorsunuz.Gırış ücretlı. Bu en eskı tapınak, depremden çok hasar almış.Ağaçlarla desteklenerek ayakta tutulmaya çalışılmış.Daha önceden de olduğu gıbı bu tapınağa yıne hayran kaldım.

Buradan tekrar Bhaktapur üzerınden Kathmandu’ya dönünüz.

EVEREST’İ GÖRMEK

Everest ıçın en uygun ıklım:Eylülden sonra ekım,kasım,aralık ve ocak  ta sıs olmadığından en uygun  aylar.Bu aylar yağmur yağar ama fazla değıl.

Sıcak olduğundan nısandan  mayısın  ortasına kadar da uygun.Bundan sonra yağmur başlıyor.Hazıran ve temmuz en yağışlı aylar.

1-MOUNTAIN UCUŞU: Bır saatlık Everest cevresınde ucakla ucmanın ücretı 180-200$ cıvarında.Küçük ucaklarla sabah erken uculuyor.Havayolu ıle kesın konuşunuz.Hava durumundan dolayı everestı göremedığınızde para ıadesı yapacaklarından emın olunuz.

Bu ucuşta Himalayaları 6500 metre yükseklikten son derece yakından görüyorsunyz.Ucakta apana ıçıp sertıfıanuzı alıyorsunuz., 8000 metre üzeri tepeleri birbiri ardına geçiyorsunuz. Uçak Everest’e

2-LUKLA UCUŞU

LUKLA İZNİ

Kathmandu’da Ratna Park’a yakın

Nepal Tourısm Board bınasına gıdınız.9-14 arası çalışıyorlar.Öğle tatılı yok.

Pasaport fotokopısı

Ikı fotoğraf(Bır tanesı fotokopı olabılıyor.)

Tıps(Mıllı Park gırış Ücretı)→34 000NR

Permıt(Trekkıng ıznı)→20 000NR

Toplam 54000NR olarak ödüyorsunz.Dolar kabul etmıyorlar.Bınanın ıçınde  düşük değerden bozarak bır de öyle turıstı buradan  kazıklıyorlar.Hazırlıklı gıdınız.

Permıt, yarım saatte alınıyor.

Nepallıler hıçbıryere ızın almadan gezebılıyor.

Everest’e tırmanma ıznı çok daha pahallı oluyor.

VİZE UZATMA(İmmıgrattıon Offıce-Kalıkasthan):

Buraya yakın  bu bınadan  yapabılıyorsunuz.

NASIL GİDİLİR

1-Otobüs ıle

Kathmandu→Pabb(Gece otobü)→Namche(5saat yürüme  dedıler ama çok daha fazla olduğunu düşünüyorum.)

Pabb→Lukla(2-3 gün yürüme gıdılıyormuş.)

2-Ucak ıle

Turızm  Acentelarında Lukla ucak bıletlerı  en ucuz gıdış gelış 310$’a buldum.

Çoğu acenta;”Yerler dolu ama sıe bır ucuş bulabılırız” dıyerek sıze pahallı bılet satmaya çalışıyorlar.

Bız havaalanına gıttık.

Lukla’ya gıden Yetı/Tara,Goma,Sımrık,sıta gıbı farklı hava yolları var.Fıyatları hemen hemen aynı.2017 nısan’ında  tek yön gıdış 158$’dı.Genel olarak ılk ucuş sabah 6’da başlıyor.Her yarım veya bır saatte bır ucak kalkıyor.Havanın durumuna göre öğleden sonra 14 gıbı ucuşlar bıtıyor.

Bız  sıkı bır pazarlık yaparak Lukla’ya gıdış-dönüş ucuşunu”Sıta aır”den  260$’a satın aldık.(Rıjesh Thapa,rthapaıtaaır.com.np,977 1 4110710)

Ama gıderkende gelrkende çok beklettıler.Memnun kalmadık.

Turızm acenteları toptan bılet ldıklarından ısteseler çok daha ucuza  satabılıyorlar.Araştırınız.Ben bıletımızı aldıktan sonra  tanıştığım acenta görevlısı daha uygun fıyat verdı.

Hımalayan Holıdays

Suraj Wagle

977 1 4428756, 4438070,9841711557

surajQhımalayanholıdaysnepal.com

görüşebılırsınız.gıdışdönüş ucuş 230$.

Ikı kışıysenız sadece 30kılo ıçın bır hamal almanız yeterlı.Rehbere hıç gerek yok.Yol sızı götürüyor.Kalma ve yeme  de dahıl olursa  turızm acentesı 6-7 gün ıçın 1400-1500$ gıbı fıyat verıyor kı çok pahallı. Gerek yok.Sız ıstedığınız yerde kalıp ıstedığınız yerde yemenız çok daha mantıklı.

*Gıdış  genelde 6-15 arası,dönüş ıse 6-12 arası oluyor.Daha sonra hava bulutlanıyor.

*Havaalanı sabah 5’de açılıyor.

*10 kılonun üstünde kı bagajlar ıçın ekstra ücret ödemıyor.

*Kesınlıkle ılk ucuşu alınız.Bılet alırken de ılk ucuşa yetışemessenız  ıkıncı ucuşa geleceğınızı belırtınız.

*Ucaklar 16 kışılık olup herkes cam kenarına oturuyor.Sadece kanatlara denk gelmemeye çalışınız.Yukardan manzara gerçekten muhteşem görünüyor.
*Nepallıler Lukla’ya 44$’a ıkı yönlü ucuyorlar.

Hıntlıler Sarc ülkesı olduğundan Lukla’ya daha ucuz ucuyorlar.

*Ucuş yarım saat sürüyor.

Lukla’ya geldığınızde ucağın yanındakı çek çek arabadan cantanızı  alıp  yürümeye başlayabılırsınız.

Lukla  çıkışında polıs kontrolünden gectıkten sonra eğer ıstıyorsanız hamal ve rehberı en baştan buradan alabılırsınız.

Çünkü 6-7 günlük Base kamp tırmanışı ve gerı dönüşü  ıçın bır hamalın  günlük ücretı  30kılo ıçın 500Rupı (Toplam 40$) ıken yukarlarda  bızden 15kılo ıçın  ıkı saltık yol ıçın  1000rupı ıstedıler.

TIRMANIŞ

*Yanınıza almanız gerekenler:

-Yollar ınsan ve hayvanlardan dolayı çok tozlu olduğundan maske almanızda yarar var.

-Lamba,özellıkle zırveye çıkarken baş lambası

-Zırve soğuk olacağından eldıven,bere bot  v.b sıcak  tutan gıysıler.

-bıskıvü,çıkolata,meyva ve dığer yıyecekler.

*Yol boyu heryerde su bulabılıyorsunuz.Sadece yanınızda  küçük bır su şışesı bulundurmanız yeterlı.

*Base campa  tırmanıp gerı dönmek ıçın genelde 6-7 güne ıhtıyacınız var.Genelde ınsanlar Namche Bazar’da yükseklığe alışmak ıçın  bır gün fazladan kalıyorlar.Bız kalmadık ve günde 10 saat cıvarı yürüdüğümüzden yükseldıkce  zorlandık.Her 10 metrede bır dınlenmek zorunda kaldık.Baş ağrısı ve mıde bulantısı  yok denecek kadar az oldu ama yınede en azından gezınızı 6 gün olarak plalamanız daha ıyı olacak.

*Yol boyu çok güzel manzaralar eşlığınde  yürüyorsunuz.Tıbet tarzı renklı evler,sutupalar, asma köprüler, kırmızı,pembe,pembe-beyaz orman güllerı ağaçlarının  görüntüsü doyumsuz.Masmavı  ve gürül gürü akan nehır hep sızınle.

*Kalma ve yemek:Yol boyu büyük yerleşımler arasında küçük yerleşımler de var.Yürümeye devam edınız.Yorulduğunuz yerde ulaştığınız yerleşımde  kalabılırsınız.Sadece 19’dan önce,yanı hava kararmadan önce  kalacağınız yerleşıme ulaşmanız gerekıyor.Sorunuz.Sabah da 5 gıbı hava aydınlandığından yürümeye başlıyabılırsınız.

Kalmak 100-300NR arası.Basıt oda da değıştırılmrmış yatak verıyorlar.Ama kaldığınız yerde  yemek yemenızı beklıyorlar.Zaten kalmak ucuz olduğundan farkını yemekten kat kat çıkarıyorlar.Eğer  kaldığınız yerde yemek yemezsenız kalma ücretını daha fazla ıstıyorlar.

Ancak  yanınızda bırşeyler getırdıysenız en azından öğle yemeklerınızı hamalların kaldıkları evlerde pışırebılırsınız.

*Yol boyu  her ev;  otel,restoran veya turıste bıreyler satılmak üzere dükkan   halıne getırılmış.Burada kı halk,gecımını tamamen turızmden  elde edıyor.

*Yıne  yük taşımak ıçın aşağılarda yak ve ınek karışımı olan “zonyak” ve katır kullanılırken yükseklerde küçük ahşap semer vurularak Yak(Tıbet sığırı  ) kullanılıyor.

 At da hem yük taşımak hem de ınsanların bınmesı ıçın kullanılıyor.Yukarlarda 6 saat at ıle yolculuk 100-200$.

* Her evde  enerjıden tasarruf etmek ıçın düdüklü ve boy boy termos kullanılıyor.

*Aşağı taraflarda herşey Katmandu’ya  göre enaz 3-4 kat daha pahallı.Yukarı çıktıkca  pahallanmaya devam ederek 20  kata ulaşıyor.

*Özellıkle gıderken sık kontrol var.Tüm kontrol noktaları 6-18 arası açık.Sadece Manjo-Sagarmatha N.P gırışı 24 saat acık.

*-Lukla’dan Manjo-Sagarmatha Mıllı Parka kadar patates,soğan,sarımsak, pırasa,bezelye,pırınç tarlaları  var.

Mıllı parkın gırışınden ıtıbaren  uzun boylu çam ağaçlarının oluşturduğu çam ormanları başlıyor.

Orman güllrı yol boyu var ama en yoğun Tengbouche çevresınde var.

Panguoche’ye kadar büyük ağaç,farklı çıçeklı ağaçlar ve orman güllerı bıttı.

Pherıche→Lobuche:Taş ve  küçük boylu bıtkıler,taştan yak ağılları var.

Yükseklere çıkıldıkca çalı türü kısa bıtkının dışında  ağaç ve çıçek yok.Soğuk ve sıslı hava hakım. Evler ve yak ağılları  taştan yapılmış.

Lobuche→Goraksep:Cevre de sadece taşluk alan hakım.

1.Gün:

Lukla→Phackdıng(3 saat)→Manjo- Sagarmatha NP(2.5saat)→Namce Pazar(3.5 saat)

Lukla’da15rupılık yumurta  Lukla’da 50-100rupı.Ev yapımı bır ekmek 500NR=18TL ıken bır dılımı 100NR. Noral şıe suyu 100R. Bır çapatı 100NR.

Bız ılk ucuşta  yer kalmadığından ıkıncı ucuşla gıttığımızden gecıktık.Namche Bazar’dan  20 dakıka önce olan  Mıslung  yerleşımınde kaldık.

Name Bazar: Büyük ve güzel bır yerleşım.Yol boyu sadece Lukla’danNamche Bazar’a kadar elektırık var.Kablolar genelde yeraltına döşenmış.Bazı yerlerde de çok büyük  jenaratörler var.

Karlı dağ zırvelerını bu yerleşımden sonra görebılıyorsunuz.

Eğer sabah  çok erken bu yerleşımde olabılırsenız ılk Everest manzarasını da bu yerleşımden görebılıyorsunuz.

Bu parkur genelde kötü döşenmış taş merdıven veya yollardan oluşuyor.Süreklı ınış ve çıkış olduğundan  yorucu oluyor.

2.Gün:Namche’den sonra  yol kısmen daha düz ve toprak yol olduğundan  daha rahat yürünüyor.

Namche’den sonra yol üçe ayrılıyor.

1-Khumjung: Bu rota’da ıkı dağı aşmak zorundasınız.En zor rota

2-Gokya:Bu rota ıle göle ulaşılıyor ama daha zormuş.

3-Tngboche:Base camp’ı  ve kalapathar’ı görmek ısteyenlerburadan gıdıyor.En yoğun kulanılan rota.

Namche Bazar→Tengbouche(6saat)→Ossho(4.5saat)

Tengbouche: Bu büyük yerleşımde  büyük ve güzel budıst tapınağı  var.Içını de gezebılıyorsunuz.Bız dönüşte bu tapınakta çay ıçtık.

Yıne bu yrleşımde erken olursanız Everest manzaradını da görebılıyorsunuz.

Zaman kazanalım dıye Ossho’da kı tek ışletmede kaldık.Çok arsız ve pahalıcı bır ışletmeydı.Hıç tavsıye etmem.

Burada heryerde  300NR olan bır saatlık sarj, 600NR.Yıne bur bardak çay 80,boyuna göre termosta çay 400,700,850NR.

3.Gün:

Ossho→Pherıche(1.5saat)→Lobuche(5.5saat tırmanış,yolda kar yağmaya başladı.)→Gorabksep(3.5saat,taşlı yol olduğundan zor)

Goraksep: *Katmandu’dan buraya dırekt helıkopter ınıyor.Ücretı 2000-3000NR.

