24 Eylül 2019 Salı

7- POLONYA-VARSOVA




VARŞOVA (WARSAW)

Yıllar önce kızım ile Varşova ve Krakow’u gezmiştik. Ben daha sonra İzlanda’dan dönerken Gdanks , Warsaw, Krakov ve daha birkaç farklı yerleşimleri   çok detaylı gezip Ukranya’ya geçmiştim.  Uçak bileti alırken, direkt Antalya ve Warsaw- Antalya uçak bileti arasında ki fiyat farkı sadece 20 dolar olduğundan   Amerika- Oakland’dan Varşova’ya geçtim. Tekrar Varşova’yı  iyice  gezdim. Eski yazılarımı bu sefer buraya yapıştırmadan  yeniden yazdım. Siz iki yazımı da okuyarak planınızı yapabilirsiniz.
İngilizcesi Warsaw olan şehrin yerel adı Warszawa. Daha önceleri “varşova”olarak  söylendiğinden Türkçe’ye de bu  şekilde geçmiş.
Varşova, Wisla (Vistula) Nehri’nin kenarında kurulmuş ve iki tarafı köprülerle birbirine bağlanan şehir.Nehrin sağ tarafında Praga, Grochów ve Goclaw gibi yerleşim alanları var. Ama    tarihi yerler, nehrin diğer yakasında.

TARİH
-966 yılı:  Vistula Nehri’nin çevresinde yerleşen  kabileler  ile  Slav kabilelerinin birleşmesiyle  oluşmaya başlamış.
I. Mieszko(966), Polonyanın ilk lideridir.

1025: İlk Kral  ise Mieszko`nun oğlu Boleslaw Chrobry’dir. Bu krallık döneminde Hıristiyanlık resmi din olarak benimsenir.

1226 : Hıristiyanlığı  istemeyen putperest Prussia’ lılara karşı ülkeyi korumak ve Hıristiyan dinini yaymak amacıyla Germen şövalyeler yardıma çağrılır. Ama Polonyadan gitmek istemeyen Germen şövalyeleri, ülke yönetimine de ortak olmak isteyince sorunlar yaşanır. Taht kavgaları başlar.

14-17. Yüzyıllar: Polonya, Avrupa’da güçlü bir hanedanlık olarak   yoluna devam eder.

1772 : Çöküş dönemi başlar.Polonya toprakları, Prusya, Rusya ve Avusturya arasında paylaşılır.Polonya’ya
 sadece Prusya civarında az bir toprak kalır.

1918:Birinci Dünya Savaşı  sonunda büyük mücadele  sonucu Versay Antlaşması ile bağımsızlık kazanılır. Ama
1939 yılında Almanya’nın Polonya’yı istila etmesi ile 2. Dünya savaşı başlar.

1940:Almanlar önce Varşova’yı bombalayarak     nüfusun yaklaşık 1/3’ünü oluşturan Yahudileri gettolara sürerler.Bu fakir kenar mahallelerde 400.000’ e yakın yahudi  mecburen 2-3 aile birlikte kötü koşullarda yaşamaya başlarlar.

1942 yılında ise Yahudiler, gettolardan toplama kamplarına sürülüyorlar.

1943 yılında gettolarda kalan az sayıdaki Yahudiler ayaklansa da  bir sonuca ulaşamazlar.

1944 yılında ise  bu sefer Varşovalılar ayaklanırlar  ama Naziler, bölgeye destek  gönderirler. Müttefiklerin yardımı da yetersiz olunca ve kızıl ordu yardımda geçikince yine bir sonuç alınamaz. 63 gün sonra direniş kırılır.
Savaş boyunca yapılan katliamlar ve toplama kampları sonucunda  6 milyon Polonyalı hayatını kaybeder.

1945 yılında  ise Ruslar, Varşova’yı ele geçirler. Böylece
Almanların müttefiklere teslim olmasıyla işgal sona erer  ama bu sefer  Polonya’yı Rusya’ya bağlı  komünist hükümet yönetmek isteyince tekrar ayaklanmalar olur.

1990 :Bu karışıklıklar sonucunda devlet başkanlığı seçimini  Türkiye’de de iyi tanınan  Lech Walesa kazanır.
1999 yılından beri NATO, 2004 yılından beri de AB (Avrupa Birliği) üyesidir.



Günümüzde ülke

Parlementer cumhuriyet  ile yönetilen ol Polonya’nın  Devlet Başkanı Andrew  Duda, Başbakan Mateusz Morawiecki ‘dir.

Almanya ve İngiltere’den sonra Avrupa’nın en büyük kömür üreticisidir.

Coğrafi Yapı

Onaltı şehirden oluşan ülkenin  312.679 km²’lik yüzölçümüyle Avrupa’nın dokuzuncu büyük ülkesidir.  Nüfusu 40 milyona yakındır. Ülkede çok az yaşayan Alman ve Rusların yanında çalışmaya gelen Ukranyalılar çoğunluktadır.

İKLİM
Polonya’da yazlar sıcak ve yağışlı(18-20 derece) ; Kuzeyde  yakın olduğu için kış ayları soğuk ve uzun (-5ile -2 arasında)geçer. arasında
 En uygun gezilecek aylar:  bahar ayları  olan Nisan, Mayıs   ;Haziran ayı hala soğuk olabiliyor ama festivaller yoğunlukta.Eylül-Ekim aylarında da bunalmadan gezebilirsiniz.

PARA
Polonya bir AB ülkesi olmasına rağmen  euro kullanmıyorlar. Polonya’nın resmi para birimi Zloty’dir.
Turistik alanlarda ki kantor adı verilen ofislerde düşük fiyat verdiklerinden  ara sokaklardakilerde bozdurmaya çalışın.
1 Dolar: 3.960/3.850 Z.
1 Eoro: 4.370/4.260 Z.

ULAŞIM:
Türkiye’den Polonya’ya Ulaşım

1-Direk ucuş ile THY, Pegasus, Aeroflot, LOT (Polish Airlines) v.b havayolu İstanbul’dan  sadece Varşova’ya direkt uçuyor.Erken alamazsanız pahallı oluyor.Ben iki hafta önce Varşova—Antalya 105 dolara en uygun bulabildim.

