VARŞOVA (WARSAW)
Yıllar önce kızım ile Varşova ve Krakow’u gezmiştik. Ben daha sonra İzlanda’dan dönerken Gdanks , Warsaw, Krakov ve daha birkaç farklı yerleşimleri çok detaylı gezip Ukranya’ya geçmiştim. Uçak bileti alırken, direkt Antalya ve Warsaw- Antalya uçak bileti arasında ki fiyat farkı sadece 20 dolar olduğundan Amerika- Oakland’dan Varşova’ya geçtim. Tekrar Varşova’yı iyice gezdim. Eski yazılarımı bu sefer buraya yapıştırmadan yeniden yazdım. Siz iki yazımı da okuyarak planınızı yapabilirsiniz.
İngilizcesi Warsaw olan şehrin yerel adı Warszawa. Daha önceleri “varşova”olarak söylendiğinden Türkçe’ye de bu şekilde geçmiş.
Varşova, Wisla (Vistula) Nehri’nin kenarında kurulmuş ve iki tarafı köprülerle birbirine bağlanan şehir.Nehrin sağ tarafında Praga, Grochów ve Goclaw gibi yerleşim alanları var. Ama tarihi yerler, nehrin diğer yakasında.
TARİH
-966 yılı: Vistula Nehri’nin çevresinde yerleşen kabileler ile Slav kabilelerinin birleşmesiyle oluşmaya başlamış.
I. Mieszko(966), Polonyanın ilk lideridir.
1025: İlk Kral ise Mieszko`nun oğlu Boleslaw Chrobry’dir. Bu krallık döneminde Hıristiyanlık resmi din olarak benimsenir.
1226 : Hıristiyanlığı istemeyen putperest Prussia’ lılara karşı ülkeyi korumak ve Hıristiyan dinini yaymak amacıyla Germen şövalyeler yardıma çağrılır. Ama Polonyadan gitmek istemeyen Germen şövalyeleri, ülke yönetimine de ortak olmak isteyince sorunlar yaşanır. Taht kavgaları başlar.
14-17. Yüzyıllar: Polonya, Avrupa’da güçlü bir hanedanlık olarak yoluna devam eder.
1772 : Çöküş dönemi başlar.Polonya toprakları, Prusya, Rusya ve Avusturya arasında paylaşılır.Polonya’ya
sadece Prusya civarında az bir toprak kalır.
1918:Birinci Dünya Savaşı sonunda büyük mücadele sonucu Versay Antlaşması ile bağımsızlık kazanılır. Ama
1939 yılında Almanya’nın Polonya’yı istila etmesi ile 2. Dünya savaşı başlar.
1940:Almanlar önce Varşova’yı bombalayarak nüfusun yaklaşık 1/3’ünü oluşturan Yahudileri gettolara sürerler.Bu fakir kenar mahallelerde 400.000’ e yakın yahudi mecburen 2-3 aile birlikte kötü koşullarda yaşamaya başlarlar.
1942 yılında ise Yahudiler, gettolardan toplama kamplarına sürülüyorlar.
1943 yılında gettolarda kalan az sayıdaki Yahudiler ayaklansa da bir sonuca ulaşamazlar.
1944 yılında ise bu sefer Varşovalılar ayaklanırlar ama Naziler, bölgeye destek gönderirler. Müttefiklerin yardımı da yetersiz olunca ve kızıl ordu yardımda geçikince yine bir sonuç alınamaz. 63 gün sonra direniş kırılır.
Savaş boyunca yapılan katliamlar ve toplama kampları sonucunda 6 milyon Polonyalı hayatını kaybeder.
1945 yılında ise Ruslar, Varşova’yı ele geçirler. Böylece
Almanların müttefiklere teslim olmasıyla işgal sona erer ama bu sefer Polonya’yı Rusya’ya bağlı komünist hükümet yönetmek isteyince tekrar ayaklanmalar olur.
1990 :Bu karışıklıklar sonucunda devlet başkanlığı seçimini Türkiye’de de iyi tanınan Lech Walesa kazanır.
1999 yılından beri NATO, 2004 yılından beri de AB (Avrupa Birliği) üyesidir.
Günümüzde ülke
Parlementer cumhuriyet ile yönetilen ol Polonya’nın Devlet Başkanı Andrew Duda, Başbakan Mateusz Morawiecki ‘dir.
Almanya ve İngiltere’den sonra Avrupa’nın en büyük kömür üreticisidir.
Coğrafi Yapı
Onaltı şehirden oluşan ülkenin 312.679 km²’lik yüzölçümüyle Avrupa’nın dokuzuncu büyük ülkesidir. Nüfusu 40 milyona yakındır. Ülkede çok az yaşayan Alman ve Rusların yanında çalışmaya gelen Ukranyalılar çoğunluktadır.
İKLİM
Polonya’da yazlar sıcak ve yağışlı(18-20 derece) ; Kuzeyde yakın olduğu için kış ayları soğuk ve uzun (-5ile -2 arasında)geçer. arasında
En uygun gezilecek aylar: bahar ayları olan Nisan, Mayıs ;Haziran ayı hala soğuk olabiliyor ama festivaller yoğunlukta.Eylül-Ekim aylarında da bunalmadan gezebilirsiniz.
PARA
Polonya bir AB ülkesi olmasına rağmen euro kullanmıyorlar. Polonya’nın resmi para birimi Zloty’dir.
Turistik alanlarda ki kantor adı verilen ofislerde düşük fiyat verdiklerinden ara sokaklardakilerde bozdurmaya çalışın.
1 Dolar: 3.960/3.850 Z.
1 Eoro: 4.370/4.260 Z.
ULAŞIM:
Türkiye’den Polonya’ya Ulaşım
1-Direk ucuş ile THY, Pegasus, Aeroflot, LOT (Polish Airlines) v.b havayolu İstanbul’dan sadece Varşova’ya direkt uçuyor.Erken alamazsanız pahallı oluyor.Ben iki hafta önce Varşova—Antalya 105 dolara en uygun bulabildim.