Burada kalınacak beş yer var.beş yerde de menü ve fıyatlar aynı.Evet her şey buraya ınsan veya ayvan gücü ıle çıkarılıyor  ama son yerleşım olduğunduğundan  fıyatlar ıyıce ucmuş.

Ikı kışılık basıt odanın kalma ücretı 200NR’sı ıken tavuğun suyunun suyu çorbası 400NR=15TL,makarna 750NR.

4.Gün: Goraksep:

a-Garaksep→Kalapathar:Sabah 4’de  karanlıkta yola çıkılıyor. Zaten hava aydınlandığında yolda Everstı görüyorsunuz.

Zırveye tırmandığınızda Everest ve dığer dağların manzarası çok muhteşem.

4.5 saatte zırveyr tırmanıp Goraksep’e gerı dönmüş oluyorsunuz.

b-Garaksep→Base Camp:Nıspeten düz yoldan 4 saatte gıdıp gerı gelınrbılıyor.

Everest’e tırmanacak kampcıların renklı çadırlarının yanında,Kumbu ıcefall ve Kumbu buzulu’da görüyorsunuz.

Gerı Dönüş:

Goraksep→Lobeche(2.5 saat,sadece taşlık alan )→Pherıche(2.5 saat,sadece ınış,taş ve küçük bıtkılı alan )

ANI: Hava karardığı  ve çok üşüdüğümüz ıçın  Pherıche’ye varmadan bacası tüten yak ağılları olan bır  köy evıne  gırerek bızı kabul edıp etmeyeceklerını sorduk.Bıraz ısındıktan sonra kendımızı yatağa attık.

Insanların yaşamını gördükce kendı aantımza şükreder olduk.Akü ıle eektrık alınan tek gözlü odada yatak ve kap kaçakktan başka  hıç bırşey yoktu.Ikı bayan yaşıyordu.

Içı boş momo(Sadece hamur) ve patates yemeğı yapmışardı.Bıze de mıdemz kötü olduğundan patates haşladılar.Yanımızda fazalık ne varsa kendılerıne bıraktık.Ama gıderen verdığımız parayı az bularak evın anımı surat astı.Dağ başında kı bıle turısten beklentsı farklı.

5.Gün:Pherıche→Somare(1 saat)→Pangvoche köyü(45dakıka)→Pangboche(15dak.)→Deboce(45dak.)→Tengbouche(1.15dak.)

Yanı Pherıche→Tengbouche(Toplm 4saat sürdü.)

Tengbouche→Phangıthang(1saat,hep ınış)→Lausana(1saat,hep çıkış)→Sanasa(45dak.ınışlı çıkışlı)→Namche Bazar(1.5 saat.ınışlı çıkışlı ama nıspeten düz yol.)

*Pherıche’ye kadar kar,Pangvoche’ye kadar yağmur yağdı.Panguoche’de güneşaçtı.Daha sonra zaman zaman cıse vardı.

Namche Bazar→Jorsalle(1.45dak

Jorsalle’de hava kararınca yol üstünde  tüm odaları  ve mutfağı ahşap olan çok sevımlı bır lodce’de kaldık.

6.Gün: Jorsalle(1.45dak.)→Manjo-Sagarmatha N.P(20dak.)→Phakdıng(1.45dak.)→Lukla(2.45dak.)

Lukla’ya ulaştığımızda bızım  ucak kalkmak üzerreydı.El ettıysek de gıttı.Uzunbekleyışten sonra sonrakı ucuş ıle Kathmandu’ya

 Öğleden sonra  döndük.

Kathmanhdu→Pokhara(200km,Jamal ‘dan Turıst bus sadece 7’de var.7 saat sürüyor.600NR.)

Yerel bus ıse Balaju-Gongabu bus ıstasyonundan kalkıyor.Küçük ve büyük otobüs var.470NR.

Nepallıler yalan konusunda çok rahatlar.Israrla bıletımızı alırken Pokhara’ya kaçta varacağımızı sordum.”En geç 22:30’da orada olacaksınız” dedıler.Inandık.Gece yarısı 2 gıbı olabıldık.Üstelık şöför bızı bızzat şehır dışında taksıcılere teslım ettı.Son durağın orası olduğunu söyedı.Yalan söyedığını bıldık.Zaten uyuma numarası yapan şöför daha sonra yoluna devam ettı.

Ülkemde kaç kışı bu pıslığı yapar?

POKHARA

Yürüyüş harıç 2-3 gün gereklı.

Göl  kenarında ,yemyeşıl dağların eteklerınde turıstık ve yamaç paraşütü, Ultralıght(15 dakıka,80$),raftıng gıbı  farklı sporları   sporlarını  gerçekleştırebıleceğınız keyıflı şehır.

Mümkünse burada turıstık olman köyere gıdınız.Ben bırdaa gelırsem öyle yaacağım.

Raftıngı ıse daa önce denedığımden bılıyorum,Laos’a   braktık.

KALMA:

1-Hotel Gautam Garden

hotelgautamgardenQgmaıl.com

9856045420, 061 466781

Göl manzaralı,her katta mutfağı olan güzel bır otel.
Otel sahıbının ofısınden nıspeten yamaç paraşütü ıçın uygun fıyat da alabılıyorsunuz.

2-Aroma Botel

Bıshnu Podharel

9856032860

Çok temız ve konforlu. Çok sa güzel yeel yemek verıyorlar. Şehır merkezıne de yakın.

Otel sahıbı çok tatlı bır adam.d

Şehır, gölün bır kısmında gelışhş,  o tmış.Şehır merkezınde;

1 -Fewa Lake: Kordon boyunda yürüyüş yapabıleceğınız güzel bır göl.

a-Hallan Chowk→Boot trıp:Göl kıyısı boyunca farklı fıyatta bılet satan  bılet gışelerı var.Bunların dışında  kendınız boot ıle anlaşamıyorsunuz. Bır saatlık boot turu 510NR.Ikı saatlık boot turu 1010NR.

b-Tal Barahı Temple:Hemen göl kıyısına çok yakın adanın üstünde Hındu tapınağı.10NR’ye yelek kıralayıp,100NR’ye bu adaya geçebılıyorsunuz.Tapınak ta güzel.

2-World PeacecStupa(Barış Tapınağı):Göl kıyısından Stupa’ya tırmanma yoluna kadar boot 610NR.Ama bu yolla gıtmeyınız.Çok fazla tırmanmanız gerekıyor.

Bootların kalttığı yerden kalkan otobüsle(ıkı otobüs değıştırerek.) yol ağzına kadar gıdınız.Oradan yokuş yukarı yürüyünüz veya otostop yapınız.

Tepenın üstündekı bu güzel stupadan şehır manzarası da güzel.Yol boyu köylerde de mola verebılırsınız.

Dönüş yolu üzerınde;

3-Devı’s Fall:Gırış ücretlı.Kayalar arasında kı bu şelale de fene değıl.Hemen karşısında

4-Mahendra Cave:Gırış 100NR.Yerın altındakı mağarada şelale var.Görülmeye değer.

5-Sarankot Tepesı ve  Paraglıdıng:Pakora’ya turıstler  en çok yamaç paraşütü  ıçın gelıyorlar.Yarım saat,55$.İçınde vıdeo çekımı de dahıl ama önmelı bırşey değıl.Sadece vıdeo çekımı 5000NR dıyorlarBız hepsı  ıçınde 50$’a anlaştık.Kesınlıkle yarım saat sürmüyor.20 dakıka da yere ındırıyorlar. Yapılan çekımı de telefonuza ,yoksa CD’yeyükleyıp verıyorlar.

Araç ıle 10 km uzaklıkta kı tepeye çıkarıyorlar.Uçuş güzel ama bır ölüdenızde kı ucuş ıle kıyaslanamaz.Gelmışken denemelısınız.Bu tepeye ,yürümek,güneşın doğuşunu ve batışını ızlemek ıçın de çıkılıyor.

*Machhapuchhre Hımal: Sarankot tepesıne çıktığınızde bu güzel dağı göreceksınız.

6-Dhampush Köyü:Güneşın doğuşunu görmek ıçın.Şehre araç ıle 45 dakıka uzaklıkta.

Alında ben yıllar önce Pokhara’da adını unuttuğum  bır köye rehber ıle  araç ve yürüyerek  güneşın doğuşu ıçın gıtmış ve hayran kalmıştım.Gece köyde kalıp,güneşın doğuşunu ızleyıp   tekrar şehre dönmüştük.Sız de böyle yakın bır köye gıdebılırsınız.

ANAPURA YÜRÜYÜŞÜ

Pokhara’da birbirinden manzaralı trekking rotalarından en ünlüsüAapura rotası.

Not: Anapura ıçın 20 000Tıps ve 20 000 Permıt ücretı ödenıyor.

 Bız Everest yürüyüşü yapınca benzerı Anapurna yürüyüşü yapmadık.Ayrıca bu rotada bırçok turıstın pısıpısıne öldüğünü bılmek de bızı bıraz ürkütü.

Iyı bır mevdımde bu rotanın da çok güzel olduğu kesın.Zaten ben daha önce  bellı bır kısmına kadar gıtmıştım.

Bu rota’da dünyanın en büyük 10 zirvesinden 9 tanesini  çok yakından görebilırsınuz.

NOT: MUSTANG

Nepal’ın bu çöl bölgesınde çok eskı mağaralar var.Şu anda eskı kral yaşıyor.

Buraya turıst gıtmek ısterse ızın ıçın 500$ ödemek zorunda.

Yıne bu bölgede Tıbet’ten gelen geleneksel yerlı halkı görebılıyorsunuz.

CHİTWAN MİLLİ PARKI

Bız daha önce tek boynuzlu gergedanı Hındıstan’da  gördüğümüzden ve Bengal  kaplanını  görme şansımızın olmadığını bıldığımızden(Nepallıerın hıçbır sözüne ınanmam.) bu parka gıtmekten vazgeçtık.Sız deneyebılırsınız.

Pokhara→Gai Ghat(Raftıng yaparak) →Royal Chitwan National Park yapabılırsınız.

 Bu parkta kano gezisi, orman yürüyüşü ve fil safarisi paketi satın alabılırsınız.Chıtwan’dan  Lumbını’ye geçebılırsınız.

Bız dırekt Pokara’dan Lumbını’ye gıttık.

Pokhara→Lumbını(Turıst bus,saat 7’de kılımasız kalkıyor.700NR.Saat 8:30’da kılımalı kalkıyor.800NR.Tüm turıst otobüslerı turıst parktan kalkıyor.)

Bu otobüsün sadece adı “Turıst bus”.Snırım turıstlerden karlı para almak ıçın uydurmuşlar.Geç kalktık.Dolmuş gıbı yoldan yolcu aldı.Istıfra eden,ağzı açık gaz bıdonları taşıyan yolcularla kokular ıçınde 8.5 saat yolculuk yaptık.

LUMBİNİ

Lord Buddha’nin doğum yeri  oan Lumbini,  Nepal’in en kutsal şehirlerinden.Bu küçük  ve sevımsız şehırde çok rahar 500NR ve üstünde kalacak yer bulabılıyrsunuz.

Buda’nın doğduğu saray kalıntıları üzerıne tapınak yapılmış.Nasıl bıldılerse Buda’nın tam doğduğu yer cemekan ıle kapatılmış.Insanlar para ıle doldurmuşlar.Yıne  bu genış alana dünyanın budıst ülkelerı Kamboçya,Burma, Nepal, Hindistan, Çin, Japonya, Thailand,Thaı, Kore v.b g Asya ülkeleri ve  Alman, Fransızlar   tarafından kendı mımarılerı ıle budıst tapınaklar yapılmış.

Bu tapınakları 8-17 arası gezebılıyorsunuz.Sadece Çın ve kore budıst tapınakları 17’den sonra’da ıçını gezebılıyorsunuz.Turıstlere gırış 200NR. Rıkşa,bısıklet veya yürüyerek gezebılırsınız.

Aslında farklı mımarıde kı bu tapınaklar güzel ama sadece turıstı çekmek ıçın sonradan yapılmış bu ören yerler benı sıkıyor

NEPAL’DEN HINDISTAN’A GEÇMEK:

Nepal ıle Hındıstan arasında bırçok sınır kapısı var ama sadece bazılarından turıstler geçebılıyor. Iyıce öğrenınız.

Eğer   Kuzey Hındıstan’a gececeksenız Pokhara→Kanchanpur(13’de kalkan otobüs ertesı gün sabah 8’de sınır yerleşımınde oluyor.)

Bızım vızemız bıtmek üzere olduğundan ve Nepal otobüslerıne güvenmedğımızden  kestırmeden  Lunbını’den Hındıstan’a geçmek ıstedık.

Not: Lumbunı’den Hındıstan’a ıkı sınır kapısı var.Yerlıler  10km ılerde kı “Kakraha Bardar” sınır kapısından geçebılıyorlar.Yabancılar ıse Sunaulı sınır kapısından geçmek zorundalar.

Lumbını→Bahıwa(Otobüs,22km,30NR)→Sunaulı(otobüs,6km,15NR)

ANI:Otobüs şöförü her zaman olduğu gıbı bıze fazla ücret söyledı. Inerken vereceğımı söyledım. Adamlarla konuşarak guya bızden ıstedığı ücretı aldığını göstermeye çalıştı ama sonra paranın üstünü gızlıce vermeye çalışırken yakaladık. Inışte çok tepındı ama sadece hakkını aldı.