2-Eğer önce Krakow’ a gitmek isterseniz  Ukrayna, Varşova  v.b üzerinden aktarma yapmalısınız.

3- En yakın Avrupa şehri olan Selanik’e otobüs ile gidip oradan   Avrupa’nın istediğiniz şehrine  veya Varşova’ya uygun uçuş (Rynair gibi)ile gitmek.

4-Uygun fiyat ile gitmek isterseniz:


NOT: Orta Avrupa’da  ki Polonya’nın  Komşuları: Almanya, Beyaz Rusya, Çek Cumhuriyeti, Litvanya , Rusya , Slovakya ve Ukrayna’dır. O nedenle; Polonya gezinizi komşu ülke gezileri ile birleştirerek otobüsle Polonya’ya geçerek  gezinizi  daha uyguna da getirebilirsiniz.Örneğin;

A-Yakınında ki   Berlin’e  Türkiye’den ucuz  uçup oradan uygun fiyatlı   Polski Otobüsü ile  Polonya’ya geçmek.
B-Baltık ülkelerine de yakın olduğundan Baltık turu ile birleştirebilirsiniz. Yine otobüs ile Varşova’ya geçebilirsiniz.
Varşova— Belarus(Minks):550 km
Varşova—Litvanya(Vilnius):472 km
C-Aracınızla ,tren ve   otobüs  (goeuro) ile Balkan turu veya  Ukranya gibi diğer yakın ülke turları  ile de birleştirebilirsiniz.
Edirne —Kapıkule —Bulgaristan —Sırbistan—Macaristan— Varşova (2000 km den fazla.)

NOT: Tren  de Almanya, İspanya gibi birçok Avrupa ülkesi ve Varşova arasında işliyor.



Havalimanı’ndan Şehir Merkezi’ne Ulaşım
1-Varşova Frederic Chopin Havalimanı’ndan şehir merkezine
A-Taksi ile: 20 dakika sürüyor.  Ele, Sawa, Super  gibifarklı firma taksileri ile yarım saatten daha erken varıyorsunuz.
Uber uygulamasını telefonunuza indirirseniz uber taksi de kullanabilirsiniz.

B-Otobüs ile:
Farklı numaralı otobüsler var:
-75 dakikalık otobüs bileti  alarak 175 nolu  gündüz  otobüsü, ortalama yarım saat sürüyor.
-188 numaralı gece otobüsü(Gece 12’den sonra çalışıyor.)
-N32 express gece otobüsü  ile şehir merkezine gidebilirsiniz.
Ayrıca;
-148 Ursynów -güney Varşova)ve Praga -doğu Varşova’ya gidebilirsiniz.
-331 ;Wilanowska metro istasyonuna  gidebiliyorsunuz.

C-Tren ile: S2  treni ile 15 dakika da Varşova eski şehir merkezine veya S3 treni ile Central Train Station’a gidebilirsiniz.

2-Varşova Modlin Uluslarası Havalimanı’ndan Şehir Merkezi’ne  ise Modlinbus adlı otobüs  ile ulaşabilirsiniz.
Veya shuttle bus’la tren istasyonuna gidip oradan trene binebilirsiniz.




Ülke İçinde Şehirler Arası Ulaşım:
Uygun fiyatlı Polski bus ile yapabilirsiniz. Varşova tren
İstasyonundan gece otobüsleri de var .
Bazı şehirler arası tren de var.



Şehir içi ulaşım;
Sadece Varşova’ da metro var.
Ama  genelde şehir içlerinde  geç saatlere kadar tramvay ve otobüs kullanılıyor.
Varşova’da biletinizi  metro, otobüs ve tramvay istasyonlarının bazı duraklardaki bilet otomatlarından,  büfelerden ve tramvay ve otobüslerin içindeki  bilet makinelerden(Bozuk para ile)  veya info masalarından    satın alabiliyorsunuz.
Kırmızı renkle yazılmış hatlar, hızlı olup bazı duraklarda durmuyor.

 Tek tip  bu bilet, metro, otobüs ve tramvaylarda   yani tüm araçlarda geçerli oluyor.
Biletinizi ihtiyacınıza göre 20 dakikalık, 75 dakikalık, 90 dakikalık, bir günlük ve hafta sonu bileti olarak farklı şekilde satın alabilirsiniz.
1.zone’da 20 dakika kullanabileceğiniz bilet: 3.40 PLN, 75 dakikalık olan: 4.40 PLN,
90 dakikalık: 7 PLN.

Önce biletinizi  ilk kullanımızda  makinede  onaylatarak  biletin arkasına  son kullanma tarihini  (Biletin geçerlilik süresi)yazdırmanız gerekiyor.
Warsaw Pass (Varşova Kart) :72 saat boyunca hem üstü açık gezi otobüslerinden faydalanabilir hem de bazı  müzeleri ücretsiz olarak gezebilirsiniz.


Not:
1-Sık kontrol olduğundan biletsiz  binmeyesiniz. Ayrıca biletlerinizin süresi de geçmemiş olsun. Bilet fiyatının yüz katı fazla ceza ödemek zorunda kalabilirsiniz.

2- jakdojade uygulamasını indirirseniz gideceğiniz yerin güzergahını ve alternatiflerini görebilirsiniz.

KALMA

-Parayı verince heryerde güzel otel ve hosteller bulabiliyorsunuz.
-Üniversitelerde  boş yurtların odaları günlük  oldukça uygun fiyatla kiraya da veriliyormuş.

-Airbnb: Kalabalıksanız eski ve güzel evlerden bu yolla kiralayabilirsiniz.



eski şehrin merkezinde kalabilirseniz gezilecek birçok yere yürüyerek ulaşabilirsiniz.  Ben ilk gün Praga’nın girişinde kaldığım için  her tarafı yürüyerek gezebildim. Daha sonra gezimi yavaşlatarak dinlendim.

DİL

 Resmi dili Lehçe’dir.Kelimeler, çoğunlukla sessiz harflerden oluştuğundan zor bir dil.Slav diline  benziyor.