2-Eğer önce Krakow’ a gitmek isterseniz Ukrayna, Varşova v.b üzerinden aktarma yapmalısınız.
3- En yakın Avrupa şehri olan Selanik’e otobüs ile gidip oradan Avrupa’nın istediğiniz şehrine veya Varşova’ya uygun uçuş (Rynair gibi)ile gitmek.
4-Uygun fiyat ile gitmek isterseniz:
NOT: Orta Avrupa’da ki Polonya’nın Komşuları: Almanya, Beyaz Rusya, Çek Cumhuriyeti, Litvanya , Rusya , Slovakya ve Ukrayna’dır. O nedenle; Polonya gezinizi komşu ülke gezileri ile birleştirerek otobüsle Polonya’ya geçerek gezinizi daha uyguna da getirebilirsiniz.Örneğin;
A-Yakınında ki Berlin’e Türkiye’den ucuz uçup oradan uygun fiyatlı Polski Otobüsü ile Polonya’ya geçmek.
B-Baltık ülkelerine de yakın olduğundan Baltık turu ile birleştirebilirsiniz. Yine otobüs ile Varşova’ya geçebilirsiniz.
Varşova— Belarus(Minks):550 km
Varşova—Litvanya(Vilnius):472 km
C-Aracınızla ,tren ve otobüs (goeuro) ile Balkan turu veya Ukranya gibi diğer yakın ülke turları ile de birleştirebilirsiniz.
Edirne —Kapıkule —Bulgaristan —Sırbistan—Macaristan— Varşova (2000 km den fazla.)
NOT: Tren de Almanya, İspanya gibi birçok Avrupa ülkesi ve Varşova arasında işliyor.
Havalimanı’ndan Şehir Merkezi’ne Ulaşım
1-Varşova Frederic Chopin Havalimanı’ndan şehir merkezine
A-Taksi ile: 20 dakika sürüyor. Ele, Sawa, Super gibifarklı firma taksileri ile yarım saatten daha erken varıyorsunuz.
Uber uygulamasını telefonunuza indirirseniz uber taksi de kullanabilirsiniz.
B-Otobüs ile:
Farklı numaralı otobüsler var:
-75 dakikalık otobüs bileti alarak 175 nolu gündüz otobüsü, ortalama yarım saat sürüyor.
-188 numaralı gece otobüsü(Gece 12’den sonra çalışıyor.)
-N32 express gece otobüsü ile şehir merkezine gidebilirsiniz.
Ayrıca;
-148 Ursynów -güney Varşova)ve Praga -doğu Varşova’ya gidebilirsiniz.
-331 ;Wilanowska metro istasyonuna gidebiliyorsunuz.
C-Tren ile: S2 treni ile 15 dakika da Varşova eski şehir merkezine veya S3 treni ile Central Train Station’a gidebilirsiniz.
2-Varşova Modlin Uluslarası Havalimanı’ndan Şehir Merkezi’ne ise Modlinbus adlı otobüs ile ulaşabilirsiniz.
Veya shuttle bus’la tren istasyonuna gidip oradan trene binebilirsiniz.
Ülke İçinde Şehirler Arası Ulaşım:
Uygun fiyatlı Polski bus ile yapabilirsiniz. Varşova tren
İstasyonundan gece otobüsleri de var .
Bazı şehirler arası tren de var.
Şehir içi ulaşım;
Sadece Varşova’ da metro var.
Ama genelde şehir içlerinde geç saatlere kadar tramvay ve otobüs kullanılıyor.
Varşova’da biletinizi metro, otobüs ve tramvay istasyonlarının bazı duraklardaki bilet otomatlarından, büfelerden ve tramvay ve otobüslerin içindeki bilet makinelerden(Bozuk para ile) veya info masalarından satın alabiliyorsunuz.
Kırmızı renkle yazılmış hatlar, hızlı olup bazı duraklarda durmuyor.
Tek tip bu bilet, metro, otobüs ve tramvaylarda yani tüm araçlarda geçerli oluyor.
Biletinizi ihtiyacınıza göre 20 dakikalık, 75 dakikalık, 90 dakikalık, bir günlük ve hafta sonu bileti olarak farklı şekilde satın alabilirsiniz.
1.zone’da 20 dakika kullanabileceğiniz bilet: 3.40 PLN, 75 dakikalık olan: 4.40 PLN,
90 dakikalık: 7 PLN.
Önce biletinizi ilk kullanımızda makinede onaylatarak biletin arkasına son kullanma tarihini (Biletin geçerlilik süresi)yazdırmanız gerekiyor.
Warsaw Pass (Varşova Kart) :72 saat boyunca hem üstü açık gezi otobüslerinden faydalanabilir hem de bazı müzeleri ücretsiz olarak gezebilirsiniz.
Not:
1-Sık kontrol olduğundan biletsiz binmeyesiniz. Ayrıca biletlerinizin süresi de geçmemiş olsun. Bilet fiyatının yüz katı fazla ceza ödemek zorunda kalabilirsiniz.
2- jakdojade uygulamasını indirirseniz gideceğiniz yerin güzergahını ve alternatiflerini görebilirsiniz.
KALMA
-Parayı verince heryerde güzel otel ve hosteller bulabiliyorsunuz.
-Üniversitelerde boş yurtların odaları günlük oldukça uygun fiyatla kiraya da veriliyormuş.
-Airbnb: Kalabalıksanız eski ve güzel evlerden bu yolla kiralayabilirsiniz.
eski şehrin merkezinde kalabilirseniz gezilecek birçok yere yürüyerek ulaşabilirsiniz. Ben ilk gün Praga’nın girişinde kaldığım için her tarafı yürüyerek gezebildim. Daha sonra gezimi yavaşlatarak dinlendim.
DİL
Resmi dili Lehçe’dir.Kelimeler, çoğunlukla sessiz harflerden oluştuğundan zor bir dil.Slav diline benziyor.