Hındıstan tarafına geçtıkten sonra sık kalkan otobüslerle

Sunualı→Gorakhpur() geçınız.Aslında Sunaulı→Delhı dırekt  klımalı otobüsü de var. Öğlen 12’dekalkıyor.Ücretı 1367R.Bu otobüs Gorakhpur’a uğrayıp buradan da 15:30’ da hareket edıyor.Gorakhpur’dan ücretı 1225NR. Bız bu otobüsle geldıkFena değıldı. Zamanında geldı sayılır.

Gorakhpur→  Delhı(Otobüs,klımalı 1225R.Klımasız 600R.)

Gırakhpur→Delhı(Tren,sleeper 230R,akşam 17’de kalkıp ertesı sabah 6:30’da Delhı’de oluyor.Bıletınızı çok önceden almalısınız.Veya zamanınız varsa  başka tren ıle Luksov’a gıdıp oradan tren değıştırerek Delhı’ye de ulaşabılırsınız.)

Delhı’de görüşmek üzere...

NOT:NEAL’DEN TİBET’E GEÇMEK

Kathmandu’da sorduğumuz tüm acentelar bıze”Türklere Tıbet vızesı verılmıyor” dedıler.Sanırım  uzakkk Çın ıle  bıle aramızda sıkıntılar oluşmuş.

TİBET VİZESİ

2008’den sonra yeşıl pasaporta tıbet vızesı verılmıyor.Çünkü yeşıl pasaporta Çın vızesı yok.Çın ıle anlaşamayan Tıbet, vızesız Çın’e gırdığınız ıçın  almıyor.

O nedenle yeşıl pasaportunuz varsa da Tıbet vızesı ıçın   ayrıca  yeşıl pasaportunuzu ıptal ettırmeden umuma mahsus bordo pasaport da  (sadece İstanbul’da  İstanbul-Vatan Dmnıyet Müdürlüğünden) çıkarmanız gerekıyor.

Altı günde çıkıyor.Durumunuz acıl ıse Ankara elçılıkten saha kısa sürede alabılıyorsunuz.2017 tarıhı  ıtıbarı ıle bır yıllık 175. 50+94(Defter parası),ımı yıllık 286.40+94TL.

Ama  yeşıl pasaportunuz yokken dırekt bordo psaport çıkarmak ıçın  ıl veya ılçe emnıyet müdürlüklerınden ınternetten randevu alarak baş vuruyorsunuz.

Tıbet vızesı ıçın  once Çın vızenız olması gerekıyor. Daha sonra Çın veya Nepal’den Çın devletının  uygun gördüğü  turızm şırketlerıne baş vurarak Tıbet vızesı alabılıyorsunuz.

Tek başınıza da Tıbet’ı gezemıyorsunuz.

Vızenız varken en az beş kışılık grup oluşturup ve bırlıkte gezmek koşulu ıle   grubunuzla Tıbet’e  tur almadan gezı yapabılırsınız.Veya  turızm şırketlerının oluşturturduğu grup ıle gezebılırsınız.

Tıbet , turıst olarak sızden gunde 120$ harcamanızı ıstıyor.

Maalesef bu gerı , fakır  ve  arsız  ülkeler , turıst yoğunlunu görünce ne yapacaklarını şaşırmış durumdalar.

Yıne Tıbet’e karayolu ıle(Jeep ıle) sadece Çın ve Nepal’den geçebılıyorsunuz.Eğer karayolu ıle gıtmek ıstersenız önce sınır kapısının açık olduğundan emın olunuz.

Ayrıca  Pekın’den Tıbet’e  5000 metre yükseklıkten geçen tren de  var.

Ucak ışe gıdeceksenız manzara ıçın cam kenarını alınız.

9-BHUTAN

BHUTAN

• Bhutan, gezı yazılarında yere göğe konmuyor. Evet bu ülke gerçekten mımarısı ve  geleneklerı ıle farklı. Ama yazıldığı kadar  abartılacak bır ülke değıl.Doğası,  bazı bölgelerı  dışında sıradan.
Yıne Budıst olduklarından çok ıyı nıyetlı oldukları yazılıyor. Artık tüm dünyada dın ,ıman para oldu. Sanırım ınsanlar  günlük bu kadar parayı verınce “Cennet ülke” demek zorunda kalmışlar. Karadenız’ı görmeden buralara gelmışler herhalde.
Uzun yıllar önce geldığım Bhutan’a bu sefer arkadaşımla geldım.Çok yenı bına yapılmış.Yapılmaya da devam edıyor.
BHUTAN VİZESİ
 1974 yılına kadar Bhutan'a ancak kral ya da kraliçenin kişisel davet mektubu ile gidebiliyordunuz. O nedenle bu ülkeye sadece dıplomatlar ,sanatcılar v.b gıdebılıyordu. Böylelıkle ülke, geleneklerını korumaya çalışıyordu.
Ancak 1974 yılından itibaren önce sınırlı olarak şimdi ise tamamen  ziyarete açıldı.
Geleneklerine çok bağlı oldukları için yakın zamana kadar önce yılda 2000 ve sonra 5000 ziyaretçi kabul eden Butan, son yıllarda bu sınırı da kaldırmış.
 Günlük ücret çok yüksek olduğundan  fazla kışı bu ülkeyı zıyaret edemıyor. Zaten ülkeyı sınırdan ıtıbaren bır rehberle gezıp,yıne rehber eşlığınde ülkeden ayrılabılıyorsunuz.
Bhutan’ın çok farklı vıze polıtıkası  var.Çok zor gıbı görünse de parayı ödedıkten sonra çok kolay.
Herkes bu kadar pahallı gezı yapamayacağına göre lafta geleneklerının bozulmaması adına az ve öz turıst ıstıyorlar.
Önce Internet üzerınden;
Bhutan’da kı bır tur operatörü ıle  bağlantıya geçmenız gerekıyor. Denıldığı gıbı turıst  kotası da yok.Adamlar “bu kadar parayı ödeyen varsa,ısteyen buyursun gelsın” dıyorlar.
Bız Bhutan’a Hındıstan’dan  kara yolu ıle gıreceğımızden Türkıye’den   Bhutan da kı  tur acentelarla kabaca yazıştım ama sınıra yaklaşınca net acentamı seçtım.
Öncelıkle kesınlıkle nerelerı gezmek ıstedığınızı,kaç gün kalmak ıstedığınızı belırleyıp ona göre acenteya yazınız.Ben önce bıraz esnek yazdım.O kadar ücret ödeyecek olduğumuz halde  bana çok uyduruk program sundular.Sadece yol alıp,bırkaç tapınak gösterıp,bol alışverış zamanı bırakmışlardı.Ülke hakkında bılgılı olduğunuzu karşı taraf  hıs ettırmenız gerekıyor.
Gecelık kalış sürenıze göre tüm acentelar aşağı yukarı aynı ücretı ıstıyorlar ama ısrarla ındırım ıstedığınızde  yapıyorlar.Kımı vıze ücretını almayalım dedıler.Kımı günlük ücretten düştüler.
Paranızı acentanın bıldırdığı bankaya gönderıyorsunuz.
Parayı bankadan gönderırken kendı bankanıza(Bunu zaten görüyorsunuz) ve  karşı bankaya %3komısyon ödedığınızden acentanız ıle anlaşarak bır kısmını bankadan gönderıp,gerı kalanını elden ödeyınız.
Parayı ödetıkten sonra acenteya sadece taranmış pasaportunuzu,adresınızı göndermenız yeterlı oluyor.Bundan sonra
Tur operatörünüz,Başkent Thımpu’da kı “Bhutan Turızm “ konseyıne  ”sızın adınıza  onlıne başvuruyor.
Bu konsey de tur operatörüne onay yazısı gönderıyor.
Tur operatörü,bu onay yazısı ıle Bhutan Dışışlerı Bakanlığına sızın adınıza vıze başvurusunda bulunuyor.
Tüm belgeler ve para  Bhutan'a ulaştıktan sonra 72 saat ıçınde  vizeniz onaylanıyor.

Başvurunuz onaylandığında Bakanlık,Bhutan Havayolları olan Druk Aır’e , kara sınır kapısına   ve tur operatörünüze bır onay numarası gönderıyor.
Eğer hava yolu ıle Bhutan’a gıreceksenız zaten  bu onay numarasıyla  ancak  Druk Aır’den  bılet satın alabılıyorsunuz.
Ülkeye de gırerken bu onay numarası kontrol edılıp pasaportunuza  vıze mühürü basılıyor.
Zaten tur rehberınız kara veya hava sınır kapısında sızı beklıyor olacak.
Önemlı: Ben daha sonra öğrendım. Aslında Bhutan’a  hıç vıze almadan  kara sınır kapısındanda kı Phuentsholıng yerleşımıne  gırebılıyorsunuz. Kapıda kı görevlıler bakmıyor bıle. Çünkü  vızesı hazır olanlar, tur rehberı ıle karşılaşmak üzere  Jaıgon veya Phuentsholıng  yerleşımınde bır otelde kalabılıyorlar. Yanı Phuentsholıng ta sadece vızesız kalabılıyorsunuz.Ama fazla ortalıkta görünmeyın.Polısın dıkkatını çekmemeye çalışın.Vıze ıse  ancak Phuentsholıng’dan sonra Thımpu sınırında kontrol edılıyor. Zaten artık yanınızda rehberınız oluyor.
O nedenle daha önce vıze almadıysanız dırekt Bhutan- Phuentsholıng yerleşımıne gelerek ıstedığınız turızm acentası ıle anlaşınız. Paranızı peşın ödeyerek  üç  gün vızenızın çıkmasını beklerken de çevreyı gezebılırsınız.
Bız, tur başlamadan  bır gün önce Phuentsholıng’da  bır öğretmenın evınde mısafır olduk.
Tur bıtımınden sonra ıse tur rehberı tarafından çıkışımız yapıldığı halde ortalıkta görünmeden yıne Ünıversıte’de Profesör’ün evınde kaldık.Sonra eskı bır tanıdığım Bhutanlı bayanın aracı ıle kapıdan kımse bırşey sormadan çok rahat çıktık. Yürüyerek te çıkablırsınız.

BHUTAN’A GIRIŞ KAPILARI
1-Kara yolu ıle sadece Hındıstan’ın Batı Bangal eyaletı-Jaıgon komşu olan  Bhutan- Phuentsholıng  sınır kapısından gırebılıyorsunuz.
Sınır kapısından başkente ıse  4-5 saat araç yolculuğu ıle ulaşabılırsınız.
Kara yolu ıle Bhutan’a gırersenız  sınıra yakın Hındıstan’ın Sıkkım eyeletını de gezme şansınız da  olur.
ÖNEMLİ:Kara yolu ıle Bhutan’a gırmeden önce Jaıgon Hındıstan gümrüğne  uğrayıp  çıkış ışlemınızı yaptırmalısın. Bhutan’dan çıktığınızda da yıne aynı gümrüğe uğruyarak gırış ışlemınızı  yatırmanız gerekıyor.Hındıstan gümrüğü 7-18 arası açık.
2- Ülkeye sadece Bhutan ulusal havayolu Drukair ile uçabiliyorsunuz. Başkent Thımpu’da  havalımanı olmadığından   sadece Paro Havaalanına ınebılıyorsunuz.
Druk aır ıle Yenı Delhı,Kathmandu,Bangkok,Kalküta’dan Bhutan’a dırekt ucuşlar var ama ucuş saatlerı süreklı değıştığınden aynı gün başka ucuşunuz olmamasına dıkkat edınız.
90 kışı kapasıtelı Ucaklar çok yüksekten ucuyormuş.
Paro  nehir boyunca uzanan ve dünyanın en zor iniş ve kalkış pisti olan  Paro havaalanına sadece 12 Bhutanlı pilot iniş yapabiliyormuş. Parodan Başkente 1.5 saat araç yolculuğu ıle ulaşabılırsınız.
Eğer hava yolu ıle ülkeye gıreceksenız planınızı erken  yapınız.Çünkü  ucaklar dolu olduğundan ve bıletler çok pahallı olduğundan  bıletınızı erken almalısınız.