Czesc: Selam / Merhaba

Dzień dobry :Günaydın / İyi Günler
Nie: Hayır

Tak: Evet

Do widzenia: Görüşürüz

Nazdrowie : Şerefe


DİN

Tamamına yakını Katoliktir.  Avrupalıların tersine  dinin  daha önce yasaklandığı ülkelerde olduğu gibi
çok dindarlar. Ülkede birçok kilise var.Pazar günleri çoğu aile kiliseleri dolduruyorlar. Siyasiler de en azından dindar görünmek zorundalarmış. Anayasada dini ağırlığı katı kurallarla belirtilmiştir.

YEMEK

Polonya’da Doğu Avrupa ülkelerinin mutfaklarından  ve Yahudi mutfağından etkilenmiş.
Soğuk ülke olduğundan yemeklerde    en çok patates ve lahana, salatalık, kuru soğan, turp, havuç ve elma   kullanılıyor.
 Bizim gibi hamur işlerini  ve çorbaları çok sevdiklerinden zorluk çekmeyeceksiniz.


-Pierogi jPolonya mantısı -İngilizcesi “dumpling”): Bu Slav mantısı, bizim  mantıdan biraz daha büyük ve içine Ispanak, patates, peynir, lahana, kıyma, pancar ve farklı sebzeler koyuyorlar. Hatta  tatlı niyetine reçel  bile koyuyorlar. Daha  sonra haşlayıp veya kızartıyorlar. İsterseniz fırınlanmış  da yiyebilirsiniz.

- zapiekanka(Pizza)Ortadan ikiye kesilmiş uzun bir ekmeğin içine kaşar peyniri, mantar,  zeytin, sosis  veya sucuk gibi malzemelerin konularak fırınlanmasıyla yapılıyor. İsterseniz üzerine domates sosu, soğan sosu veya sarımsak sosu  ekleyebilirsiniz.

- schabowy  (Şnitzel)

- Susamsız simit: İçine soğan ve haşhaş katıyorlar.

-Milföy hamurundan yapılan tatlılar
-Ekşili elma turtası
-Paczki: İçi dolgulu bir hamur tatlısı

- Gazlı olan suların ambalajının üzerinde “gazowana” yazar, gazsız olanlarından isterseniz “niegazowana”

-Polonya Çorbaları: Ülke soğuk olunca elinde ki her türlü sebzelerden çeşitli çorbalar uydurmuşlar.

- Barszcz(Uszka ):Turp ve  elmadan pişirilen mor renkli hafif tatlımsı  çorba.İçinede kıymalı pierogi koyuyorlar. Tarçın ekerek yeniyor.
Aslında bu çorba  Rusların Borç çorbasını andırıyor

-Rosół: Tavuk suyuna lahana, havuç ve ev yapımı erişte ile bizim çorbalara biraz benziyor.
-Zurek (ekşi çavdar çorbası):Noel, Paskalya gibi özel yemeklerde hazırlanan bu çorba çavdar unundan yapılma ekmek içinde servis ediliyor. İçinde patates, jambon, sosis v.b konuluyor.




 Milk Bar(bar mleczny)
Komünist dönemden kalma geleneksel   bu halk lokantalarında uygun fiyatlı yemek yiyebiliyorsunuz.



KISA KISA

-İkinci el dükkanlarından çok uygun ve güzel şeyler alabilirsiniz. 20 tl’ye harika bir örtü buldum ama çantamda  yer olmadığından  alamadım.

- Türkiyeden internet paketi almanıza gerek yok. Pahalı olur. Varşova’da  internet paketi ile satılan uygun hatlardan alabilirsiniz. Aslında ona da gerek yok.

Hot Spot tabelasının olduğu yerlerde bu ücretsiz İnternetten faydalanabilirsiniz.
Şehrin açık alanlarında belirli noktalarda ücretsiz kablosuz İnternet mevcut.

-Gerçekten burada votka, sudan daha ucuzmuş.
-Gece hayatı, ulaşım(Şehir içi ulaşım hariç.), marketler de Türkiye’ye göre daha uygun.

-Sokakta  bira dahil alkol  içmek yasak.
-Ruslar ve Almanlar geçmişten dolayı sevilmiyor.

- Türkiye, Varsova’dan bir saat daha ileri.


ŞEHRİ GEZMEK

Not: Free Walkıng:   Praga bölgesinde katedralin önünde, eski şehirde  sutunun altında ve Saksı bahçelerine yakın yerden 10:30, 14 ve 16 da var. Zaten harita üzerinde sarı şemsiye simgesini göreceksiniz. Bunlar genelde Komünizm turları oluyor.Rehberlerin elinde de sarı şemsiye var. Gördüğünüz yerde takılabilirsiniz. Sonunda bir bahşiş bekliyorlar.


Şehrin yan yana olan  eski ve yeni şehir  tarihi merkezi olmak üzere iki tane tarihi gezilecek bölgesi var.


Wilonow sarayı  dışında  şehrin  her yerini yürüyerek gezebilirsiniz. Zorlandığınız yerde  de otobüse binebilirsiniz.
Ancak Kral yolunun batı ve doğusunda kalan bölgeleri farklı günde isterseniz   araç kullanarak da gezebilirsiniz.

Şehirde tüm kilise ve katedraller ücretsiz gezilebiliyor.
Devlet müzeleri Pazartesi günü kapalı. Her müzenin açık olduğu saatler gününe göre değişiyor.
Ayrıca devlet müzelerini  de haftanın bir günü ücretsiz gezebiliyorsunuz.
Ama ne hikmetse çoğu Perşembe günü ücretsiz.