Czesc: Selam / Merhaba
Dzień dobry :Günaydın / İyi Günler
Nie: Hayır
Tak: Evet
Do widzenia: Görüşürüz
Nazdrowie : Şerefe
DİN
Tamamına yakını Katoliktir. Avrupalıların tersine dinin daha önce yasaklandığı ülkelerde olduğu gibi
çok dindarlar. Ülkede birçok kilise var.Pazar günleri çoğu aile kiliseleri dolduruyorlar. Siyasiler de en azından dindar görünmek zorundalarmış. Anayasada dini ağırlığı katı kurallarla belirtilmiştir.
YEMEK
Polonya’da Doğu Avrupa ülkelerinin mutfaklarından ve Yahudi mutfağından etkilenmiş.
Soğuk ülke olduğundan yemeklerde en çok patates ve lahana, salatalık, kuru soğan, turp, havuç ve elma kullanılıyor.
Bizim gibi hamur işlerini ve çorbaları çok sevdiklerinden zorluk çekmeyeceksiniz.
-Pierogi jPolonya mantısı -İngilizcesi “dumpling”): Bu Slav mantısı, bizim mantıdan biraz daha büyük ve içine Ispanak, patates, peynir, lahana, kıyma, pancar ve farklı sebzeler koyuyorlar. Hatta tatlı niyetine reçel bile koyuyorlar. Daha sonra haşlayıp veya kızartıyorlar. İsterseniz fırınlanmış da yiyebilirsiniz.
- zapiekanka(Pizza)Ortadan ikiye kesilmiş uzun bir ekmeğin içine kaşar peyniri, mantar, zeytin, sosis veya sucuk gibi malzemelerin konularak fırınlanmasıyla yapılıyor. İsterseniz üzerine domates sosu, soğan sosu veya sarımsak sosu ekleyebilirsiniz.
- schabowy (Şnitzel)
- Susamsız simit: İçine soğan ve haşhaş katıyorlar.
-Milföy hamurundan yapılan tatlılar
-Ekşili elma turtası
-Paczki: İçi dolgulu bir hamur tatlısı
- Gazlı olan suların ambalajının üzerinde “gazowana” yazar, gazsız olanlarından isterseniz “niegazowana”
-Polonya Çorbaları: Ülke soğuk olunca elinde ki her türlü sebzelerden çeşitli çorbalar uydurmuşlar.
- Barszcz(Uszka ):Turp ve elmadan pişirilen mor renkli hafif tatlımsı çorba.İçinede kıymalı pierogi koyuyorlar. Tarçın ekerek yeniyor.
Aslında bu çorba Rusların Borç çorbasını andırıyor
-Rosół: Tavuk suyuna lahana, havuç ve ev yapımı erişte ile bizim çorbalara biraz benziyor.
-Zurek (ekşi çavdar çorbası):Noel, Paskalya gibi özel yemeklerde hazırlanan bu çorba çavdar unundan yapılma ekmek içinde servis ediliyor. İçinde patates, jambon, sosis v.b konuluyor.
Milk Bar(bar mleczny)
Komünist dönemden kalma geleneksel bu halk lokantalarında uygun fiyatlı yemek yiyebiliyorsunuz.
KISA KISA
-İkinci el dükkanlarından çok uygun ve güzel şeyler alabilirsiniz. 20 tl’ye harika bir örtü buldum ama çantamda yer olmadığından alamadım.
- Türkiyeden internet paketi almanıza gerek yok. Pahalı olur. Varşova’da internet paketi ile satılan uygun hatlardan alabilirsiniz. Aslında ona da gerek yok.
Hot Spot tabelasının olduğu yerlerde bu ücretsiz İnternetten faydalanabilirsiniz.
Şehrin açık alanlarında belirli noktalarda ücretsiz kablosuz İnternet mevcut.
-Gerçekten burada votka, sudan daha ucuzmuş.
-Gece hayatı, ulaşım(Şehir içi ulaşım hariç.), marketler de Türkiye’ye göre daha uygun.
-Sokakta bira dahil alkol içmek yasak.
-Ruslar ve Almanlar geçmişten dolayı sevilmiyor.
- Türkiye, Varsova’dan bir saat daha ileri.
ŞEHRİ GEZMEK
Not: Free Walkıng: Praga bölgesinde katedralin önünde, eski şehirde sutunun altında ve Saksı bahçelerine yakın yerden 10:30, 14 ve 16 da var. Zaten harita üzerinde sarı şemsiye simgesini göreceksiniz. Bunlar genelde Komünizm turları oluyor.Rehberlerin elinde de sarı şemsiye var. Gördüğünüz yerde takılabilirsiniz. Sonunda bir bahşiş bekliyorlar.
Şehrin yan yana olan eski ve yeni şehir tarihi merkezi olmak üzere iki tane tarihi gezilecek bölgesi var.
Wilonow sarayı dışında şehrin her yerini yürüyerek gezebilirsiniz. Zorlandığınız yerde de otobüse binebilirsiniz.
Ancak Kral yolunun batı ve doğusunda kalan bölgeleri farklı günde isterseniz araç kullanarak da gezebilirsiniz.
Şehirde tüm kilise ve katedraller ücretsiz gezilebiliyor.
Devlet müzeleri Pazartesi günü kapalı. Her müzenin açık olduğu saatler gününe göre değişiyor.
Ayrıca devlet müzelerini de haftanın bir günü ücretsiz gezebiliyorsunuz.
Ama ne hikmetse çoğu Perşembe günü ücretsiz.
I-Stare Miasto ( Old Town-Eski Şehir )
1939-45 yılları arası neredeyse tamamen yıkılan Varşova eski şehir de, II. Dünya Savaşı’nın sonunda 1980’li yıllarda tekrar orjinaline uyularak restore edilerek Unesco Dünya Mirası listesine girmeyi hak etmiş.
Bu bölgenin etrafı yer yer yıkık alçak sur duvarları ile çevrilmiş. Eski şehirden, yeni şehire de yine duvarların devamı olan “Barbican” kapısından giriliyor.