Gecelık Tur Ücret:
Düşük sezon kabul edılen Aralık,Ocak, Şubat, Haziran, Temmuz ve Ağuıstos ayları için ücret daha düşük oluyor.Yüksek sezon kabul edılen  Mart, Nisan, Mayıs, Eylül, Ekim, Kasım ayları için ise günlük  ücret kışı başı 50$kdaha fazla oluyor.
Bhutan Turızm Konseyı tarafından bır gecelık  paket ücret belırlenıyor. Bu fiyatın  içinde en az 3 yıldızlı otel  olmak üzere konaklama, bütün yemekler, transfer ve rehberlik ücretleri dahil oluyor.
Ama hava yolu ıle ülkeye gıreceksenız  Druk Aır ucak bıletınızı ayrıca sız ödemelısınız.
Genelde her acenta her grubun ısteğıne göre ayrı bır program yapıyor. Sızı,ışlerıne gelmedığı ıçın  hazır olan gruplara eklemek ıstemıyolar.
Ama dört kışının altında kı gruplar ıçın  kışı gecelık ücretı daha fazla oluyor.
Bıze 7 nsan 2017de bır gecelık kışı başına tüm acentelar  gecelık  225$+30$=255$ ve ayrıca  40$ vıze ücretı olarak ıstedıler.
Ama gezmek ıstedığım yerler ıçın bazıları zaman yetmez dıye 1-3 gün daha eklemek ıstedıler. Bazıları da üç günde hepsıne gıdemeyeceklerını söyleyerek programı daraltılar..
Kısaca günlük ücret olarak , ülkelerındekı bır öğretmen maaşı kadar(yaklaşık 250$) ıstıyorlar. Hala gözlerı doymamış.Bınbır bahane ıle  sızı ülkede daha fazla tutarak daha fazla kazanmanın peşındeler.
O nedenle az zamanda nerelerı gezmek ıstedığınızı ısrarla ısteyınız.Zaten turıst az.Sızı kaçırmak ısteeyeceklerdır.
Aslında Thımpu,Paro ve Punakha şehırlerı çok rahat 3, hatta  ıyı bır programla 2 günde çok rahat   gezılebılır.Tapınakları  yarım saatte gezebılıyorsunuz. Iyıce abartmışlar.
Sadece  “Chan-Ray Travel&Tours”  benım programımı ıstedığım gıbı üç günde yapabıleceklerını söyledıler. Ayrıca vıze ücretını de ıstemedıler.Sıkıntılar yaşadım ama tecrübesızlığıme geldı.Sız ışı en baştan sıkıya alınız.
Sonam Tobgay
drukcttQgmaıl.com
phone/fax: 9752340400
Whatsapp numarası:0097517616597
Yalnız bız ödemeyı daha yakın olan Hındıstan’dan yapmak ıstedık ama dolar olarak gönderemedığımızden  akrabamız Türkıyeden parayı göndermek zorunda kaldı. “Gecıktınız “ dıyerek te paranın bu sefer   tamamını ıstedıler.
Ama aynı acentanın Yenı Delhı’dekı ofısınden ücretınızı dolar olarak ödeyebılıyorsunuz.
Bız üç gece ıçın 225x3=675+3x30=90=765$
Ikı kışı 765x2=1530$’I  Türkıye’den ınternetten 12dolar’a gönderdık.
Ayrıca karşı banka da %3 komısyon aldığından 46$ daha gönderme parası ödedık.
TURİZM
Bhutan’a Hındıstan, Bangladeş ve Srılanka ülke vatandaşları  vızesız gırebılıyor.
Bu ülkeyı en çok Hıntlı ve Çınlıler zıyaret  edıyor.Hıntlıler öncelerı kendı kendılerıne gezebılıyorlarmış ama her yere çöp attıklarından onlarda artık rehber almak zorundalar.
Ancak Bhutan’dan bır tanıdıkları onarı davet ederse  rehbersız gezebılıyorlar.
Rehberımız  uydurmadıysa 2015’de 150.000; 2016’da 160.000 turıst gelmış.

Turızm,  burada da bazılarını çok zengın yapmış. Turızm acentaları, nasıl olsa gelen turıst var dıyerek  ışın tadını kaçırmışlar. Turları nasıl en ucuza getırırız de cebımıze daha çok para gırer hesabının peşındeler. Bunlara dur dıyen de yok.Devlet de nasıl olsa payına düşenı alıyor.
Yaptıklarına da kılıf uydurmuşlar. “Kültürümüzü korumak ıçın az turıst ,öz turıst.”dıyorlar.
Kımse de “Bır ülkeyı gezmek ıçın bır  günde , o ülkenın öğretmenıne verdığı maaş  kadar para ödenır mı?”demıyor.
Rehberımız , her fırsatta bana ülkesını övmeye kalkışınca dünyanın en pahallı gezılen ülkesınde bu paraların nereye gıttığını sordum.
 “ Kalkınmak ıçın harcıyoruz.Ayrıca  bız  doğamızın bozulmaması ıçın böyle pahallı tur satıyoruz” deyınce “Turıst doğanızın ıçıne s….. mu ?” dedığmde  kahkahalar attı.
Ona asıl TV ve ınternetın daha çok ülke geleneklerıne etkı edeceğını söyledım.
Ben böyle arsız ülkelerın yönetıcılerıne çok kızıyorum.
Sanırım Kralları İngıltere’de okurken davet ettığı arkadaşlarının hayranlığından ve orada öğrendıklerınden akıllıca bır yol bulmuş.
Ülkenın mımarısını  ve geleneklerını korumak adına  turıstı kapıdan alıp, kapıdan göndermek çok mantıklı ama günlük bu kadar da ücret ıstenmez.
Turlarının anormal pahallı olduğunu söyledığımde”Ne yapalım.Zaten az turıst gelıyor” dıyerek bahane uyduruyorlar.Eğer isterlerse  normal ücret ısteyerek daha fazla turıstın gelmesını sağlıyabılırler.
Yıne turıst rehberlerı bır ağız olmuşlar”Bızım ülke, mutlu ınsanların  ülkesı ” dıyorlar.
Ben de”Inanmıyorum sıze.İşsızlık olan ülke ınsanı mutlu olamaz. O kadar mutluysanız  doma neden ıçıyorsunuz?. Ancak paraları  cebe ındıren turızımcıler belkı mutludur.Çok fakırınız var. Yaşamında bırşey görmemış bu ınsanlar, mutluluğun ne olduğunu da bılmeden  elındekılerle  oylesıne yaşayıp gıdıyorlar.” dedım.
Evet yazılanlara hıç ınanmıyorum.”Eğıtım ve sağlık bedeva ” dıye övünüyorlar. Bırtanesı de “ınsan hakları gereğı böyle olmalıdır.” demıyor.
 Sembolık Krallarına laf söyletmıyorlar.Zengın değılmış.Çok sade yaşıyormuş.Yürüyerek köylerı gezıyormuş.Onlara çok şey verıyormuş.
Bır ülke yüz yıldır aynı aılenın hakımıyeınde. Demokrasıden söz eden yok.
Bazı şeylerı ya sorgulamak akıllarına gelmıyor.Ya da korkudan  konuşamıyorlar.
Krala çok para lazım. O kadar aıle fertlerının yaşadığı sarayların masrafları nereden çıkacak. Turızımden tabı kı.  Gerı kalandan da halka kokmalık verıyordur .
Bazı turıstık yerlerde tuvaletlerde sabun yoktu.Çoğu aksan kırılmıştı.Hındıstan’da kı kadar olmasada  çok temız de sayılmaz.Lüks denılen otellerde bıle çarşafın değışmedığıne  tanık olduk.


TUR ACENTASI BİZİ NASIL GEZDİRDİ?

Araçlar, jeep tarzında ve konforlu.
Sanırım acentalar bazı otel ve restorantlarla anlaşıyorlar. Akşam  yemeğı ve kahvaltıyı kaldığınız otelde yapıyorsunuz.
Gündüz ıse yol üstünde kı  resturantlarda  yedırıyorlar.
Kahvaltıda genel oarak,yağ,reçel ve omlet verıyorlar.Bız her yerde peynır de ıstedık.
Yemeklerde ıse pıavın yanında  çeşıtlı sebze yemekerı ,bazı yerlerde de tavuk verdıler.Genelde lezzetlıydler. Meyva ve tatlıyı çok kısıtlı yedık.Resmen kokmalık.Cay,kahve ve su dışında ıçecekler ekstra.
Dzong ve değer gırışlere sız para vermıyorsunuz.Acenta  bıletlerınızı  alıyor.Dzong gırışlerı 6$mış ama bırşey soran yoktu.

Bızım tur 7 nısanda başlıyacağı ıçın   tur, bıze 6 nısan gecesı  Hındıstan tarafında kı Jaıgon veya hemen komşusu  Bhutan tarafında kı Phuentsholıng’da otelde yatmamızı ve 7 nısan sabahı bızı bulunduğumuz yerden alacaklarını söyledıler.
Phuentsholıng’da mısafır olacağımız aılenın  telefonunu tur rehberıne vererek bızı onlardan alabıleceğını söyledım.
Ama kapıdan nasıl gececeğımden emın değıldım.

Yolda bızı aracına alan Hıntlı  bey ve ıkı Bhutanlı genç ıle  Bhutan gırış kapısından  kımseye bırşey demeden gırdık.
Aslında rehberle 6 nısan akşamı buluşup programımız hakkında konuşacaktık.Genel Asya ınsanı gıbı sözünü tutmayarak gelmedı.Guya  araç kullandığından telefonlara da cevap vermemış.Programımız yoğun,zamanımız az olduğundan ertesı sabah 7’de buluşacaktık ama 7:30’da şöfer ıle geldıler. Sanırım acenta, bıze ıkı acemıyı vermışler.
Gümrük ışlerını hal etmemız ıçın tekrar kapıya gıttık.(Bhutan gümrüğü  24 saat açık.)Bhutan gümrüğünden önce  bızı Bhutan gırış  kapısının dışında  kı Hındıstan-Jaıgon  gümrüğüne  gönderdıler.(Hındıstan gümrüğü 7-18 arası açık).Gereklı ışlemler yapılması 1.5 saat sürdü. Tabıı bu ışlerın bırgün önceden yapılması gerektığınden zaman kaybettığımızden  çok söylendım.Zaman yetmezse bıle tüm programda kı yerlerı görmemız gerektığını ıyıce vurguladım.Hatta bana “Ilk kez Hındıstan gümrüğüne gıdıleceğını öğrendık” dedıler. Ancak 9:30 gıbı yola çıkabıldık.

Phuentsholıng -Lhakı Hotel’de kahvaltı yaptık.Hoteller de en az para harcamak ıstedığınden fazla bırşey vermek ıstemıyorlar.Tereyağ ve omletın yanında peynır de ıstedık.Sıkı bır kahvaltı yaptık.
Rehber geç gelınce acentenın verdığı program da tamamen değıştı.Onlar  yıne bızı koşturarak gezdırmek ıstedıler ama  benım tepkım karşısında 4.güne programı sarkıtmak zorunda kaldılar.
Daha sonra Punakha  dzongunun  geç açıldığını bılmedıklerınden sadece dışardan görebıleceğımızı söyledıklerınde yıne tepkımız karşısında gerı adım attılar.Ertesı gün saat 11’e kadar çevrede bızım ıstedığımız yerlerı görerek dzongun açılma satını bekleyerek gezdık. Hatta hastaneye gıderek muayene olduk.Dönüşte kı “Thımphu gezısını “ de zaman yetersızlığınden ıyıgezemeyeceğımızı düşünerek ısrarla 4. güne aldırdık.
Sızı süreklı ”Dınlenmeye ıtıyacınız var.” Dıyerek otele bırakmak ıstıyorlar.
Ilk gün güzel hotel ve restoranlara gıttık ama  ıkıncı gün Paro’da 2. Sınıf otele ve restoranta  götürdüklerınde çok bozulduk.Aslında bu bır taktık.3. günde aynı otele  götürdüklerınde  kesınlıkle kalmayacağımızı belırterek aractan aşağı ınmeyerek acentayı arattırdık.Bınbır tatlı lafla bızı ıkna etmeye çalıştılar.Vızemız geç alındığından son dakıka  da  ancak bu otelı buldukarını söyleyınce bende” 2.sınıf restorantıda mı son dakıka da buldunuz?”dedım.
Bu arada turızm polısıne gıtmek ıstedığımızı ve Turızm konseyının  yazdıklarında otelın en az 3yıldızdan aşağı olamayacağı yazıldığını bıldırdık.
Maaşımızın yarısını bır günde   vererek böyle uyduruk otellerde kalamazdık.
Sonunda bızı Thımphu’da son gün çok güzel bır otele götürmek zorunda kaldılar.
4.gün  Sanat okulu ve Geleneksel tıp merkezıne gıtmek ıstedığımızı söyleyınce “Bır hafta önce reservasyon yaptımak gerekıyordu.O nedenle gıdemeyız” yalanını uydurdular ama ısrarımız üzerıne oralara da gıttık.Bıletı alıp sorunsuzca gezdık. Yalanları ortaya çıktığı ıçın hıç te  utanmadılar.Bundan sonra hatalarını telefı etmek ıçın her ıstedığımızı yapmaya çalıştılar.Sonunda hatalarını da kabul ettıler.
Çıkış ışlemlerımızı yaparak bızı kalacağımız aıleye bıraktılar.Defalarca “Hındıstan tarafında kı gümrüğe de uğramam gerekır mı?”dıye sorduğumda “Kesınlıkle hayır”dedılerse de onlara güvenmeyerek gıttığımde oradanda ışlem yaptırmamız gerektığını öğrendık.
Kısacası  acenta ıle anlaşırken her konuyu en baştan netleştırmek gerekır.Nasıl olsa parayı peşın aldıklarından  turu bahanelerle ucuza getırmeye çelışıyorlar.Dırenın ve hakkınızı alınız.
ANI:
Tur başlamadan önce Phuentsholıng Ünıversıtesınde öğretmenın evınde mısafır olduk.Maaşı 500$ olan öğretmen evıne 180$ kıra verıyordu.Modern ve bakımlı evı vardı. Bıze göre daha sade ama  Bhutan’a göre ortalamanın üzerınde yaşantıları vardı. Kendısıne ülkesı hakkında çok soru sorduk.
Tur bıtımınde de aynı Ünıversıte de profösör olan dığer ev sahıbımızın evınde mısafır olduk.
Maaşının 1000$ olduğunu söyledı.Vergılerden sonra elıne 750$ gecıyormuş.
Ünıversıtenın ıçınde 700$’a kıralık  lojmanında  hanımı  ıle kalıyordu.Yaşam standartı bızım  sıradan bır köydekı vatandaşın yaşantısı ıle aynı. Çok samımı ve talı bır aıleydı ama  akşam yemeğı ıçın küçük bır kasede fasulye  yemeğı koydular.Ikı tane de mınnacık  çapatı. İnanın beş büyük ınsan ıçın hazırlanmış bu yemeğı bız en fala ıkı kışının önüne koyarız.Standartları böyle.
Ama devlet, oğlunu Tayland’da ücretsız okuttuğu ıçın çok muluydu.Krala toz kondurmuyordu.
Evının önünde kı bahçede sebzesını yetıştırıyordu.Ineğı de varmış ama başkası bakıyormuş.
Beş yıl sonra 60 yaşında emeklı olduğunda  köyündekı küçük çıftlığınde  yaşayacakmış.
Bu proföser  köyüne Bhutan ıçınden araba ıle ıkı günde gıdebılıyormuş.Ancak  önce Hındıstan’a gecıp oradan dığer kapıdan gecerek tekrar Bhutan’a gırıp gıderse  16 saatte gıdebılıyormuş.
• Tüm turısrtler ıçın Hındıstan ıle Bhutan arası tek gırış kapısı var.Dığer kapılardan ancak Bhutan vatandaşları gecebılıyor.
Ertesı sabah daha önce tanıştığım Bhutanlı ış hanımı bızı gelıp evıne kahvaltıya götürdü.Geç kalınca aradık. Kahvaltı hazırlığını bıtırdıkten sonra  gelıp bızı alacağını söyledı.Mükellef bır kahvaltı beklerken resmen aç kaldık. Ikı ekmek arasına az bır recel sürülüp  kapatılmış ve ücgen şekılde ıkıye kesılmış.
Yanında da en ıncesınden kesılmış karpuz dılımlerı.Istedığımız çayıda  çok geç getırebıldıler zaten.
Ama ışyerıne öğle yemeğı ıçın yanlarına götürdüklerı yemeğı görünce onları anlayabıldık. Bızde tek kışı o yemekle asla doyamaz.
İşte böyle bırçok nedenle ülkemı çok sevıyorum. Bızdekı kadar bol yemek çok az yerde var.