I-Stare Miasto ( Old Town-Eski Şehir )
1939-45 yılları arası  neredeyse tamamen yıkılan Varşova eski şehir de, II. Dünya Savaşı’nın  sonunda 1980’li  yıllarda tekrar  orjinaline uyularak restore edilerek  Unesco Dünya Mirası listesine girmeyi hak etmiş.
Bu bölgenin etrafı  yer yer yıkık  alçak sur duvarları ile  çevrilmiş.  Eski şehirden, yeni şehire de yine duvarların devamı olan “Barbican” kapısından giriliyor.
Taş döşeli dar  sokakların her iki yanında  pastel renkli, harika  tarihi  evler sıralanmış.
Bu sokaklar, çok sevimli  ve hareketli meydanlara açılıyor. Bunlardan;


1-Old Town Market Square (Eski Şehir Meydanı):
 Bu meydanda ikinci dünya savaşında yıkıldığından yeniden orjinaline uygun olarak yapılmış. Bu meydan, eski şehrin kalbi sayılır. Bu meydanda Christmas Market kurulduğu zaman çok hareketli oluyormuş. O nedenle bu meydana ”Market Meydanı” denilmiş.
Meydanın çevresi çok hoş  pastel renkli evlerle çevrelenmiş. Meydanın ortasında da  şemsiye altında oturabileceğiniz  sevimli cefeler  var.

  A-Syrena: Bu  meydanın ortasında  bir elinde kılıç, bir elinde kalkan tutan  şehrin sembolu olan Syrena ( deniz kız )heykeli) var.
 Efsaneye göre denizkızı Syrenka uzak denizlerden yüzerek Wisla Nehri kenarına geldiğinde burayı çok beğendiğinden yaşamaya başlamış.
Ama balıkçılar, ona ağlarına zarar  verdiklerinden ondan hoşlanmasalar da daha sonra  söylediği şarkılardan  dolayı denizkızını sevmişler.
Ama ilerleyen zamanlarda zengin bir tüccar, denizkızını hapsetmiş. Denizkızının ağlayarak şarkılar  söylediğini duyan bir balıkçı onu kurtarmış.
Ama Syrenka , onlara ihtiyaçları olduğunda geri dönme sözü vererek şehirden ayrılmış.
Bu olaydan sonra Syrenka şehrin koruyucusu kabul edilmiş. Diğer deniz kızı heykeli ise nehir kıyısında.

B-Warsaw Müzesi(Tarih Müzesi):
Pazartesi kapalı. Salı-Pazar 10-19 arası açık. Giriş 20/15 Z. Perşembe ücretsiz.
Polonyanın tarihini anlatan objeler sergileniyor.

C- St John Katedrali:
  Unesco Dünya Mirası listesinde ki  gotik  mimari de yapılmış bu eski kilisede Krallar taç  giyerlermiş.
Hemen bu kilisenin karşısında ki aradan girince karşı sokakta;
 D-Aziz Martin Kilisesi (St Martin’s Church):

1356 yılında Dük Mazovia Ziemowit ve eşi Euphemia tarafından yaptırılana barok kilise de savaştan sonra yeniden yapılmıştır.   Daha sonra ki olaylarda sığınak olarak kullanılmıştır.

2-Zamkowy (Castle) Square- Plca Zamkowy Square- Kraliyet Meydanı-Kale Meydanı

Yine ikinci dünya savaşında çok hasar alan  üçgen yapıda ki bu meydanda  zamanında  çok acı olaylar yaşanmıştır. Günümüzde ise yine renkli binaları ile çok sevimli meydan.

A-Zamek Krolewski ( The Royal Castle -Kraliyet Kalesi)
Salı, Perşembe ve cumartesi 10-18 arası; Cuma 10-20 aradı ve Pazar 11-18  arası açık. Pazartesi kapalı.  Giriş 30/20Z. Çarşamba ücretsiz.

13. yüzyıldan kalma   bu  Kraliyet Kalesi,  1569 yılında Giovanni Battista di Quadro tarafından restorasyon  edilmiş.
Yapıtın içinde kraliyet odaları, mobilyalardan ve resimler sergileniyor. Şehirde en çok  bu sarayın içini beğendiğim .

B- Sigismund’s Column (Kral Zygmunt Sütunu):
Tepesinde Kral Sigismund Heykelinin olduğu   bu sütun, 1644 yılında dikilmiş. Meydandan devam ettiğinizde;


C- Kościół Akademicki św. Anny-St. Anne’s Church( Aziz Anne Kilisesi):  Neoklasik mimaride ki bu kilisenin içi de çok güzel. Hemen bitişikinde;

D-Tower of St. Anne’s Church(Taras Widokowy):
Giriş 5 Z. 150 taş basamağı tırmanıp tepesine çıkabiliyorsunuz. Gerçekten burada şehrin ve kale meydanının manzarası çok güzel görünüyor.

E-The Zachęta National Gallery of Art(Ulusal Modern Sanat Galerisi): Polonya modern sanatları ve sanatçılarının  eserleri sergileniyor.

 Sutunun karşısında  eski şehri cevreleyen duvarların karşısında
-Nıke Heykeli( Monument  to  the Heroes of Warsaw): Tepeden  deniz kızı heykeline benzeyen bu heykeli göreceksiniz.



Bu sefer    eski şehri cevreleyen duvarların takip ederek heykelleri geçtikten sonra;

F-Barbakan (Barbican):
 1548 yılında mimar Giovanni Battista Venetian tarafından Nowonirjska sokağını ve şehri korumak için yaptırılmış. Eskiden  şehir suru görevi de görüyormuş.
2. Dünya savaşında tamamen yıkıldığından 1952-1954 yılları arasında yeniden yapılmıştır.


II-Yeni Şehir Merkezi (Nowe Miasto-New Town):
Barbakan Kapısı’ndan çıktıktan sonra Ulica Freta caddesi ile yeni şehre girmiş oluyorsunuz.



14.yüzyılın sonlarında Varşova’dan bağımsız bir bölge olarak inşaa edilen New Town da İkinci Dünya Savaşında Naziler tarafından bombalanarak ağır hasara uğratılmıştır.Daha sonra, 1954 yılında yeniden yapılmıştır.
1- Freta caddesi: En hareketli cadde. Üzerinde  yine  çok güzel binalar, kiliseler, cafeler v.b var. Cadde üzerinde;


2-Maria Sklodowska Curie (1867-1934)  Müzesi:
Pazartesi kapalı. Salı -Pazar  10-18 arası açık. Giriş 11/6 Z.Film izleme ise 16 Z. Salı ücretsiz.
Marie Curie, Polonya asıllı kimyager ve fizikçi. Sonradan Fransız vatandaşlığına geçmiştir. Radyoaktivite üzerine yaptığı çalışmalarla iki farklı alanda Nobel Ödülü kazanan tek kadın.
İsveç’te Nobel müzesinde de bu bilim kadınına gerektiği gibi çok yer verilmiş.