Taş döşeli dar sokakların her iki yanında pastel renkli, harika tarihi evler sıralanmış.
Bu sokaklar, çok sevimli ve hareketli meydanlara açılıyor. Bunlardan;
1-Old Town Market Square (Eski Şehir Meydanı):
Bu meydanda ikinci dünya savaşında yıkıldığından yeniden orjinaline uygun olarak yapılmış. Bu meydan, eski şehrin kalbi sayılır. Bu meydanda Christmas Market kurulduğu zaman çok hareketli oluyormuş. O nedenle bu meydana ”Market Meydanı” denilmiş.
Meydanın çevresi çok hoş pastel renkli evlerle çevrelenmiş. Meydanın ortasında da şemsiye altında oturabileceğiniz sevimli cefeler var.
A-Syrena: Bu meydanın ortasında bir elinde kılıç, bir elinde kalkan tutan şehrin sembolu olan Syrena ( deniz kız )heykeli) var.
Efsaneye göre denizkızı Syrenka uzak denizlerden yüzerek Wisla Nehri kenarına geldiğinde burayı çok beğendiğinden yaşamaya başlamış.
Ama balıkçılar, ona ağlarına zarar verdiklerinden ondan hoşlanmasalar da daha sonra söylediği şarkılardan dolayı denizkızını sevmişler.
Ama ilerleyen zamanlarda zengin bir tüccar, denizkızını hapsetmiş. Denizkızının ağlayarak şarkılar söylediğini duyan bir balıkçı onu kurtarmış.
Ama Syrenka , onlara ihtiyaçları olduğunda geri dönme sözü vererek şehirden ayrılmış.
Bu olaydan sonra Syrenka şehrin koruyucusu kabul edilmiş. Diğer deniz kızı heykeli ise nehir kıyısında.
B-Warsaw Müzesi(Tarih Müzesi):
Pazartesi kapalı. Salı-Pazar 10-19 arası açık. Giriş 20/15 Z. Perşembe ücretsiz.
Polonyanın tarihini anlatan objeler sergileniyor.
C- St John Katedrali:
Unesco Dünya Mirası listesinde ki gotik mimari de yapılmış bu eski kilisede Krallar taç giyerlermiş.
Hemen bu kilisenin karşısında ki aradan girince karşı sokakta;
D-Aziz Martin Kilisesi (St Martin’s Church):
1356 yılında Dük Mazovia Ziemowit ve eşi Euphemia tarafından yaptırılana barok kilise de savaştan sonra yeniden yapılmıştır. Daha sonra ki olaylarda sığınak olarak kullanılmıştır.
2-Zamkowy (Castle) Square- Plca Zamkowy Square- Kraliyet Meydanı-Kale Meydanı
Yine ikinci dünya savaşında çok hasar alan üçgen yapıda ki bu meydanda zamanında çok acı olaylar yaşanmıştır. Günümüzde ise yine renkli binaları ile çok sevimli meydan.
A-Zamek Krolewski ( The Royal Castle -Kraliyet Kalesi)
Salı, Perşembe ve cumartesi 10-18 arası; Cuma 10-20 aradı ve Pazar 11-18 arası açık. Pazartesi kapalı. Giriş 30/20Z. Çarşamba ücretsiz.
13. yüzyıldan kalma bu Kraliyet Kalesi, 1569 yılında Giovanni Battista di Quadro tarafından restorasyon edilmiş.
Yapıtın içinde kraliyet odaları, mobilyalardan ve resimler sergileniyor. Şehirde en çok bu sarayın içini beğendiğim .
B- Sigismund’s Column (Kral Zygmunt Sütunu):
Tepesinde Kral Sigismund Heykelinin olduğu bu sütun, 1644 yılında dikilmiş. Meydandan devam ettiğinizde;
C- Kościół Akademicki św. Anny-St. Anne’s Church( Aziz Anne Kilisesi): Neoklasik mimaride ki bu kilisenin içi de çok güzel. Hemen bitişikinde;
D-Tower of St. Anne’s Church(Taras Widokowy):
Giriş 5 Z. 150 taş basamağı tırmanıp tepesine çıkabiliyorsunuz. Gerçekten burada şehrin ve kale meydanının manzarası çok güzel görünüyor.
E-The Zachęta National Gallery of Art(Ulusal Modern Sanat Galerisi): Polonya modern sanatları ve sanatçılarının eserleri sergileniyor.
Sutunun karşısında eski şehri cevreleyen duvarların karşısında
-Nıke Heykeli( Monument to the Heroes of Warsaw): Tepeden deniz kızı heykeline benzeyen bu heykeli göreceksiniz.
Bu sefer eski şehri cevreleyen duvarların takip ederek heykelleri geçtikten sonra;
F-Barbakan (Barbican):
1548 yılında mimar Giovanni Battista Venetian tarafından Nowonirjska sokağını ve şehri korumak için yaptırılmış. Eskiden şehir suru görevi de görüyormuş.
2. Dünya savaşında tamamen yıkıldığından 1952-1954 yılları arasında yeniden yapılmıştır.
II-Yeni Şehir Merkezi (Nowe Miasto-New Town):
Barbakan Kapısı’ndan çıktıktan sonra Ulica Freta caddesi ile yeni şehre girmiş oluyorsunuz.
14.yüzyılın sonlarında Varşova’dan bağımsız bir bölge olarak inşaa edilen New Town da İkinci Dünya Savaşında Naziler tarafından bombalanarak ağır hasara uğratılmıştır.Daha sonra, 1954 yılında yeniden yapılmıştır.
1- Freta caddesi: En hareketli cadde. Üzerinde yine çok güzel binalar, kiliseler, cafeler v.b var. Cadde üzerinde;
2-Maria Sklodowska Curie (1867-1934) Müzesi:
Pazartesi kapalı. Salı -Pazar 10-18 arası açık. Giriş 11/6 Z.Film izleme ise 16 Z. Salı ücretsiz.