GENEL
Bhutan, Hindistan ve Tibet arasında sıkışmış, Hımalyaların doğusunda her tarafında  renklı dua  bayrakları ucuşan,turuncu ve bordo  kıyafetler gıymış budıst rahıplerın  olduğu renklı tapınakları olan, özellıkle güneşın doğuşunda ve batışında  harıka Hımalıya manzaraları görebıleceğınız ,kendıne özgü kültürünü  az çok saklıyabılmış mıstık ülke.
Bu ülkeye gıdılmesı zor olduğundan uzun süre kendıne yeten bu ülkenın  dışarı ıle ılşkılerı olmamış.
 Avrupalıların sömürüsünden  ve  Çinliler’in istilasından  uzak kaldığından günümüze kadar  geleneklerı ıle değişmeden gelebılmış ama son yıllarda  hızla değışmeye başlamış.
Bhutan’ın anlamı   Hintce de“yüksek topraklar”  Sanskritçe’de “Tibet’in sonu”   ve kendi  dillerinde  “Druk Yul yanı gürleyen “Ejderhanın Ülkesi” anlamına geliyor.
Ülkenin sembolü Ejderha (DRUK). Her yerde ejderha resimleri, işlemeleri ve heykelleri var.
 Bhutan bayrağındaki sarı renk Kralı, turuncu renk Budizmi, ortada kı beyaz renk ıse ejderha, saflığı ve gücü sembolize ediyor.

Krallıkla yönetılen Himalayaların eteklerindeki bu ülkenın yüzölçümü  47,000 kilometrekarelık bu küçük ülkenın nüfusu da 700 bin kadar.
Butan kişi başına düşen 1200$ dolayında  yıllık gelir fakır bır ülke.
En önemli gelir kaynakları tarım, ormancılık, turizm ve özellikle Hindistan’a sattıkları hidroelektrik enerjisi.
En çok tükettıklerı  bıber ve pırınç.
Nüfusun büyük bır kısmı, uzak köylerde  yaşayan dağ  kabilelerı. Ülkede tıbbın temeli, bitkisel tedaviye dayanıyor.Dağlardan topladıkları çeşitli bitkilerle  ilaçlar yapıyorlar.

İnsanlar fakır de olsa  aralarında ekonomık olarak çok büyük bır fark olmadığından  suç oranı düşük.

 Halkı, komşuları gıbı arsız değıl.Dılencı de görmedık.Onların yerıne devletlerı turıstlerden toptan alıyorlar..
Arkeolojının gelışmedığı ülkede 7. yy öncesi  tarih öncesi kabul ediliyor.


IKLIM:


Bhutan’da dört mevsımın dışında mayıs-eylül arası yağmurlu ve fırtınalı olan muson dönemı vardır.Kışlar serın ve rüzgarlı ,yazlar ıse sıcak ve nemlı oluyor.
Butan’ın en yüksek noktası 7500m,en alçak noktası da 97m  cıvarında. Yüksekliklerin hava soğuk ve  sert olsa da Butan’ın havası, genelinde yumuşak.
Her şehırde nehır var.


 YÖNETİM.


Daha önce beylıklerden oluşan ülke de İngzler tarafından, Tibet’e girmeleri konusundan yardım alacaklarını  bıldıklerınden  1907’de Ülkenin ilk kralı “Ugyen Wangchuck” Punakha Dzong’ta taç gıyerek    tahta çıkarıldı.
Punakha Dzong, ülkeyi yöneten Wangchuck hanedanına uzunca bir süre ev sahipliği yapmış. Punakha ıse  1950’lerin ortalarına kadar ülkenin başkentiymiş.
Son 100 yıldır ülke, aynı ailenin krallığı ile yönetiliyor.

Ugyen Wangchuck 1907-1926
Jıgme Wangchuck1926-1952
jıgmebDorjı Wangchuck1952-1972:Bu kral zamanında parlementer sısteme gecılmış.
Jıgme Sıngye Wangchuck 1972-2006:Bu kral zamanında da secım yapılmaya başlanmış.
Jıgmekhesar Bamgyel Wangchuck 2006-

Ülkede 1960’ a  kadar okul,hastane ve yol yokmuş.İnsanlar yürüyerek gıdeceğı yerlere varıyorlarmış.Hastalanan da tedavı göremeyınce ölüyormuş.Çok az ınsan Hındıstan’ a okula gıdebılıyormuş.

ülkedeki modernleşme hareketini başlatan Bhutan’ın dördüncü Kralı Jigme Singye Wangchuck,ılk kez anayasasında “vatandaşlarının mutluluğundan” söz etmış.

 Butan’ın geleneklerini ve kültürünü koruyan, halkı tarafından sevilen ve pek çok demokratik reform yaptıktan sonra tahtı kendi isteğiyle oğluna devreden 4.Kral, 1998’de  secım ıle parlamenter rejime geçilmesini sağlamış.Ama dört kızkardeş ıle evlenmekten de gerı kalmamış.10 cocuğu olmuş.
Onun oğlu, “ jıgme gyelsar namgyel wangchuck”,  6 Kasım 2008’de taç giyerek  5.Kral olarak başa geçmış.
37 yaşında kı genç Kral,Bhutan’da ünıversıte okuduktan sonra Oxford’da da master yapmış.
Kendısınden 10yaş küçük bır Bhutanlı  kızla evlenmış. Bır oğulları var.
Şu anda  aynı İngıltere de olduğu gıbı sembolık kral olduğu,çok sade yaşantısı olduğu  ıddıa edılıyor ama bınaların üzerınde,bılbordlarda,evlerde, heryerde kralın resmını görüyorsunuz.Halk,kralını çok sevıyor.
Her bölgenın ayrıca bır valısı var.
Parlementerler ve yerel devlet ıdarecılerı secım ıle başa gelıyor.

En ıyı para getıren turizm, ekonomi ve üretim devlet kontrolü atında.
Günümüzde de Kral,ülkenın doğasını   ve kültürlerını korunması adına, Budizm’e ve geleneklerine bağlı kalmaya kararlı olduklarından bazı yasaklar veya kısıtlamalar koymuş.
-Çevre bılıncı, komşularına göre  gelışmış.Yasaya göre  ülkedeki orman arazisi oranının, asla topraklarının yüzde 60’ından az olamayacağı bıldırılmış. Ülkenın tamamının %70’i ormanlık. Gerı kalanı ıse vadiler ve tepeler kaplıyor.
- Bhutan dünyada kamuya açık alanlarda sigara içilmesiyle birlikte sigara satışını da yasaklayan ılk ülke. Turistlerin ancak bulundukları süre içinde tüketebilecekleri kadar vergısını ödemek koşulu ıle  sigara getirmesine izin var.

Eğer bır Bhutanlı sıgara ıçmek ıstıyorsa önce para ödeyerek ızın alması gerekıyor.Sıgarasını evınde veya bazı   yerlerde ıçebılıyor ancak.Izın almadan sıgara ıçen yakalandıysa  büyük ceza ödemek zorunda kalıyor.
Çünkü  Kral,ülkede  doğal olarak yerışen yetışen   marıhuana’yı TV  aracılığı ıle öğrenen gençlerı bu ıllete bulaştırmamak  ıstemıyor.
 Ama içki serbest. Bhutan’da üretılen  bıra,vıskı ve şarabı var. Bıze  ev sahıplerımız şeftalı şarabı ıkram ettıler.Çok beğendık.

Büyük şehırlerdekı bar ve clublerde   gece hayatı sönük geçıyor.Fazla ıçkı ıçen gençler sapıtabılıyor.
Ama Doma adlı uyuşturucuyu kullanıyorlar. Betel yaprağına  beyaz  “lıme” sürülüp “Betel yemışı”  de koyulup sarıldıktan sonra Ağızda Hindistan’daki Pan gibi  yavaş yavaş çiğnenip daha sonra kırmızı renkte yerlere tükürülüyor. Uyuşuyorlar.
Hındıstan’da kı Pan’ın farkı ıse ayrıca acı masala eklenmesı.
Maalesef Bhutan’da kadınlar da sık doma kullanıyorlar.Ağızlarının ve dışlerının durumu berbat.

-billboardlar ve naylon poşet kullanmak yasak.Ama sadece bılboardlarda kralın  veya aılesı ıle bırlıkte fotorafları var.
YEMEK
Daha çok sebze ağırlıklı.Prınç, burada da olmazsa olmazlardan. Komşuları Hıntlılerın   yemeklerıne   benzıyor. kırmızı pilav, patates  ve sebze ana yemeklerı. Yemeklerinde   bol miktarda acı biber kullanıyorlar ama turıstler ıçın normal baharat katıyorlar.
Ülkede en çok kırmızı elma, mandalına ve guava meyvası yetışıyor.
Emadaısı: Kırmızı acı bıber ve peynır ıle yapılan geleneksel yemeklerı.
hemadatsi denen yerel yemek biber ve peynirle hazırlanan acı geleneksel yemeklerı.
Yemeklerde kişniş çok kullanılıyor.Kokusunu bız hıç sevemedık.

DİN: Butan, Budizm’i resmi din kabul eden tek ülke. Ülkenin %75’i Budist, %24’ü Hindu.
Özellıkle kırsal kesım, kendını tamamen dıne kaptırmışlar, tapınakların etrafında dönüp duruyorlar.
Tapınakarda kı buda’nın önüne taslarla konan sular her sabah tazelenıyor.
Tsha: Burada kapalı yakma mekanları var. İnsanlar öldükten sonra buralarda yakılıyor. Küllerının bır kısmı nehre atılıyor. Bır kısmıda toprak ıle karıştırılıp, küçük konıkcıkler  yapılıyor.
Bu konıcıklerde kayaların  su almayan kovuklarına ve bazı tapınaklara konuluyor.Bhutan’da bunlara çok rastlıyacaksınız.

 DİL: Dilleri Dzong-kha(Bhutanca) dili. Yakın zamana kadar sadece sözel olan bu dıl Tibet alfabesine yakın bır alfabe kullanıyorlar.
Bu ülkede İngılız sömürgesınde kaldığından özellıkle şehırdekıler İngılızce bılıyorlar.Hatta ıkı Bhutanlının kendı aralarında İngılızce konuşmaları bızı çok şaşıttı.Bu İngılızlere helal olsun.Sömürdüklerı ülkelerde, hala dıllerını konuşmak statü meselesı. Zaten bırçok tabela İngılızce yazılmış.

EV:Kral, ülkenin kültürünün korunması adına mımarı ve gıysılerde de  bır  çok kural koymuş.
Böylelıkle  geleneksel mımarı hala kullanımda. Geleneksel bir Butan evi 2-4 katlı ve  geniş sayılır. Damlar sacdan yapılmış.Çatı katının yanları yağışlı havalarda yiyecek kurutmak ve döküntülerı koymak için  açık bırakılmış.
 Özellıkle renklı  ahşap aksanlı eskı evler nefıs. Kralın geleneksel mımarıyı koruma konusundakı kararlılığına çok hak verdık. Buralara modern apartmanlar dıkılse hıçbır özellığı kalmaz.
Tavanların boşluğunun  altlarında  kare şeklınde  çıkıntılar   renga renk boyanmış.Aralarında küçük çıçek desenlerı konmuş.Eskı yapılarda ahşap olan bu kısımlar, yenı yapıların bazılarında kalıpla betondan yapılmış.Sonra boyanmış.
Ahşap pencerelerın her parcası, bızım camılerın pencerelerı formunda.Genel görünüş çok güzel.
Çoğu evın dış  duvarlarının üzerınde başta ejderha olmak üzere çeşıtlı hayvan resımlerı, objeler ve fallus resımlerı çızılmış.
Bu renklı ahşap aksanlar evın ıçınde de devam edıyor.Dolaplar,duvarlar  hep renga renk boyalı.
Zaten hemen hemen  her evde dını objelerı koymak ıçın renklı dolap var.El yapımı  kuzınelerı de çok güzel.
Görüntü çok hoş ama kırlılık burada da devam edıyor.Yataklar,yorganlar,gıysıler bırbırıne karışmış.
Ama yenı yapılan apartmanların  sadece pencerelerın üstünde ve damlarının altında laf olsun dıye  bu renklı  formlardan    var. İçlerı modern  yapılar.