Sağ tarafa doğru   nehir kenarına yakın;

3-Fauntain Park:
Parka inmeden tepede Maria  Curie’ nin  heykelini görünüz.
Cuma ve cumartesi akşamları saat  21:30'da ' buradaki havuzda müzik ve ses  gösterisi var.


 Buradan  geri dönerek


1Arkadia Biggest Mall (Arkadia Alışveriş Merkezi)

Büyük bir alanda kurulmuş Polonya’nın en büyük alışveriş kompleksi.

2- Krasinski bahçesi ve Ayaklanma Heykeli
Bahçe dinlenmek için çok güzel.
Hemen çıkışının karşısında Krasiński Meydanında ki adliye binasının önünde  Varşova’nın kurtuluşu  için hayatını feda edenlere adanmış  anıtı göreceksiniz.


Yakınlarında;

2-POLİN (Museum Historii Zydow Polskich -Museum of the History of Polish Jews- Varşova Yahudi Müzesi)
Pazartesi, Perşembe ve Cuma günleri 10-18; Çarşamba, Cumartesi ve Pazar günleri ise 10-20   arası açık. Giriş 27/17Z.Sergi 15/10Z. İkisi birlikte 32/22Z.
Perşembe günleri ücretsiz.
Eski getto bölgesi olan Murona‘da postmodern mimarisinde,  Grazyna Pawlak’ın  tasarımı ile  cam dış cephesinde Latin ve İbranice harflerle  yazılar olan çok modern bir yapı.

2013 yılının nisan ayında ziyarete  açılmış. Onuncu yıldan başlayan bin yıllık Yahudi tarihi  ve Polonya da ki yaşamları yedi ayrı bölümle anlatılıyor.   Hemen müzenin  karşısında ;

Pomnik Bohaterów Getta (Getto Kahramanları Anıtı)
Polin’in önünde  ki bu anıtta  ,ikinci dünya savaşında Getto İsyanı sırasında ölen Yahudilerin anısına yapılmış.

3- Piawak(Eski Hapishane):
Çarşamba- Pazar  10-17  arası açık. Giriş 10/5 Z. Perşembe ücretsiz.  

Buradan tekrar eski şehire dönünüz.


III-Praga Bölgesi:

Eski şehirden yürüyerek “Slasko- Dabrowski “ köprüsünden nehrin karşı tarafına geçtikten sonra Praga bölgesine girmiş oluyorsunuz.
Eskiden gidilmesi tehlikeli olan bu bölgede bar, cafe v.b açılarak hareketlendirmeye çalışılmış.
Ben ev sahibimle eski getto bölgesini  gezdik. Zamanında güzel olduğunu düşündüğüm bu binaların girişleri, merdivenleri ve çevresi çok  kötüydü. Merdiven korkuluklarının birçoğu kırılmıştı.  Uzun yıllar hiç onarım yapılmamıştı. Ama hala  avlu içlerinde ki bu yıkık dökük binalarda insanlar yaşamaya devam ediyorlar. Ücretsiz yürüyüş grupları ile de bu bölgeyi gezdiriyorlar.
Bölgenin girişinde görkemli katolik kilisesi ile ortodoks kilisesini de göreceksiniz.

1-Neon Müzesi:  Çeşitli aydınlatma araçları sergileniyor. Bu sefer gitmedim.


2-Ulusal Stadyum
2012’de Uefa(Avrupa Futbol Şampiyonası) burada olduğundan yaptırılmış. Bu sefer gitmedim.


 3-Warsaw Zoo (Varşova Hayvanat Bahçesi)
1928 yılında açılan  Varşova Hayvanat Bahçesine de bu sefer gitmedim.

4Soho Factory: Kamionek‘ta yer alan hint keneviri fabrikası I. Dünya Savaşı’ndan önce kurulmuş.

Yine tekrar eski şehire dönüp  Kraliyet kale sarayından devem ederseniz.

IV-Krakowskie Przedmiescie : (Kraliyet Caddesi-Kraliyet Yolu):
15. yüzyılda ticaret yolu olarak inşaa edilen Krakowskie Przedmiescie caddesi, Kraliyet sarayından Wilanow sarayına kadar uzanan  üzerinde tarihi yapıların bulunduğu on kilometrelik tarihi  bir yol.

Gezilecek yerlerin tümü,  yolun, Kraliyet kalesinden Lazienski parkına kadar 4 kilometrelik   kısmında  veya
 sağlı sollu yakınlarında olduğundan bu kısmı,  mecbur yürüyeceksiniz.  Cadde üzerinde, önlerinde  heykeller bulunan, Barok ve Klasik tarzda mimaride yapılmış birçok kiliseler, saraylar ve müzeler  göreceksiniz.
Caddeden biraz daha uzak olan yerlere araç ile gidebilirsiniz.Daha sonra otobüs ile Wilanow sarayına devam edebilirsiniz.


Sırasıyla gezilecek yerler:

Kral yolundan biraz içeride;
1-Grand theatre (Teatr Wielki; the Great Theatre – Polish National Opera): Tarihi Tiyatro Meydanı‘nında yer alan tiyatro, operaya ev ve ulusal bale  var.
Opera binasını kapısının girişinde bronz atlar çok görkemli.  Bu sefer de binanın içine girme şansım olmadı.