Marie Curie, Polonya asıllı kimyager ve fizikçi. Sonradan Fransız vatandaşlığına geçmiştir. Radyoaktivite üzerine yaptığı çalışmalarla iki farklı alanda Nobel Ödülü kazanan tek kadın.
İsveç’te Nobel müzesinde de bu bilim kadınına gerektiği gibi çok yer verilmiş.
Sağ tarafa doğru nehir kenarına yakın;
3-Fauntain Park:
Parka inmeden tepede Maria Curie’ nin heykelini görünüz.
Cuma ve cumartesi akşamları saat 21:30'da ' buradaki havuzda müzik ve ses gösterisi var.
Buradan geri dönerek
1Arkadia Biggest Mall (Arkadia Alışveriş Merkezi)
Büyük bir alanda kurulmuş Polonya’nın en büyük alışveriş kompleksi.
2- Krasinski bahçesi ve Ayaklanma Heykeli
Bahçe dinlenmek için çok güzel.
Hemen çıkışının karşısında Krasiński Meydanında ki adliye binasının önünde Varşova’nın kurtuluşu için hayatını feda edenlere adanmış anıtı göreceksiniz.
Yakınlarında;
2-POLİN (Museum Historii Zydow Polskich -Museum of the History of Polish Jews- Varşova Yahudi Müzesi)
Pazartesi, Perşembe ve Cuma günleri 10-18; Çarşamba, Cumartesi ve Pazar günleri ise 10-20 arası açık. Giriş 27/17Z.Sergi 15/10Z. İkisi birlikte 32/22Z.
Perşembe günleri ücretsiz.
Eski getto bölgesi olan Murona‘da postmodern mimarisinde, Grazyna Pawlak’ın tasarımı ile cam dış cephesinde Latin ve İbranice harflerle yazılar olan çok modern bir yapı.
2013 yılının nisan ayında ziyarete açılmış. Onuncu yıldan başlayan bin yıllık Yahudi tarihi ve Polonya da ki yaşamları yedi ayrı bölümle anlatılıyor. Hemen müzenin karşısında ;
Pomnik Bohaterów Getta (Getto Kahramanları Anıtı)
Polin’in önünde ki bu anıtta ,ikinci dünya savaşında Getto İsyanı sırasında ölen Yahudilerin anısına yapılmış.
3- Piawak(Eski Hapishane):
Çarşamba- Pazar 10-17 arası açık. Giriş 10/5 Z. Perşembe ücretsiz.
Buradan tekrar eski şehire dönünüz.
III-Praga Bölgesi:
Eski şehirden yürüyerek “Slasko- Dabrowski “ köprüsünden nehrin karşı tarafına geçtikten sonra Praga bölgesine girmiş oluyorsunuz.
Eskiden gidilmesi tehlikeli olan bu bölgede bar, cafe v.b açılarak hareketlendirmeye çalışılmış.
Ben ev sahibimle eski getto bölgesini gezdik. Zamanında güzel olduğunu düşündüğüm bu binaların girişleri, merdivenleri ve çevresi çok kötüydü. Merdiven korkuluklarının birçoğu kırılmıştı. Uzun yıllar hiç onarım yapılmamıştı. Ama hala avlu içlerinde ki bu yıkık dökük binalarda insanlar yaşamaya devam ediyorlar. Ücretsiz yürüyüş grupları ile de bu bölgeyi gezdiriyorlar.
Bölgenin girişinde görkemli katolik kilisesi ile ortodoks kilisesini de göreceksiniz.
1-Neon Müzesi: Çeşitli aydınlatma araçları sergileniyor. Bu sefer gitmedim.
2-Ulusal Stadyum
2012’de Uefa(Avrupa Futbol Şampiyonası) burada olduğundan yaptırılmış. Bu sefer gitmedim.
3-Warsaw Zoo (Varşova Hayvanat Bahçesi)
1928 yılında açılan Varşova Hayvanat Bahçesine de bu sefer gitmedim.
4Soho Factory: Kamionek‘ta yer alan hint keneviri fabrikası I. Dünya Savaşı’ndan önce kurulmuş.
Yine tekrar eski şehire dönüp Kraliyet kale sarayından devem ederseniz.
IV-Krakowskie Przedmiescie : (Kraliyet Caddesi-Kraliyet Yolu):
15. yüzyılda ticaret yolu olarak inşaa edilen Krakowskie Przedmiescie caddesi, Kraliyet sarayından Wilanow sarayına kadar uzanan üzerinde tarihi yapıların bulunduğu on kilometrelik tarihi bir yol.
Gezilecek yerlerin tümü, yolun, Kraliyet kalesinden Lazienski parkına kadar 4 kilometrelik kısmında veya
sağlı sollu yakınlarında olduğundan bu kısmı, mecbur yürüyeceksiniz. Cadde üzerinde, önlerinde heykeller bulunan, Barok ve Klasik tarzda mimaride yapılmış birçok kiliseler, saraylar ve müzeler göreceksiniz.
Caddeden biraz daha uzak olan yerlere araç ile gidebilirsiniz.Daha sonra otobüs ile Wilanow sarayına devam edebilirsiniz.
Sırasıyla gezilecek yerler:
Kral yolundan biraz içeride;
1-Grand theatre (Teatr Wielki; the Great Theatre – Polish National Opera): Tarihi Tiyatro Meydanı‘nında yer alan tiyatro, operaya ev ve ulusal bale var.
Opera binasını kapısının girişinde bronz atlar çok görkemli. Bu sefer de binanın içine girme şansım olmadı.
Yürüyerek
2- Ograd Saski (Sakson Bahçesi):
1727 yılında 15.49 hektarlık alanda Kral Augustus tarafından yaptırılan Polonya’nın en eski ve büyük parklarındandır.
Barok-Fransız stilinde yapılan park 19. Yüzyılda tekrar İngiliz stilinde düzenlenmiştir.
Bahçenin içinde çok sayıda Barok stilinde heykel , göl ve Vesta adlı Roman tapınağı var.