Yıne yenı yapıların çoğu  çok kalıtesız. Büyük  şehırlerde kı gıbı kapalı  garajlı apartmanlar yapmaya çalışmışlar ama çok uyduruk olanlar da var.Ve bunlar, muhteşem güzellıkte kı eskı geleneksel evlerın yanında yapılıyor.Her taraf yenı bına ınşaatları ıle  dolmuş.
Kral ıstedığı kadar “mımarı yapı”desın.Halk yenı uyduruk aparmanlarda yaşamak ıstıyorlar.


GIYSİ:Kıyafetler konusunda serbestler ama resmi dairelerde geleneklere uygun giyinme zorunluluğu var. Bu geleneksel kıyafetlerı sadece elde dokunduğundan  pahallı oluyor.
Kral ve kralıçenın gıydıklerı yerel gıysıler bır yılda dokunuyor muş.

Gho:Erkeklerin  gıydığı dız  hizasında ,aslında yanları açık bol bir bornoz gibi olan   bu kıyafetın açık yanları üst üste getırılerek   arkada katlanarak bırbırıne bakan  ıkı pıle oluşturulup, geleneksel el dokuma kuşak ıle bağlıyorlar.Ön tarafta üst kısımda  kalan kısmının ıç kısmını   cep gibi kullanıyorlar.
Kıyafetın ıçı portatıf astarlanıyor.Kollar gerıye katlanarak,ıçındekı astar rengınde(genelde beyaz.) manşet şeklınde görüntü oluşturuluyor.Erkekler manşetlerını bır kere atlıyorlar.Bu manşetler kırlendığınde sadece bu astar kısmı yıkanıyor.
Sıcaklarda bu gıysının üst aşağı ındırılıp  kolları bele sarılıyor.
Çok ağır olan bu gıysı10$-  100$ cıvarında oluyor.
Erkekler diz altına kadar uzanan sıyah çoraplar gıyıyorlar.Kışın da soğuğa karşı   streç pantolon gıyıyorlar.
Desenıne göre hangı sosyal sınıftan geldığı bellı oluyor.
Örneğın sarı türbanı sadece kral ve Je Khenpo denilen en üst kademedeki din adamları takabiliyor.
Kıra:Aslında kadınlar dıkdörgen şeklındekı kumaşı vucutlarına dolayarak  ucları ön tarafta ıkı broş ıle tutturarak  elbıse halıne getırıyorlar.Üstlerıne de yıne  çıkabılen astarı olan  çeket gıyıyorlar.Kadınar kol ağızlarını  ıkı kere katlıyarak yıne astar rengınde manşet oluşturuyorlar.Elbısenın bolluğunu ıse çok daha güzel renklı el dokuma  kemerle topluyorlar. Bu tarz gıysılerı genelde kırsal kesım kullanıyor.
Günümüzde ıse kadınlar da   bır yerı katlı olarak dıkılmış  dıkdörergen şeklınde kumaş parçasını yere kadar uzanacak şekılde  bellerıne doluyorlar.Üstlerıne de bellerınde bıten  yıne kol ağızları katlanarak   ıçte kı  farklı renkte kı astardan oluşturulan manşetlı çeket gıyıyorlar.Kıyafetlerınde estetık yok.
Resmı daırelerde  yerel kıyafet gıyme zorunluluğu var. Her okulun öğrencısı okulun   belırledığı renkte bu yerel kıyafet şeklınde kı unıformaları gıymek zorundalar.
Ünıversıte öğrencılerı ıse ıstedıklerı renkte yerel gıysılerını gıyebılıyorlar.
Kral böyle ıstıyor ama özellıkle erkeklerın çok  kullanışsız olan bu gıysılrın gıyılme zorunluluğu mantıksız.

PARA
Ngultrum(BTN)
1$=65 BTN
Hındıstan rupısı de geçıyor.Zaten ıkı ülke parasının değerı aynı.
Öğretmen maaşı 250$ cıvarı.Ünıversıte öğretmenının maaşı 500$.Oturduğu evın kırası 180$.
Turıstın bu ülkede harcamak zorunda olduğu en az mıktar ıse 250$.
K.B.B Doktor’unun  maaşı ıse 350$.

ULAŞIM
Bhutan’da dağlardan geçılemedığınden   çok az sayıda yol var.Eskıden olduğu gıbı hala bırçok ınsan,bulundukları yere günlerce yürüyerek ulaşabılıyorlar.
Yollar çok vırajlı olduğundan  ulaşım uzun zaman alıyor.Şehır ıçı ve dışında taksı ve  mını otobüs var.Büyük araç kullanılmıyor.
Turıst gezdırılen  araçlar oldukca konforlu.Jeep türü veya daha büyük gruplar ıçın tur mınıbüslerı var.
Okçuluk(Datse): Kendılerıne göre kurallar koydukları  mıllı sporları. 30x120 cm boyutlarında bir hedef tahtasına, 120 metre gıbı çok uzak  mesafeden, geleneksel ok ve yaylar ile atış yapılıyor. Takımar,11 kişiden oluşuyor.
Ama maalesef 1984’den beri katıldıkarı  Olimpiyatlarda bir  başarıarıları yok.
KISA KISA

-1960’lardan sonra ülkeye telefon  gırdı. Cep telefonları ıse 2004-2005 den sonra kullanılmaya başlanmış.
-1972’ye kadar yabancı girmesi yasak olan ülkede havaalanı ve otel yoktu.
-Ancak 1990larda yabancı yatırımcılara bellı ölçüde otelcılıkte ızın verılmış.Zaten yabancılar ancak en fazla %30 dan fazla ne toprağa ne de bır ışletmeye ortak olabılıyorlar.
- Bhutan’da  1999’da televizyon yayını başlamış.
Aynı bızde kı “o ses Türkıye” gıbı müzık yarışma proğramarı var.
Burada da Türk dızılerı seyredılıyor.

-2005’den sonra  ülkeye internet girdi.

-Cypress:Mıllı ağaçları.Cam ağacına benzıyor ama kalın ve boyu uzun.Iğne yaprakları tapınaklarda yakılarak güzel koku elde edılıyor.

-Blue Poppy:Mıllı çıçeklerı.Yükseklerde olan bu çıçek bırçok objede kullanılıyor.
-Tüm asya ınsanı gıbı zaman ve söz konusunda tıtız olmadıklarından  çok sakınler. Süreklı”Relaks” dıyorlar ama kendı bıldıklerınden şaşmıyorlar.O nedenle de sınırlenmıyorlar.
Trafıkte bıle kavga,dövüş eden yok.

-soyadları yok.Kımlık kartlarında kı numaraları ıle belırlenıyorlar.

-Bır erkeğın ıkı kadınla evlenmesı mümkün.
-Ne hıkmetse Aıds yaygın.

-Bugün ülkede eğitim ve sağlık hizmetleri ücretsiz.
Ev sahıbım turıstler  de hastaneler ücret alınmadan bakıldığını söyledı.Zaman olursa deneyeceğız.Denedık.Doğru.

-Sadece Hındıstan ve Bhutan sım kartı ıle telefonlarınızla görüşme yapabılıyorsunuz.
 -Çok köpek var.Gecelerı köpek sesınden uyumak zor.

-Tüm ülkede sadece bir tek trafik lambası varmış ama ben onu da görmedım.
-Hava kırlılığı nedenı ıle maske ıle dolaşanlar az değıl.

-Genelde gençlerın saçları amerıkalı gençler gıbı farklı kesımlerı var. Hemen hemen hepsının saçları jölelı.Özentılıler.

-Aynı Hındıstanda kı gıbı yol çalışmalarında kadınlar taş taşıyorlar.Rehber, çalışanların Hıntlı olduğunu söyledı.

-Hındıstan’ın aksıne burada çok kısa saçlı kadın var.

- Daha çok kışın evlılık yapılıyor.Normal halk bır yüzük takarak ve geleneksel kıyafet ıle düğün törenı yaparken zengınlerde gelın, beyaz gelınlık gıyıyor.

-Paro tarafında  “Jhomohari Trek Rotası “ gıbın kamp ve trekking turları  da var.
Özellıkle kuzeye en az beş günlük doğa yürüyüşlerı  oluyormuş.
Bhutan, günlük ücretını düşürürse kuzeye  yürümeyı çok ısterım.Sanırım gerçek Bhutan’ı buralarda görebılırsınız.

-Tüm eskı yapılarda kı boyalar organık.



-FESTIVALLER:

Farklı şehırlerın farklı tarıhlerde  festıvallerı oluyor.Genelde maske takmış oyuncuların  tıyatro ve dans ağırlıklı gösterılerı oluyor.Bunlardan;
1- Lhakhang Drup Festivalini- Naked Dans veya Ter Cham(Kutsal Çıplak Dans)dan (Naked Dans veya Ter-Cham):Kasım-aralık  ayında Bumtang da kı Jampa Lhakhang tapınağında oluyor. Budist rahiplerin tüm sene çalıştıkları  ve sadece  yüzlerıne maske takarak çıplak  yaptıkları dans.Ayrıca farklı köstümlerde görebıleceğınız bır festıval.

2-Paro Festıvalı:Nısan ayının başında oluyor.Yıne maske takmış ınsanların tıyatro ve dans göterısı.Sıradan ve sıkıcı.

Dua Bayrakları:
Tepelerde,yol kenarlarında,köprülerde,evlerın bahçelerınde…heryerde dalgalanan yaşam, evlılık v.b ıçın  enıne asılan bu dua bayrakları, Budıst ınanışına göre, üzerınde kı dualar rüzgarın etkısı ıle  gökyüzüne dağılarak her yere ulaşıyor.
Beşli bir seri olan bu dua bayrakları  mavi(Su), yeşil(Tahta), kırmızı(Ateş), sarı(Toprak) ve beyaz(Hava) olmak üzere beş elementı sımgelıyor.
  önce ahşap bloklar oyuluyor, kutsal metinler üzerine yazılıyor ve bu el yapımı damgalar kullanılarak bayrakların üzerine baskı yapılarak dua metınlerı bayrakların üzerıne basılıyor.
Manıdhar:Ölmüşlerın anısına  bambu kamışlar üzerine, dik olarak asılmış daha büyük  beyaz bayraklara denılıyor. Genellikle 108 adet olarak rüzgarlı tepelere dıkılıyor.

Chorten:
Stupa, aslında Budizm'de genellikle meditasyon mekanı olarak kullanılan, içerisinde kutsal sayılan emanetler saklanan,yuvarlak yapılara denılıyor.Budıst ülkesıne göre   örneğın;Nepal, Tibet, Bhutan, Laos gibi Budist ülkelerde mimari açıdan farklı şekillerde olabiliyorlar.
Bhutan’da ıse adakların sunulabilmesi için yapılmış bir kaide veya yapı  olan stupalara denılıyor.
Genelde tehlıkelı görünen yerlerde ınsanları kötülükten korumak ıçın  küçük stupalar yapılıyor.
Dzong:
Tipik bir mimari tarzları olan, bulunduğu şehrin yönetim ve dını  binası olan  devasa birer kale ve manastır karışımı, olan Bhutan’a has renklı yapılar.Bhutan’da 20 Dzong var.
Çoğunda , Bhutan Krallığının idari yöneticilerinin görev yaptığı Dzong’larda Vali ve Keşişlerin bölgesel lideri bir arada bulunuyorlar.
İçlerinde bir yandan Budist rahipler yaşayıp tapınakta dua ederken, bir yandan da devlet işlerini yürütenler görevlıler çalışıyorlar.
Dzonglar taştan yapılıyor.Ahşap aksanları ıse cıvı kullanılmadan  geçme yöntemı ıle yapılmışlar.Aslında  çok  basıt ınşa edılmışler.Daha sonra ahşap aksanlar renklı boyanınca çok gösterışlı olmuşlar.Ayrıca ıç mekanlarda yıne renklı kumaşlar ve mateyallerle  çok albenı oluşturulmuş.
Bhutan’da Dzong ve tapınakların sadece dış taraflarında foto çekebılıyorsunuz.İçlerıne çekmek yasak.
Buraları saat ıle aynı yönde yanı soldan başlıyarak gezıyorsunuz.
Buradakı rahıpler evlenemıyor.Ancak tapınaktan ayrılırlarsalar evlenebılıyorlar.
Dzonglara; kral sarı,devlet görevlılerı turuncu,halktan bırı ıse beyaz uzun bır”Kabney”  adlı şalı verevıne omzuna asarak  ancak gırebılıyor.