Yürüyerek

2- Ograd Saski (Sakson Bahçesi):
1727 yılında  15.49 hektarlık alanda Kral Augustus tarafından yaptırılan   Polonya’nın en eski ve büyük parklarındandır.
Barok-Fransız stilinde yapılan park 19. Yüzyılda tekrar  İngiliz stilinde düzenlenmiştir.
 Bahçenin içinde çok sayıda Barok stilinde heykel , göl ve  Vesta adlı Roman tapınağı var.
Bahçenin girişinde :

A-Grob Nieznanego Zolnierza (Tomb Of The Unknown Soldier -Meçhul Asker Anıtı)
Askeri lider Józef Piłsudski Heykeli‘nin olduğu ve
Polonyanın en büyük meydanı olan  pilsudski  Meydanı(Zafer Meydanı)nın da  ki  Sakson bahçesinin girişinde ki  bu anıt, Polonya için hayatını yitiren askerlere ithaf edilmiş.
Sütunların üstünde 972-1945 yılları arasındaki savaşların adları yer alıyor.
İkinci Dünya Savaşında yıkılmadan önce parkın içerisinde büyük  bir saray  varmış.


Tekrar kral yoluna dönünüz. Cadde üzerinde:

3-Carmelite Church ya da Church of the Assumption of the Virgin Mary and of St. Joseph( Carmelite Kilisesi):

17. yüzyılın sonlarına doğru  neoklasik mimari ile  muhteşem   ön cephesi ise yaklaşık  100 yıl sonra yapılmış.
 Chopin, ilk resitalini  1820’ lerde bu kilisede vermiş.


Yanında
4- Varşova Başbakanlık Sarayı:
Dışardan görebiliyorsunuz.
Önünde Prens Jozef Poniatowski Heykelinin olduğu saray,  1643 yılında son  onarımı olmuştur.
Bahçesinde askerlerin görev değişimini  izleyebilebilirsiniz. Yanında

5-Bristol Oteli: 1901 yılında açılan lüks ve görkemli bir otel.

6-Kościół Wizytek Kilisesi (Church of St. Joseph of the Visitationists):  Kısaca Visitationist olarak bilinir.

7-Tyszkıewiczow Sarayı:
Bitişiğinde

8-Pałac Uruskich (Uruski Sarayı): .1844-1847 yılları arasında yapılmış.
Bu iki saray binasını şimdi üniversite kullanıyor. Bitişiğinde;

 9-Varşova Üniversitesi Ana Kampüs: 1816 yılında kurulan Varşova Üniversitesi Polonya’nın en büyük üniversitesidir.
10-Holy Cross Church (Bazylika Świętego Krzyża)
 1757 yılında yapımına başlanan Barok mimaride ki bu  Roma Katolik kilisesinin içinde Bestekâr ve Piyanist Chopin’in kalbi özel bir sütunun içinde saklanıyor.
Üstad, Varşova Konservatuarı’ndan mezun olduktan sonra Chopin kısa bir  süre Viyana’da, daha sonra ise ölünceye kadar  Paris’te yaşamış. 1849 yılında, henüz 39 yaşındayken veremden öldüğünde Paris’te Père Lachaise mezarlığında defnedilmiş. Ama piyanistin kalbi kız kardeşi Ludwika tarafından  warsaw’a bu kiliseye getirilmiş.
Caddenin biraz iç kısımında
11-Etnografya Müzesi:
Pazartesi kapalı. Salı- Cuma 10-17; Çarşamba11-19; Cumartesi 10-18 , Pazar 12-17 arası açık. Giriş 12/6Z. Perşembe ücretsiz.
Eskiden kullanılan eşyalar dışında fazla görülecek bir şey yok.  Diğer odalarda ise  Çin  ile ilgili  objeler sergileniyordu.
Ana caddeye dönünüz.

12- Nicolas Copernicus (Kopernik Heykeli): Ünlü bilim adamının heykelinin bulunduğu taban da gök cismi olarak tasarlanmış. Heykelin arka tarafında köşede Zamoyskich Meydanı’nda ;

12- Palac Staszic (Palac Zamoyskich -Zamoyski Sarayı ): Neo Rönesans mimaride çok görkemli  bu saray günümüzde farklı etkinliklerde kullanılıyor. Çok  şık cafe, restoran ve modern sanatla ilgili kolesiyonların olduğu Foksal Galerisi  var.




V-Ulica Nowy Swiat(New World Street)

Kopernik heykelinden sonra dikine caddeyi geçtikten sonra   kral caddesinin devamı olan  bu çok geniş  işlek  iki blok devam eden bu cadde üzerinde çok şık dükkanlar, cefeler, restoranlar v.b sıralanmış. Yürümesi çok keyifli cadde.




Savaştan önce Art Nouveau mimarisinde ki  binalar ikinci dünya savaşında  yıkılınca  tekrar aynı binaları yapmak mümkün olmayınca Neo-Klasik  mimaride yapılmış.
Caddenin biraz iç kısmında;

1-Fryderyk Chopin Museum(Frederik Şopen Müzesi):

Pazartesi kapalı. Salı-Pazar 11-20 arası açık.Giriş 22/18Z. Çarşamba ücretsiz.
Klasik müzik bestecisi Ünlü klâsik müzik  bestecisi Chopin’in 200. yıl doğum günü anısına 1954 yılında açılan   çok kapsamlı bir müze.
Müzede , Ignace Pleyel’in tasarladığı ve Chopin’in kullandığı son piyanoyu da görebilirsiniz. Müzede biletinizi okutarak müzik dinleyip istediğiniz bilgilere ulaşabiliyorsunuz.

Ana cadden biraz içeride

2-Muzeum Narodowe (National Museum Warsaw- Varşova Ulusal Müzesi)
Salı ve Çarşamba 11-18; Perşembe 11-20; Cuma ve Cumartesi 11-18 arası açık.Pazartesi kapalı. Giriş 20/12Z.Sergi ücreti 25/15Z. Salı günü ücretsiz.

1916 yılında açılan müze, 1927-1932 yılları arasında Tadeusz Tolwinsky tarafından onarılmış.

1938 yılında ise “Dekoratif Sanatlar Bölümü” eklenmiş. Savaş sırasında devlet hazinesi burada saklanmış.
Zemin katta dini objeler ve resimler görülmeye değer. Üst katta ise Orta çağdan itibaren  Polonyalı ve yabancı sanatçılara ait tablolar sergileniyor. Resimler çok güzel olduğundan müzeyi gezmek biraz yorucu oluyor.