Bahçenin girişinde :
A-Grob Nieznanego Zolnierza (Tomb Of The Unknown Soldier -Meçhul Asker Anıtı)
Askeri lider Józef Piłsudski Heykeli‘nin olduğu ve
Polonyanın en büyük meydanı olan pilsudski Meydanı(Zafer Meydanı)nın da ki Sakson bahçesinin girişinde ki bu anıt, Polonya için hayatını yitiren askerlere ithaf edilmiş.
Sütunların üstünde 972-1945 yılları arasındaki savaşların adları yer alıyor.
İkinci Dünya Savaşında yıkılmadan önce parkın içerisinde büyük bir saray varmış.
Tekrar kral yoluna dönünüz. Cadde üzerinde:
3-Carmelite Church ya da Church of the Assumption of the Virgin Mary and of St. Joseph( Carmelite Kilisesi):
17. yüzyılın sonlarına doğru neoklasik mimari ile muhteşem ön cephesi ise yaklaşık 100 yıl sonra yapılmış.
Chopin, ilk resitalini 1820’ lerde bu kilisede vermiş.
Yanında
4- Varşova Başbakanlık Sarayı:
Dışardan görebiliyorsunuz.
Önünde Prens Jozef Poniatowski Heykelinin olduğu saray, 1643 yılında son onarımı olmuştur.
Bahçesinde askerlerin görev değişimini izleyebilebilirsiniz. Yanında
5-Bristol Oteli: 1901 yılında açılan lüks ve görkemli bir otel.
6-Kościół Wizytek Kilisesi (Church of St. Joseph of the Visitationists): Kısaca Visitationist olarak bilinir.
7-Tyszkıewiczow Sarayı:
Bitişiğinde
8-Pałac Uruskich (Uruski Sarayı): .1844-1847 yılları arasında yapılmış.
Bu iki saray binasını şimdi üniversite kullanıyor. Bitişiğinde;
9-Varşova Üniversitesi Ana Kampüs: 1816 yılında kurulan Varşova Üniversitesi Polonya’nın en büyük üniversitesidir.
10-Holy Cross Church (Bazylika Świętego Krzyża)
1757 yılında yapımına başlanan Barok mimaride ki bu Roma Katolik kilisesinin içinde Bestekâr ve Piyanist Chopin’in kalbi özel bir sütunun içinde saklanıyor.
Üstad, Varşova Konservatuarı’ndan mezun olduktan sonra Chopin kısa bir süre Viyana’da, daha sonra ise ölünceye kadar Paris’te yaşamış. 1849 yılında, henüz 39 yaşındayken veremden öldüğünde Paris’te Père Lachaise mezarlığında defnedilmiş. Ama piyanistin kalbi kız kardeşi Ludwika tarafından warsaw’a bu kiliseye getirilmiş.
Caddenin biraz iç kısımında
11-Etnografya Müzesi:
Pazartesi kapalı. Salı- Cuma 10-17; Çarşamba11-19; Cumartesi 10-18 , Pazar 12-17 arası açık. Giriş 12/6Z. Perşembe ücretsiz.
Eskiden kullanılan eşyalar dışında fazla görülecek bir şey yok. Diğer odalarda ise Çin ile ilgili objeler sergileniyordu.
Ana caddeye dönünüz.
12- Nicolas Copernicus (Kopernik Heykeli): Ünlü bilim adamının heykelinin bulunduğu taban da gök cismi olarak tasarlanmış. Heykelin arka tarafında köşede Zamoyskich Meydanı’nda ;
12- Palac Staszic (Palac Zamoyskich -Zamoyski Sarayı ): Neo Rönesans mimaride çok görkemli bu saray günümüzde farklı etkinliklerde kullanılıyor. Çok şık cafe, restoran ve modern sanatla ilgili kolesiyonların olduğu Foksal Galerisi var.
V-Ulica Nowy Swiat(New World Street)
Kopernik heykelinden sonra dikine caddeyi geçtikten sonra kral caddesinin devamı olan bu çok geniş işlek iki blok devam eden bu cadde üzerinde çok şık dükkanlar, cefeler, restoranlar v.b sıralanmış. Yürümesi çok keyifli cadde.
Savaştan önce Art Nouveau mimarisinde ki binalar ikinci dünya savaşında yıkılınca tekrar aynı binaları yapmak mümkün olmayınca Neo-Klasik mimaride yapılmış.
Caddenin biraz iç kısmında;
1-Fryderyk Chopin Museum(Frederik Şopen Müzesi):
Pazartesi kapalı. Salı-Pazar 11-20 arası açık.Giriş 22/18Z. Çarşamba ücretsiz.
Klasik müzik bestecisi Ünlü klâsik müzik bestecisi Chopin’in 200. yıl doğum günü anısına 1954 yılında açılan çok kapsamlı bir müze.
Müzede , Ignace Pleyel’in tasarladığı ve Chopin’in kullandığı son piyanoyu da görebilirsiniz. Müzede biletinizi okutarak müzik dinleyip istediğiniz bilgilere ulaşabiliyorsunuz.
Ana cadden biraz içeride
2-Muzeum Narodowe (National Museum Warsaw- Varşova Ulusal Müzesi)
Salı ve Çarşamba 11-18; Perşembe 11-20; Cuma ve Cumartesi 11-18 arası açık.Pazartesi kapalı. Giriş 20/12Z.Sergi ücreti 25/15Z. Salı günü ücretsiz.
1916 yılında açılan müze, 1927-1932 yılları arasında Tadeusz Tolwinsky tarafından onarılmış.
1938 yılında ise “Dekoratif Sanatlar Bölümü” eklenmiş. Savaş sırasında devlet hazinesi burada saklanmış.
Zemin katta dini objeler ve resimler görülmeye değer. Üst katta ise Orta çağdan itibaren Polonyalı ve yabancı sanatçılara ait tablolar sergileniyor. Resimler çok güzel olduğundan müzeyi gezmek biraz yorucu oluyor.
3-Museum of the Polish Army (Polonya Ordusu Müzesi)
Çarşamba 10-17; Perşembe -Pazar 10-16 arası açık. Giriş 15/8 Z.