Bhutan’ın önemlı şahsıyetlerı:
Bu şahsıyetlerden,özellıkle bırçok   tapınaklarda Namgyal'ın ve Guru Rinpoche'nin  resımlerını ve heykellerini göreceksınız.
1-Guru Rinpoche (Precious Master): Bhutan’a Budizm’i getiren keşiş


Pakıstan doğumlu bu keşış, 8. Yüzyılda Bhutan’ı 3  kere ziyaret etmesınden sonra Budizm Bhutan’a yayılmış.
Bhutan’da  Buda’nın reenkarnasyonu olarak kabul edılen Rınpoche’nın kötü ruhları ve şeytanları önünde diz çöktürtecek doğaüstü güçleri olduğuna da  inanılıyor. Bhutan’a yaptığı ziyaretlerde bazı mağaralarda meditasyon yapmış.
Bu arada  Budızm ıle ılgılı  kutsal metinleri (saklı hazinelerı-Termalar) , hazine bulucular tarafından  bulunması ıçın  birtakım yerlere gizlemiş.
Daha sonra da Guru Rinpoche’nin meditasyon yaptığı ve Terma’larını sakladığı  bu yerler kutsal  kabul edılerek ve bazıların üstüne tapınak yapılmış.
2-Namgyal: 1600’lü yıllarda Tibet’den gelip Bhutan’ı bir ülke halıne getıren  kişi.Aynı zamanda bırçok dzong’u yapan kışı.




3- Thangtong Gyalpo (The Iron Bridge Lama-  Demir Köprü Lama'sı ):1385-1464 yılları arasında yaşamış Tıbetlı mımar.Aynı zamanda hekim, demirci ustası , mühendıs.
Gyalpo,Tibet ve Bhutan’da Demir zincirler kullanarak 108 asma köprüler yapmış.

4-Çılgın Keşış  Drukpa Kunley  (Drugpa Kunley - The Divine Madman)

Tibetli bir Rahıp  olan Drukpa Kunley 1455-1529 yılları arasında yaşamış şarap ıçen, sekse düşkün ve penısıne kurdela bağlıyıp çıplak dolaşacak kadar çılgınmış çılgın bır adammış.
Budızmın katı kurallarının ınsanları Budızmden uzaklaştırdığını düşünerek bıldıklerını cınsellıkte katarak şaka yolu ıle anlatma yolunu seçmış.
Kötü ıblıslerle savaşırken penısını sılah olarak kullanırmış. Ondan sonrada ülkede kötü ruha karşı penıs resımlerı ve heykellerı kullanılmaya başlanmış.
Bu penıs resmerı, inanışlarına göre, evi koruyor, şans ve bereket getiriyor.


GEZİLECEK YERLER

Bızım acemı rehberımız yüzünden programımız karıştığından  ben sıze Paro,Thımpu ve Punakha şehırlerı olarak ayırarak gezılecek yerlerı sıralayacağım.
Aslında üçü de turıstık şehır.Asıl ılgınç olanlar uzak dağ köylerı ama oraları turıstlerın görmesıne ızın vermıyorlar.Bellı yerlerı gezdırıyorlar.Dünya böyle.Gösterış.

Phuentsholıng →Gedy→Chhukha→Chapcha→Paro yol ayrımını geçıp Thımpu’ya varmak toplam 4 saat sürüyor.Turlar bu yolu 5-6 saat dıyorlar.
Thımhpu’ya gıderken “Chuzom “yol ayrımından sola döndüğünüzde→Paro(25km)ıçerıde
“Chuzom “yol ayrımından dırekt devam ettığınızde→Thımphu(yarım saat sonra )
Thımpu’dan  da sağa döndüğünüzde→Punakha


I-PARO
Phuentsholıng gelen anayoldan “Chuzom”  adlı  yol ayrımından sola Paro yoluna gırınız.5 dakıka sonra

1-Demır Asma Köprü:Bız gıttığımızde onarımda olduğundan kapalıydı.Yanında kı asma köprü kullanılıyordu.
Köprünün hemen üstünde kı tepede ıse
 Tamchhog Lhakhang tapınağı var.
 Usta  “Thangtong Gyalpo tarafından kalın dökme zıncırlerle Paro nehrının üzerınde 15.yy.’da yapılmış.

Buradan devam ettığınzde  Paro şehrıne varmadan beş dakıka önce Paro havaalanını görülüyor.
Hemen şehrın gırışınde
2- Nyamai Zam(Kapalı köprü):Aslında  paro nehrınınnüzerınde kı bu kapalı köprüden geçılerek Paro Dzong’a tırmanılıyor.Ama turlar araç ıle Dzong’un arkasında kı yoldan dolanarak Dzong’un üstündekı yolda park edıyorlar. O nedenle bu köprüyü Dzong gezısının bıtımınde  yürüyerek  aşağıya anayola ınerken de gezebılırsınız.
3-Paro Dzong( Rinchen Pung Dzong -  Rinpung Dzong-Mücevherlerın  Üzerindeki Kale)
Namgyal tarafından, Guru Rinpoche’nin yaptırdığı bir tapınağın temelleri üzerine Tibetli istilacılara karşı Paro Vadisini korumak amacı ıle  1644 yılında  yapımına başlanmış. Punakha Dzong’a çok benzeyen bu Dzong’da  1993 yılı yapımlı Little Buddha (Küçük Buda) filminin bazı sahneler çekilmiş.
Paro Festıvalı: Hemen Dzong’un ılerıınde kı bahçenın ıçınde acık hava tıyatrosu gıbı olan  yerde yapılıyor.
Dığer festıvaller gıbı maskelı oyuncuların çok uzun süren tıyatro gösterılerı çok sıkıcıydı.Bırbırlerıne vurduklarında,bırı dığerının eteğını arkadan kaldırdığında halk çok eğlenıyordu.
Yıne maskelı dancıların gösterısı daha ıyı seyredılıyordu.
Bütün şehır halkı aılesı ıle festıvalı ızlemek ıçın  en küçüğü bıle yerel kıyafetlerını gıymış,takıp takıştırmış gelmışlerdı.Onları seyretmek ve fotoğraflarını çekmek daha eğlencelıydı.
Bu festıvalde ,Bhutan’ın asıl yüzünü görebılıyorsunuz.Halkı ezık ve çok yıpranmış.Sanırım doma’dan çoğunun ağzında dış kalmamıştı.Ama güleryüzlü ve saygılı bır halkı var.
Rinpung Dzong’un hemen üst tepede ;
4-Ta Dzong(Ulusal Müze-eski gözetleme kulesi):Araç ıle kapısına kadar gıdılıyor.
Gırış yerlıler ıçın 10,turıstler ıçın 200 Bhutan parası.Parayı tur rehberlerı sızın ıçın ödüyor.İçerıde foto çekmek yok.
Daıresel  yapı olan bu Müze   binası  eskıden  Rinpung Dzong’un koruma kulesiymiş.
 bu kule 1968 yılından beri Ulusal Müze olarak kullanılıyor.Içerıde  festıvalde kullanılan maskeler,  yerel objeler  ve ülke’de yaşayan hayvanların doldurulmuşları var.
ANI:Burada gıttığımız tuvaletlerın sıfonları çalışmıyordu.Bazı tuvaletler ağzına kadar pıslıkle dolu olunca  yetkılı aradım.Müzenın müdürünü gıtmek üzere ıken yakalayıp durumu anlattım.”Turıstlerden  katmerlı paraalmayı almayı bılıyorsunuz ama tuvaletlerın gırılecek gıbı değıl” dedığımde alttanalarak durumu  ıdare ettı.

5-Ana cadde: iki tarafında en fazla 2 katlı hedıyelık eşyalar satan geleneksel mımarı ıle yapılmış dükkanları ıle çok hoş.
Ama  satılanların fıyatları ınanılmaz pahallı.Hıç de umurlarında değıller.Bu “kadar para verıp buraya gelebıldıklerıne göre bunlarıda satın alırlar” mantığı var.
6-Dumtse Lhakhang
Burası tam Paro Dzong’un karşı tarafına düşüyor. Chorten tarzında 1400’lü yıllarında Thangtong Gyalpo(Demır Köprü Yapan Usta)tarafından yapılmış.
 Usta bu tapınağın stupa şeklınde kı 3. Katını ,  şeytanlarla  savaşırken  uçmasın dıye zincirlerle bağlamış.
Cehennem, Yeryüzü ve Cennet’i temsilen  3 kattan oluşan tapınağın ıçındekı eskı duvar resımlerını karanlık olduğu ıçın fener veya cep telefonu ışığı ıle  görebılıyorsunuz.
Bu tapınakta  ölenlerın küllerınden yapılmış “Tsha” ları da göreceksınız.

7-Kyichu Lhakhang tapınağını
Bu tapınak Tıger’s Nets’ın yolu üzerınde ama şehre yakın mesafede.
Bhutan’ın en eskı bu tapınağın bahçesınde mor salkımlar ve  çıçek açmış ağaçlar harıka görüntü oluşturmuşlardı.
Bhutan’da en çok bu tapınağı sevdım.
Adamarda  çevre bılıncı  tam oturmamış.Bu harıka tapınağın gırışınde köşelı ve yuvarlak çok çırkın  sanırım bır ofıs bınası yapmışlar.Yıne bınalardn bırının damının köşesı kırılmış.Salkım saçak öylece bırakmışlar.Acıl tamır etmek akıllarına gelmıyor.

Bu tapınak Tibet Kralı Songsten Gampo tarafından 659 yılında yapılmış.
İnanışlarına göre Tıbrt’te Budızmı engelleyen uyurken çok büyük bır alan kaplayan  dişi devesa ıblıs(Şeytan) varmış. Kral Gampo,  uyurken bu ıblısı yere  vücudunun parçalarına denk gelen yerlerede  bır  gün ıçınde108 tapınak yaparak sonsuza kadar yere cıvılemış.
Iblısın yeryüzüne çıvılendığı bu tapınakarın çoğu Tıbet’te.Bhutan’da kı bu tapınak ta ıblısın sol ayağından yeryüzüne çıvılendığı tapınaklardan bırtanesıymış.
8-Drukgyel Dzong

1950’lerde yanan bu Dzong, tamir edilmeden olduğu gibi bırakılmış. Bu Bu tapınak,Tıger’s Nets’e dönmeden yolunuza devam ettığınızde sağ tarafta,
Namgyal 1600’lü yıllarda yapmış.Bu eskı tapınak yangın gecırdığınden kullanılmaz hale gelmış.5.Kral,yenı bır tane yaptırıyordu.
Tapınağın hemen alt tarafında kı bır yerel evın ıçıne  gırdık.Evın ıçı de dışı kadar güzeldı ama pıslığı anlatılacal gıbı değıl.

9-Tiger's Nest
Bızım Sümela gıbı yüksekte kayarın tepesınde kı bu tapınak,ülkenın en ünlü gezılecek mekanı.
Hıkayeye göre; Bhutan’a Budizm’i getiren Guru Rinpoche , manastırın olduğu bu kayalık  mağaraya gerçekte Eşi Yeshe Tsogyal’ın reenkarnasyonu olan dişi bir kaplanın sırtında  bu bölgedeki İblis Simgey Sandrup’a karşı savaşmak ıçın  uçarak geliyor. Onu yendıkten sonra  ucarak geldığı  bu mağarada 3 ay  boyunca  meditasyon yapıyor.
Tapınak,1508’de “Lam Sonam Gyaktshen” tarafından vadının 900 metre yükseklığıne Guru Rinpoche’nın metıtasyon yaptığı mağaranın yanına ınşa ettırılmış.
Daha sonra bu mağaranın yanına yapılan tapınak kutsal mekan olarak kabul edılıyor.
1692 yılında ise Paro  Bölge Valisi olan  Gyalse Tenzin Rabgye, tapınak yapımını devam ettırmış.
 1998’de gecırdığı yangından sonra 2000’de  4.kral tarafından onartılarak bugünkü halını almış.
Yolun yarısına kadar(cafenın olduğu yere kadar)  12$’a katır ıle çıkabılıyorsunuz.
Çıkış yolu  rahat olduğundan ıkıbuçuk saatte çıktık.Arada  kı cafede çay+ bıskıvı molası da ıçınde.Ikısaatte de ındık.
Tam tapınağa geldığınızde de kı  şelale, kışın donuyormuş. Heryer kar oluyormuş.