3-Museum of the Polish Army (Polonya Ordusu Müzesi)
Çarşamba 10-17; Perşembe -Pazar 10-16  arası açık. Giriş 15/8 Z.
Müzenin yanında ise 10. yüzyıldan bu yana Polonya’nın kullandığı askeri  objelerin sergilendiği  bu müze var. Ben askeri müzeleri sevmediğimden gitmedim.
Yine kral yoluna dönünüz.

Baranicki Palace (Baranicki Sarayı):
Nowy Swiat Caddesi’nden yer alan ilk tarihi yapı. 18. yüzyılda Polonya’nın varlıklı kişilerinden Jan Klemens Branicki tarafından yaptırılmış.



4-Trzech Krzyzy Square
1944 yılındaki Varşova Ayaklanmasında çok büyük hasarlar alan bu meydan , günümüzde modern binalarla çevrilmiş.
A-Borsa: Meydana varmadan solda ki  cadde üzerinde ki büyük bina.
5-Ujazdowski Park: Lazienki Parkına bitişik  bir önceki yine çok güzel bir park.



6-Lazienki Parkı:
18.yy’da  76 hektarlık alan üzerine kraliyet parkı olarak kurulmuş Varşova’nın en büyük parkı .




Sanat Galerisi, Botanik Bahçesi, Chopin Heykeli’nin olduğu alan ve yer alıyor.



Harika ağaçların ,  sandal sefası yapabileceğiniz göllerin, çiçeklerin, sincapların, kuşların  ve cafelerin olduğu yemyeşil çok güzel bir park. Bu parkta yürüyüş yapabilir, çimlere uzanıp keyf yapabilirsiniz. İçinde:

A-Lazienki Krolewskie Müzesi (- Bahçeli Saray):
Müze ve  Saray: Pazartesi kapalı. Salı-Pazar 10-18; Cuma 10-20 arası açık. Giriş 25/18 Z.Cuma günü ücretsiz.

İçi dışı kadar albenisi yok. Biraz ileride

B-The Royal  Lazienki Palace: Barok mimarisi ile su üzerinde ki bu sarayın manzarası çok güzel.
 Saraydan görünen taş köprünün üzerinde yine, Türk ordusunu Viyana’da durduran  ve İslamiyetin yayılmasını engelleyen  kral  III. Sobieski’nin ayakları altında ezilen Türklerin olduğu heykeli  ve her iki yanında boş müslüman giysilerinin heykellerini görüyorsunuz. Bunları görmek kanıma dokundu.
Yürüyerek  parktan Kral yolu üzerinde ki kapıdan çıktığınızda sol tarafta;

C-Belweder Palace : Sadece dışarıdan görebiliyorsunuz.
 Yine Kral yolun üzerinde biraz ileride


D-Ünlü besteci Chopin’in heykeli:

Modernist Garden’daki    üstadın insanları toplayıp ücretsiz müzik dersleri  verdiği  göl kenarında ki heykelini  göreceksiniz.  Pazar günleri burada  saat 12 ve 16’da ücretsiz konser  izleyebilirsiniz. Daha önceden çimenlere  uzanarak konser izlemiştik. Şimdi ise banklar ve şezlong şeklinde  sandalyeler  konulmuş.
Ayrıca yazın  15 Mayıs-25 Eylül arası dünyanın ünlü  besteciler tarafından her gün öğlen saat 12:00’de ücretsiz  Chopin Konserleri veriliyor.


Muzeum Pałac w Wilanowie (Wilanow Sarayı Müzesi ):
Pazartesi, Çarşamba, Cumartesi ve Pazar günleri 8-18 ; Salı, Perşembe ve Cuma günleri ise 9-18 arası açık. Giriş 20 /15 Z.   Bahçe girişi 5/3 Z.
Perşembe günleri ücretsiz ama belli bir kusmı yine ücretli.
Şehre 10 km uzaklıkta. Otobüsle gidiliyor.
Türk ordusunu Viyana’da durduran  ve İslamiyetin yayılmasını engelleyen  kral  III. Sobieski tarafından 17. yüzyılın sonlarına doğru kraliyet ailesi için yazlık saray olarak  Andrzj Golonski tarafından inşa edilmiş.
Zaten sarayın içinde kavuklu Türk’ü ayakları altında ezen Kralın heykelini göreceksiniz.
Dışardan çok daha güzel görünüyor.  Su kenarında ki şekil verilmiş bahçeleri de görülmeye değer.

Kral yolunun  batı ve doğusunda kalan  biraz daha uzak yerleri  ayrı bir günde  gezebilirsiniz.

VI-Kral yolunun  doğusu(Nehir Kenarı)
Aslında nehir kenarı eski şehire bir kilometre uzaklıkta. Zamanınız varsa yürüyebilirsiniz de. Nehir kenarında ki bulvarda yürüyebilir ve keyifli zaman geçirebilirsiniz.

1-Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego (Varşova Üniversitesi Kütüphanesi).
Camekan tavanı ve modern iç dizaynı   ve labirent şeklinde tasarımı ile en iyi üniversite  kütüphanelerinden biri olan bu binanın ışıklandırması, özel tasarlanmış pencerelerinden yapılıyor.
1999’ da açılan bu kütüphanenin  dışında çeşitli alfabelerde yazılmış “tablet”ler var. Ücretsiz olarak da botanik bahçesi gibi üst kısmını ve bahçesini gezebiliyorsunuz.


2-Kopernik Bilim Merkezi
Pazartesi- Cuma 9-18; Cumartesi ve Pazar günü ise  10-19 arası açık. Giriş 33/31Z. Her ayın ilk Pazartesi günü kapalı.

Aslında ilgilenenler için kapsamlı ve güzel bir müze. Birçok deney yapabilirsiniz. Benim ilgimi çekmediği için  fazla kalmadım.

3-Deniz kızı heykeli:

İkinci deniz heykeli de bu nehir kıyısında görebilirsiniz.