Müzenin yanında ise 10. yüzyıldan bu yana Polonya’nın kullandığı askeri objelerin sergilendiği bu müze var. Ben askeri müzeleri sevmediğimden gitmedim.
Yine kral yoluna dönünüz.
Baranicki Palace (Baranicki Sarayı):
Nowy Swiat Caddesi’nden yer alan ilk tarihi yapı. 18. yüzyılda Polonya’nın varlıklı kişilerinden Jan Klemens Branicki tarafından yaptırılmış.
4-Trzech Krzyzy Square
1944 yılındaki Varşova Ayaklanmasında çok büyük hasarlar alan bu meydan , günümüzde modern binalarla çevrilmiş.
A-Borsa: Meydana varmadan solda ki cadde üzerinde ki büyük bina.
5-Ujazdowski Park: Lazienki Parkına bitişik bir önceki yine çok güzel bir park.
6-Lazienki Parkı:
18.yy’da 76 hektarlık alan üzerine kraliyet parkı olarak kurulmuş Varşova’nın en büyük parkı .
Sanat Galerisi, Botanik Bahçesi, Chopin Heykeli’nin olduğu alan ve yer alıyor.
Harika ağaçların , sandal sefası yapabileceğiniz göllerin, çiçeklerin, sincapların, kuşların ve cafelerin olduğu yemyeşil çok güzel bir park. Bu parkta yürüyüş yapabilir, çimlere uzanıp keyf yapabilirsiniz. İçinde:
A-Lazienki Krolewskie Müzesi (- Bahçeli Saray):
Müze ve Saray: Pazartesi kapalı. Salı-Pazar 10-18; Cuma 10-20 arası açık. Giriş 25/18 Z.Cuma günü ücretsiz.
İçi dışı kadar albenisi yok. Biraz ileride
B-The Royal Lazienki Palace: Barok mimarisi ile su üzerinde ki bu sarayın manzarası çok güzel.
Saraydan görünen taş köprünün üzerinde yine, Türk ordusunu Viyana’da durduran ve İslamiyetin yayılmasını engelleyen kral III. Sobieski’nin ayakları altında ezilen Türklerin olduğu heykeli ve her iki yanında boş müslüman giysilerinin heykellerini görüyorsunuz. Bunları görmek kanıma dokundu.
Yürüyerek parktan Kral yolu üzerinde ki kapıdan çıktığınızda sol tarafta;
C-Belweder Palace : Sadece dışarıdan görebiliyorsunuz.
Yine Kral yolun üzerinde biraz ileride
D-Ünlü besteci Chopin’in heykeli:
Modernist Garden’daki üstadın insanları toplayıp ücretsiz müzik dersleri verdiği göl kenarında ki heykelini göreceksiniz. Pazar günleri burada saat 12 ve 16’da ücretsiz konser izleyebilirsiniz. Daha önceden çimenlere uzanarak konser izlemiştik. Şimdi ise banklar ve şezlong şeklinde sandalyeler konulmuş.
Ayrıca yazın 15 Mayıs-25 Eylül arası dünyanın ünlü besteciler tarafından her gün öğlen saat 12:00’de ücretsiz Chopin Konserleri veriliyor.
Muzeum Pałac w Wilanowie (Wilanow Sarayı Müzesi ):
Pazartesi, Çarşamba, Cumartesi ve Pazar günleri 8-18 ; Salı, Perşembe ve Cuma günleri ise 9-18 arası açık. Giriş 20 /15 Z. Bahçe girişi 5/3 Z.
Perşembe günleri ücretsiz ama belli bir kusmı yine ücretli.
Şehre 10 km uzaklıkta. Otobüsle gidiliyor.
Türk ordusunu Viyana’da durduran ve İslamiyetin yayılmasını engelleyen kral III. Sobieski tarafından 17. yüzyılın sonlarına doğru kraliyet ailesi için yazlık saray olarak Andrzj Golonski tarafından inşa edilmiş.
Zaten sarayın içinde kavuklu Türk’ü ayakları altında ezen Kralın heykelini göreceksiniz.
Dışardan çok daha güzel görünüyor. Su kenarında ki şekil verilmiş bahçeleri de görülmeye değer.
Kral yolunun batı ve doğusunda kalan biraz daha uzak yerleri ayrı bir günde gezebilirsiniz.
VI-Kral yolunun doğusu(Nehir Kenarı)
Aslında nehir kenarı eski şehire bir kilometre uzaklıkta. Zamanınız varsa yürüyebilirsiniz de. Nehir kenarında ki bulvarda yürüyebilir ve keyifli zaman geçirebilirsiniz.
1-Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego (Varşova Üniversitesi Kütüphanesi).
Camekan tavanı ve modern iç dizaynı ve labirent şeklinde tasarımı ile en iyi üniversite kütüphanelerinden biri olan bu binanın ışıklandırması, özel tasarlanmış pencerelerinden yapılıyor.
1999’ da açılan bu kütüphanenin dışında çeşitli alfabelerde yazılmış “tablet”ler var. Ücretsiz olarak da botanik bahçesi gibi üst kısmını ve bahçesini gezebiliyorsunuz.
2-Kopernik Bilim Merkezi
Pazartesi- Cuma 9-18; Cumartesi ve Pazar günü ise 10-19 arası açık. Giriş 33/31Z. Her ayın ilk Pazartesi günü kapalı.
Aslında ilgilenenler için kapsamlı ve güzel bir müze. Birçok deney yapabilirsiniz. Benim ilgimi çekmediği için fazla kalmadım.
3-Deniz kızı heykeli:
İkinci deniz heykeli de bu nehir kıyısında görebilirsiniz.
VII-Kral yolunun batısı(Şehir Merkezi)
Bu bölge ye araçla gitmeniz daha mantıklı olabilir. Kral caddesinden yürüyebilirsiniz de.