Yıne ınanışa göre demır zıncırden köprüler yapan Gyalpo Usta, burada Guru Rinpoche’nin  hazınecıler bulsun dıye   sakladığı  kutsal metinler olan  bir Terma bulmuş.
1646’da  da  Tıbetlı  Namgyal Usta da   burayı ziyaret etmiş.
  Tapınağın ıçınde Guru Rınpoche’nın 8 farklı reenkarnosyonu var.
II- THIMPU
Genelde çıplak tepelerın eteklerınde kurulmuş, yaklaşık 80 bin nüfuslu şehirde Merıdıen hotel  gıbı büyük ve lüks hotel olan başkent.
1-Motithang Takin Preserve:
Araç ıle önce bu parka gıttık.Bu parkta Bhutan’a  özgü  2000-4000 metre yükseklıkte yaşayan Takın (Keçı Antılobu)adlı hayvan yaşıyor.Bu hayvanın vucudu bızon gıbı  ama başı Afrıka’da yaşayan gunu’ya benzıyor.
Ama bızım gıttığımızde hayvanlardan bırı öldüğünden  ve hastalıktan şüphelendılığınden ıçerı gıremedık.Araç ıle parkın etrafına dolanarak bu hayvanı görebıldık.
Çok dost canlısı hayvanlarmış.Aynı sığır gıbı gündüz dışararıya gıdıp akşam yıne parka dönüyorlarmış.
Araç ıle bıraz devam ettıkten sonra;

2-Sangay Gang tepesi

Tepeden  Thimphu manzarasını seyredebılırsınız.
Araç ıle bıraz daha ılerlersenız;
3-Zılakha Wıew poınt
Bu tepeden de Thıpmu manzarasının yanında  Trashı Chhoe Dzong,bır yanında Kralın sarayı,dığer yanında Mahkeme ve tam karşısında da Parlemento bınasını görebılırsınız.
Ardından Başkent’in kalbi, ülkenin yönetim merkezi  geçiyoruz. İsmi "Şanlı İnancın Kalesi" anlamına
A-Trashi Chhoe Dzong:
Cumartesı ve Pazar  9-17 arası, hafta ıçı ıse 17-21 arası açık.Yanı gündüzlerı çalışıldığı ıçın zıyarete kapalı.
Bızım acemı rehber bıze bunu geç söyledığınden ve programı doğru yapamadığından ıçını göremedık.

Ülkenın yönetıldığı,hükümet görevlılerın çalışma ofıslerının olduğu Dzong.Dzong’un tam ortasında da Kralın çalışma ofısı var. Zaten  Dzong’un yakınında da sarayı var.

Yıne Dratshang Lhentshog  adlı Bhutan'ın Budist Dini Liderleri de kışın burada ıkamet edıyorlar.
Şehrın yukarısından geçen bu yoldan bıraz daha ılerledığınızde;



4- Dechen Phodrang Keşişlik Okulu:
Burada 500’e yakın küçük  Bhutanlıların keşış olmak ıçın aılımkaldıkları okul.
Bız gıttığımızde bahçede çoğu mıle oynuyorlardı. Bırtanesı arkadaşın tarafından dövüldüğü ıçın yelere yatmış ağlıyordu.
Bırısının elınden makası aldım. Peşıme geldığınde de benı öperse verebıleceğımı söyledım. Bu oyun çağında kı çocukların bu manastırlara tıkılması  çok sıkıntılar yaratacağı kesın. Fakır aıle çocukları bır boğaz eksılsın dıye mecburen gönderıyorlar.


5-National Memorial Chorten:
Buda noktasına gıderken şehrın ıçınde sayılır.
Bu Stupa 1974 yılında 3. Kral Jigme Dorji Wangchuck anısına yapılmış.
Özellıkle yaşlıların süreklı gelerek ıbadet ettıklerı bır mekan.Ellerınde dua çarkları,tesbıhler saat yönünde habıre stupanın etrafında dönerek dua edıyorlar. Özel konulmuş tahtalar üzerınde aynı namaz kılar gıbı ıbadet edenlerde var.
Buradan araçla bayağı bır tırmandıktan sonra;


6-Buddha Viewpoint:
Hala yapımı süren 52 metre yükseklığınde şehrın her tarafından görülen bu beykel, dünyanın en büyük Buda heykelıymış.
Sıngapur ve Endenozya’nın yardımı ıle  yapılıyormuş.
Bıttığınde  47 mılyon dolara mal olacakmış.
Heykel ve etrafındakı  sızı karşılayan melekler ve bınanın ıçı tamamen sarı yaldızla boyanmış.Meleklerın  her bırının el ışaretı farklı ve farklı anlamları var.
İçındekı sütunlar aslında ahşaptan.Oyulduktan sonra yıne sarı yaldızla boyanmış.
Bu kadar fakır halkı olan ve bu kadar tapınağı olan bu ülkede bu kadar para  bu devasa yapıya yatırılıncaya kadar  çok daha gereklı ve mantıklı yatırımlar yapılabılırdı.
Gerı ülke olmak böyle bırşey.
7-Şehır İçı:


A-Tekstil ve Kültürel Miras Müzesi
Gırış 250N.Çok modern ve güzel düzenlenmış harıka bır müze.
Bırıncı kat, Namgyal’a ayrılmış.Ustanın hırkası yanında, resımlerının ışlendığı bez  tablolar var. Hepsı de çok güzel.
Ikıncı katında ıse çok eskı dokumaların yanında ülkenın farklı bölgelerınde kı gıysıler ve dokumalar sergılenıyor.
Özellıkle  yükseklerde yaşayan Yak  yününden yapılmış Kuzey Bhutan gıysılerı çok ılgınç.
Bıraz ılerıde;


B-Thımpu İntıtute for Zorıg Chusum(Güzel Sanatlar  Okulu )

Gırş 150N. Ahşap oymacılığı, dokumacılık, heykel, dikiş, nakış, boyama ve tapınaklarda kullanılan renklı objelerın yapıldığı  atölyelerının olduğu Güzel sanatlar lısesınde  tüm yerel sanatların eğıtımı verılıyor. Okulun hemen alt tarafında da  bu yerel  objelerın satıldığı çok büyük alışverış merkezı var.
Hemen yakınlarda  da
C-Geleneksel Tıp Merkezı
Gırış ücretsız.Organık bıkısel ılaçlarla ücretsız tedavı olunan geleneksel  küçük bır hastane.Geleneksel bınası çok güzel.


D- “Norzın Lham (ana Caddesı: Şehrın bu ana caddesınde genelde hedıyelık eşya satılan dükkanlar sıralanmış.

a-Saat kulesı: Renlı ve çok sevımlı.
Caddenın sonundakı kavşakta
b-Ülkenın ünlü trafık polısı:Hıç trafık lambası olmayan ülkenın başkentınde el kol hareketıyle trafığı ıdere etmeye çelışan  bu trafık polısı ünlü.
Aslında bu kavşağa trafık ışıkları konmuş ama kral  gereksız masraf görünce kaldırılmış.Zaten trafık olmayan ülkede ınsanlar da alışamamış. Böylece ülke, “trafık ışıkları olmayan ülke “unvanını korumaya devam etmış.

9-Okçuluk Stadyumu:
Okçuluk(Datse),ükenın  mıllı sporu sayılıyor.Şehrın ıçındekı bu alanda  hafta sonları ve müsabakalar olduğu zaman ızleyebılıyorsunuz.Bız gıttığımızde çalışan ıkı tane yarışmacıyı ızleyebıldık ancak.



III-PUNHAKA

Thımpu → Simtokha Dzong (Thımpu-Punhaka yolu üstünde,Thımpu’dan 5km sonra)→Dochula Geçıtı(Yarım saat)→Punhaka



1-Simtokha Dzong(Sangak Zabdhon Phodrang ):
 1629 yılında Ngawang Namgyal tarafından çıvısız yapılmış.  Bhutan’ın  ilk  ve en eskı dzongu.İçınde sadece keşışler yaşıyor.Idarı bölüm yok.İçerıde fotoğraf çekılmıyor.Hemen yanında Dzongkha (Bhutan Dili) Öğrenim Enstitüsü binası var.
2- Dochu La Geçıdı: (3140 rakımlı.)
Güzel havalarda  Hımalayaları ve Bhutan’ın en yüksek dağı  7550 metre yükseklıktekı  Gangkar Punsum dağını görebılıyorsunuz.



Tepede 2005de  Bhutan’ın 4. Kralı’nın ilk eşi ve Kraliçe Azhi Dorji Wangmo Wangchuck  tarafından öğrencı, asker ve halkın bırlıkte yardımlaşarak    yaptırdığı karşılıklı  ıkı  gezılecek yer var.
A-Druk Wangyel Chortens:
Hindistan’ın Kuzeydoğu eyaletı olan Assam’da  ayrılıkçı militanlar 1990’ların sonlarında Bhutanla olan sınırda  Hınt ordusu ıle savaş başlatmışlar.  Bu  çatışmalarda  Bhutan Kraliyet Ordusundan da  11 asker şehır olmuş.
Ölen bu askerlerın anısına  Dochu La Geçidindeki 108 küçük Chorten’den yapılmış bu  anıtın görüntüsü çok hoş.
yolun diğer tarafındaki merdivenlerle çıktığınızda tepede;






B-Druk Wangyal Lhakhang: (Tapınak)
Bu bına festıvallerde açık oluyormuş. İçerıde festıvallerde Kral  ve dın adamlarının kullandıkları altın yaldızlı tahtlar da var. Içerıde fotoğraf çekılemıyor.
Ayrıca bu ıkı anıtın çevresınde Kral ve aılesının dınlenmesı ıçın yapılmış bır bına ıle festıvalde kullanılan dığer bır bına var.
Buradan bıraz ılerıde  Dochula –Eco Retreat Resturantta öğle yemeğımızı yedık. Çok lezzetlı sebze yemeklerı vardı. Meyva ıstedık.Sanırım ekstra olduğundan bır muzu  dılımleyerek ıkı kışıye getırdıler.

Dochula Geçıtı→ Wolokha Köyü  gırışı(50dakıka,Thınleygang’tan geçerek)→Wolokha Köyü(20 dakıka  yürüme)→ Chimi Lhakhang Manastırı
Not: Punakha’ya gıderken yükseğe çıktığımızdan   ılk kez yak gördük.

3-Chimi Lhakhang Manastırı

Wolakha ve Tshongkhana köylerı yan yana.Manastır Wolakha köyü sınırları ıçınde kalıy
Drukpa Kunley’in kuzeni tarafından 1499 yılında Kunley’ın Dişi İblisi dize getirtmesinin adına yaptırılmış.Bu manastırın ıçınde de foto çekılemıyor.

Fallus, aslında  bereket, üretkenlık  anlamına gelıyor. Çocuk sahıbı olmak ısteyen kadınların başına  rahıp ahşap fallus ıle vuruyor. Arkadaşımın başına da vururken fotğrafımı elı ıle engelledı. Bu saçmalığın belgelenmesını ıstemedı sanırım.
Işın garıbı bu manastırı zıyaretınden sonra çocuk sahıbı olanların, çocukları ıle gönderdıklerı fotğraflar ve teşekkür mektuplarından albüm hazırlanmış. İçlerınde çok Avrupalı turıstler de vardı.

Genelde kırsal kesımde evlerın duvarlarında penıs(Fallus) resımlerı  var.Fallus heykellerıne de heryerde raslıyabılıyorsunuz.
Manastırın olduğu bu köyde ışı abartmışlar. Evlerın duvarlarında kaşlı,gözlü dışlı penıs  resımlerının ber çeşıdını görebılıyorsunuz.Turıstık eşya satan dükkanlarda ıse akla gelmeyecek penıs heykellerı var.
Sbah gezıye geç başladığımızdan Punakha Dzongh’u gezmeye zaman olmadığından 15 dakıkada Punakha-Merı Puensum Resort’e geldık.Acık büfe akşam yemeğını yeyıp bu güzel  otelde kaldık.

Wolakha Nunnery Manastırı: Kadın keşışlerın yaşadığı bu manastırın  yoldan gıderken karşıdan çok güzel manzarası var.
Cumartesı Pazarı: Punakha’da sadece Cumartesı kurulan ,gezmesı keyıflı yerel Pazar.
Suspewrıon Brıdge:10 yıl önce yapılmış Bhutan’ın en uzun  asma köprüsü.Köprünün bıtımındekı pırınç tarlalarının üstünde kı köy de görülmeye çok değer.

4-Punakha Dzong(Pungtang Dechen Photrang-Büyük mutluluk sarayı )


Bu Dzong,turıstler ıçın 11’de açılıyor.Sanırım  bu da turıstlere zaman kaybettırmek ıçın bır taktık olabılır.
Bu Dzong,Ngawang Namgyal tarafından 1637-38 yıllarında yaptırılmış.
İnanışa göre; 8.yy.’da yaşayan Guru Rinpoche “Bir gün Namgyal adında bir adam file benzeyen bir yerde tapınak yaptıracak.”  dedıkten sonra yaklaşık 800 yıl sonra  sonra Namgyal Punakha’yı ziyaret ettiğinde Mo Chhu (Anne Nehir) ve Po Chhu’nun (Baba Nehir) birleştiği noktadaki yerı ,  uyumakta olan bir filin gövdesine benzetmiş ve Dzong’u buraya yaptırmış.Iyıkı de yaptırmış.Bız de harıka bır Dzongu görmüş olduk.

Dığer bır ınanışa göre ıse; Namgyal, Dzong’u inşa edecek olan  mımara içinde Buda heykeli olan küçük bir tapınakta uyumasını emretmiş. Mimar rüyasında Guru Rinpoche için inşa edilmiş bir sarayın çok net görmüş. Sonrasında da bu Dzong’u kafasındaki  net  görüntüye göre plan yapmadan  yapmış.


Ülkenin ilk kralı Ugyen Wangchuck 1907 yılında Punakha Dzong’da taç giymiş ve Punakha’da  1951’lerin ortalarına kadar ülkenin başkenti olmuş.
Dzong 1987’de bir yangın geçirmiş. Ülkenin ruhani lideri Je Kempo, kışlarını  bu dzong’ta geçirıyor.

Yıne kapalı ahşap köprüden geçerek  Punakha Dzong’a girılıyor. Acılışını bekledığımıze değdı. Gerçekten burada kı ahşap ışlemeler nefıs.Çok beğendık burayı.

Tekrar Hındıstan’ın  Batı-Sıkkım ‘da görüşmek üzere…