VII-Kral yolunun batısı(Şehir Merkezi)
Bu bölge ye araçla gitmeniz daha mantıklı olabilir. Kral caddesinden yürüyebilirsiniz de.
1-Getto Duvarı Kalıntısı: Java  Pawlaıı  caddesine parelel  bu duvar kalıntısını görmenize gerek yok. Zaman kaybı. Daha önce yakınlarda  dünyanın en küçük apartmanını görmüştüm ama bu sefer bulamadım. Yakınında



2-Place of Culture and Science (Kültür ve Bilim Sarayı)
Şehrin en yüksek  bu yapı, Stalin tarafından 1952’de sarayın yapımına başlanıp üç yıl sonra bitirilerek Polonya halkına savaşta çektikleri sıkıntılara  karşılığı olarak hediye edilmiş. Sarayın yapımında 3500 sovyet işçisinin çalışmış ve 16 kişi hayatını kaybetmiştir. Aslında  bu saray, Rusya’da ki yedi kızkardeş binaların bir benzeri.
Ama  bu bina, savaşın kötü günlerini ve  sarayın yapıldığı dönemin Rus baskısını anımsattığı için  halk tarafından pek sevilmiyor.
42 katlı ,230.5 metre yüksekliğinde ve 3000’den fazla odası olan bu  binanın birçok girişi var. İçinde tiyatro, konser, sergi salonları ve dükkanlar var.
Binanın içine girmek ücretsiz ama  bir şey göremiyorsunuz.  Sadece ikinci katı 12, 14 ve 16’da 45 dakikalık turu 30 Z’a gezebiliyorsunuz.
Yine,  30. kattan şehir manzarasını  ücretle izleyebiliyorsunuz.  Daha önce görmüştüm . Çok albenisi yok.
Binayı görmemek için  son zamanlarda çevresine büyük gökdelenler yapmaya başlamışlar.
Ama Plonyalıların sevmediği bu sarayda ilk  kez 1967 yılında ilk batılı konserler izlenmeye  başlanmış. Bu sarayda  Rolling Stones, Leonard Cohen, Marlene Dietrich, Luciano Pavarotti ve Tori Amos  gibi ünlüler konserler vermişler.

Sarayın çevresinde ve içinde toplam 550 heykel ve çeşmeler var.

3-Swietokrzyski Park
 Merkezde ki bu parka da gidebilirsiniz.
Buradan yürüyerek;
4-Warsaw Uprising Museum (1944 Varşova Ayaklanması Müzesi):
Pazar günü ücretsiz.
Bu müze, 1944 (2004)yılındaki ayaklanmanın  anısına 1989 yılında, ayaklanmanın 45. yıl dönümünde açılarak işgale karşı mücadele anlatılmış.

anıtta, kanallardan kaçarak kurtulmayı başaran 5.000 kişi temsil ediliyor.

1944 ayaklanması:
Polonya’yı işgal eden ve yüz binlerce Yahudi’yi  öldüren Nazi askerlerine karşı, 25.000 Polonyalı, 1944’de direnişe geçmiştir.
ayaklanmanın ilk günlerinde   direnişçiler, bazı mahalleleri kurtararak başarılı olmuştur. İngiltere başta olmak üzere müttefik güçler de uçaklarla hava birlikleri göndererek ayaklanmaya destek vermişler.
 Direnişçilerin amacı,  Kızıl Ordu’nun Polonya’ya girerek kendilerine destek verinceye kadar  direnerek Kızıl Ordu’nun Polonya’yı kurtarmasına yardımcı olarak  aynı zamanda da  ileride  ülke yeniden şekillenirken Stalin’e karşı  daha güvenle masaya oturmaktı.
Ama müttefiklerin  yardımı yetersiz olunca  ve Kızıl Ordu’nun desteği geçikince  Almanların bombaları karşısında  daha fazla dayanamayarak  ayaklanmanın 63. Gününde  teslim olmak zorunda kalmışlar.
Alman ordusu, ayaklanmaya katılanların dışında  sivil halktan da 15.000 kişiyi  5 Ağustos 1944 ‘de  acımazsızca öldürmüştür.


VARŞOVA YAKININDA GEZİLEBİLECEK DİĞER YERLER:
KAMPİNOS ORMANI:  Gideceğiniz bölgeye göre 30-40 kilometre arasında. Metro+ otobüs ike gidebiliyorsunuz. Ben aslında buraya gitmeyi çok istiyordum ama sanırım gezimin sonngünlerinde üzerime bir tembellik geldi. Bunun yerine   kaldığım yere yakın ev sahibimle diğer bir farklı ormana gitmeyi tercih ettim.

Zelazowa Wola: Varşova’dan 53 km batıda.

Fryderyk Chopin’in Dünya’ya geldiği bu şehirde,
Fryderyka Chopin’in doğduğu evde Chopin’in piyanosundan onun eserlerini dinleyebilirsiniz.

Niepokalanow -Klaszton: Varşova’dan 49 km batıda.
Zelazowa Niepokalanow :14 dakika. Plduğundan iki geziyi birleştirebil
Rsiniz.
Varşova’ya 40 km uzaklıktaki beldede Franciscan Kilise ve katedrali, Papaz Maximilian Kolbe tarafından 1927’de kurulmuş. II. Dünya Savaşı’nda Papaz Kolbe tutuklanmış ve Auschwitz’e götürülmüş. Hayatını başka bir mahkum için kaybettiğinden  1982’de azizler mertebesine yükseltilmiştir.

Modlin Kalesi: Napolyon tarafından yaptırılan kale, Varşova’ya 35 km uzaklıkta yer alıyor. İlk olarak 1813 yılında Fransız ve Polonyalı askerin Ruslara karşı olan mücadelesinde kullanılmış.

Treblinka: 100 kilometre uzaklıkta. Naziler tarafından kurulan iki toplama kampının yer aldığı 1944’e kadar faaliyet gösteren kampta yaklaşık 7000 kişi hayatını kaybetmiş.


Malbork Kalesi :Unesco Dünya Mirasları Listeside  ki bu kalenin içini de gezebiliyorsunuz.

Masurian Göller Bölgesi /Polonya-Rusya Sınırı

Zamanınız varsa gidebileceğiniz yerlerden.

Torun Ortaçağ Kulesi / Torun

Tarihi bir yerleşim.

Artık buradan yarın Antalya’ya uçuyorum.















Hiç yorum yok:

Yorum Gönder