1-Getto Duvarı Kalıntısı: Java Pawlaıı caddesine parelel bu duvar kalıntısını görmenize gerek yok. Zaman kaybı. Daha önce yakınlarda dünyanın en küçük apartmanını görmüştüm ama bu sefer bulamadım. Yakınında
2-Place of Culture and Science (Kültür ve Bilim Sarayı)
Şehrin en yüksek bu yapı, Stalin tarafından 1952’de sarayın yapımına başlanıp üç yıl sonra bitirilerek Polonya halkına savaşta çektikleri sıkıntılara karşılığı olarak hediye edilmiş. Sarayın yapımında 3500 sovyet işçisinin çalışmış ve 16 kişi hayatını kaybetmiştir. Aslında bu saray, Rusya’da ki yedi kızkardeş binaların bir benzeri.
Ama bu bina, savaşın kötü günlerini ve sarayın yapıldığı dönemin Rus baskısını anımsattığı için halk tarafından pek sevilmiyor.
42 katlı ,230.5 metre yüksekliğinde ve 3000’den fazla odası olan bu binanın birçok girişi var. İçinde tiyatro, konser, sergi salonları ve dükkanlar var.
Binanın içine girmek ücretsiz ama bir şey göremiyorsunuz. Sadece ikinci katı 12, 14 ve 16’da 45 dakikalık turu 30 Z’a gezebiliyorsunuz.
Yine, 30. kattan şehir manzarasını ücretle izleyebiliyorsunuz. Daha önce görmüştüm . Çok albenisi yok.
Binayı görmemek için son zamanlarda çevresine büyük gökdelenler yapmaya başlamışlar.
Ama Plonyalıların sevmediği bu sarayda ilk kez 1967 yılında ilk batılı konserler izlenmeye başlanmış. Bu sarayda Rolling Stones, Leonard Cohen, Marlene Dietrich, Luciano Pavarotti ve Tori Amos gibi ünlüler konserler vermişler.
Sarayın çevresinde ve içinde toplam 550 heykel ve çeşmeler var.
3-Swietokrzyski Park
Merkezde ki bu parka da gidebilirsiniz.
Buradan yürüyerek;
4-Warsaw Uprising Museum (1944 Varşova Ayaklanması Müzesi):
Pazar günü ücretsiz.
Bu müze, 1944 (2004)yılındaki ayaklanmanın anısına 1989 yılında, ayaklanmanın 45. yıl dönümünde açılarak işgale karşı mücadele anlatılmış.
anıtta, kanallardan kaçarak kurtulmayı başaran 5.000 kişi temsil ediliyor.
1944 ayaklanması:
Polonya’yı işgal eden ve yüz binlerce Yahudi’yi öldüren Nazi askerlerine karşı, 25.000 Polonyalı, 1944’de direnişe geçmiştir.
ayaklanmanın ilk günlerinde direnişçiler, bazı mahalleleri kurtararak başarılı olmuştur. İngiltere başta olmak üzere müttefik güçler de uçaklarla hava birlikleri göndererek ayaklanmaya destek vermişler.
Direnişçilerin amacı, Kızıl Ordu’nun Polonya’ya girerek kendilerine destek verinceye kadar direnerek Kızıl Ordu’nun Polonya’yı kurtarmasına yardımcı olarak aynı zamanda da ileride ülke yeniden şekillenirken Stalin’e karşı daha güvenle masaya oturmaktı.
Ama müttefiklerin yardımı yetersiz olunca ve Kızıl Ordu’nun desteği geçikince Almanların bombaları karşısında daha fazla dayanamayarak ayaklanmanın 63. Gününde teslim olmak zorunda kalmışlar.
Alman ordusu, ayaklanmaya katılanların dışında sivil halktan da 15.000 kişiyi 5 Ağustos 1944 ‘de acımazsızca öldürmüştür.
VARŞOVA YAKININDA GEZİLEBİLECEK DİĞER YERLER:
KAMPİNOS ORMANI: Gideceğiniz bölgeye göre 30-40 kilometre arasında. Metro+ otobüs ike gidebiliyorsunuz. Ben aslında buraya gitmeyi çok istiyordum ama sanırım gezimin sonngünlerinde üzerime bir tembellik geldi. Bunun yerine kaldığım yere yakın ev sahibimle diğer bir farklı ormana gitmeyi tercih ettim.
Zelazowa Wola: Varşova’dan 53 km batıda.
Fryderyk Chopin’in Dünya’ya geldiği bu şehirde,
Fryderyka Chopin’in doğduğu evde Chopin’in piyanosundan onun eserlerini dinleyebilirsiniz.
Niepokalanow -Klaszton: Varşova’dan 49 km batıda.
Zelazowa Niepokalanow :14 dakika. Plduğundan iki geziyi birleştirebil
Rsiniz.
Varşova’ya 40 km uzaklıktaki beldede Franciscan Kilise ve katedrali, Papaz Maximilian Kolbe tarafından 1927’de kurulmuş. II. Dünya Savaşı’nda Papaz Kolbe tutuklanmış ve Auschwitz’e götürülmüş. Hayatını başka bir mahkum için kaybettiğinden 1982’de azizler mertebesine yükseltilmiştir.
Modlin Kalesi: Napolyon tarafından yaptırılan kale, Varşova’ya 35 km uzaklıkta yer alıyor. İlk olarak 1813 yılında Fransız ve Polonyalı askerin Ruslara karşı olan mücadelesinde kullanılmış.
Treblinka: 100 kilometre uzaklıkta. Naziler tarafından kurulan iki toplama kampının yer aldığı 1944’e kadar faaliyet gösteren kampta yaklaşık 7000 kişi hayatını kaybetmiş.
Malbork Kalesi :Unesco Dünya Mirasları Listeside ki bu kalenin içini de gezebiliyorsunuz.
Masurian Göller Bölgesi /Polonya-Rusya Sınırı
Zamanınız varsa gidebileceğiniz yerlerden.
Torun Ortaçağ Kulesi / Torun
Tarihi bir yerleşim.
Artık buradan yarın Antalya’ya uçuyorum.
