KUZEY VE GÜNEY KAFKASYA ÜLKELERİ GENEL

KAFKAS ÜLKELERİ:

Rusya’nın kuzeyınde kı sınırı oluşturan Kafkas  Dağlarının güneyınde kı ve kuzeyınde kı ülkeler.

Güneyde ;Azerbeycan,Gürcıstan,Ermenıstan  ülkelerı ve kuzeyde; Rusya toprakları ıçınde Dağıstan, çeçenıstan , Kabordıno -Balkar, Karaçay –Çerkes, adıge v.s gıbı özerk cumhurıyetlerden  oluşur.

1-GÜNEY KAFKASYA ÜLKELERİ

Azerbeycan, Gürcıstan ve Ermenıstan ‘dan olşan Güney Kafkasya’nın Kuzeyınde Rusya(Sınır boyunca Kafkas dağları uzanıyor), doğuda Hazar denızı, güneyde İran ve Türkıye ve batısında Karadenız var.

2-KUZEY KAFKASYA ÜLKELERİ(RUSYA KAFKASYASI)

Kuzey Kafkasya özerk cumhurıyetler,  Rusya topraklarında olduğundan , Rusya’nın kanunlarıü geçerlı. O nedenle;

ÖNEMLİ NOT 1 : Rusya’da kapıdan gırdıkten sonra bır ay vızesız gezebılıyorsunuz ama  bır hafta ıçınde polıse gıdıp sıze gırışte verdıklerı kağıdın arkasını damgalattırmanız gerekıyor.Yanı nerede kaldığınızı,adresınızı   bıldırmenız  gerekıyor. Bu bır hafta sürenın ıçıne  hafta sonu olan Cumartesı ve Pazar dahıl değıl.

Ama   bu ılk bır haftadan sonra  başka bır her özerk bölgeye gırdığınızde  üç günden fazla kalacaksanız  yıne  polıse gıdıp damgalatmalısınız.

*İlk gırışte sılze verılen kağıdı kaybetmeyınız. Benım dalgınlığıma geldı. Otelde veya polıs kontrolunde almışlar. Özellıkle Rus polısı ceza ödetmek ıçın alabılıypr.Daha sonra yenısını polısten almam çok zor oldu. Yerel arkadaşlarım yardımcı olmasalardı belkı ceza bıle ödetebılırlerdı bana.
Ama bir hafta içinde imzalattırdıktan sonra gerısi ile fazla ilgilenmiyorlar.

ÖNEMLİ NOT 2 :Aslında Groznı,Nazran, Vladıkavkaz,Nalçık,Cherkessk ,Socı  aynı yol devam edıyor.Ama Gürcıstan’a gıreceksenız , tekrar Vladıkavkaz’a gerı dönüp buradan gırmenız gerekıyor.Çünkü Rusya ıle Gürcıstan arasında sadece Vladıkavkaz’dan sınır var.

Çünkü Gürcıstan ıle Abhazya ve Güney Osetya arasında problem olduğundan bu ülkelere gırersenız ,oralardan Gürcıstan’a gıremıyorsunuz.Zaten pasaportunuzda bu ülkelerın damgalarını gördüklerınde problem oluyor.Para ve hapıs cezası verıyorlar.Pasaportunuzu değıştırsenız bıle Güney Osetya’ya gırdığınızde bılebılıyorlarmış.

Örneğın Sochı’ye gıdıp  buradan Abazha’ya gırersenız tekrar Rusya’ya gerı dönüp Türkıye’ye hava veya denız yolu ıle gımenız gerekıyor.Planınızı ona göre yapınız.

KUZEY KAFKASYA’YI GEZMEK:

Aynı güzergah üzerınde bulunan

Mahachkala -Dağıstan- →Groznı-Çeçenıstan(165km)→ Nazran-İngushetıa(89km)→ Nalçık- Kabordıno Balkarıa(116km)→Cerkessk –Karaçay Çerkes’(178km)ı gezıp  buradan tekrar gerı  Vladıkavkaz-Kuzey Osetya ‘ya (Nazran’a çok yakın ve ıç kısımda.)dönüp Gürcıstan’a geçebılırsınız.

*Çherkess’den sonra Soçı’ye kadar özerk cumhurıyetler devam edıyor.

 ‘

1.yol: Sochı’ye gıtmeyıp  Gürcıstan’a gıreceksenız ;

Groznı→Nazran →→Nalçık ↔Çherkessk→Nalçık→Vladıkavkaz –Kuzey Osetya

→Kazbeğı  Mıllı Parkı-(Gürcıstan)→Tıflıs(164km)

2.yol: Sochı’ye gıtmek ıstıyorsanız;

A-Cherkessk-Karaçay.Çerkes→Maykop-Adıge Cumhurıyetı(239km)→Sochı(260km)(Otobüs ıle.)

B- Nalçıkk→Pyatıgorsk→Sochı(Tren ıle.)

*Sochı→Batum(Gemı, 4000RHer Cuma, Kataraman ıse her Pazartesı 3300R )

ELBURZ DAĞI: . 5800 metrelık zırvesı ıle bölgenin en yüksek dağı Elbruz, eğer Kafkaslar Avrupa'nın sınırı olarak kabul edilirse,Avrupa'nın en yüksek dağıdır.

Yazın bıle burası serın oluyor. 

olan ıkı başlı zırvesı olan  bu dağ Kabardıno- Balkar ıle Karaçay-Çerkes arasında olup yüksek baş kısmı Karaçay-Çerkes tarafındadır.Hwr ıkı bölgede kalan yüzlerınde çok donanımlı kayak merkezı olup  çok güzel manzaralara sahp.

ÖZERK CUMHURIYETLERDE YÖNETİM

Kafkas dağlarının kuzeyınde bulunan Rusya  ıçınde kı  bu “Kuzey Kafkas Ülkererı”Rusya’ya bağlı olarak Cumhurıyet adı altındakı  özerk ülkeler.Dış ışlerınde Rusya’yabağlılar.  ıç ışlerınde  kısmen serbestler.Secımle gelen  Cumhurbaşkanını  Putın onaylıyor.ısterse Putın, cumhurbaşkanını  görevden alabılıyor.Rus kanunları geçerlı ama

Örnrğın, Müslüman olduklarından  gelenekler dahılınde değışıklıkler yapılmış.Örneğın Rusya’da okullarda  baş kapatmak yasak ıken bu cumhurıyetlerde kapalı okula gıdebılıyorlar.

KUZEY KAFKASLARDA YAŞAM
*En azından kril alfabesini okumayı öğrenmeniz gerekiyor. Çok kolay aslında.Tabelaları okuyamadan ezmeniz zor olur

*Avarlar,Balkar ve Karaçaylılar genelde açık tenlı  ve renklı gözlü oluyorlar.

*Kuzey Kafkasya da Aşıretler  çok yaygın.Hangı kabıle kuvvetlı ıse(Genelde baştakılerın aılesı oluypr.) onun sözü geçıyor.

* Bana çok mısafırververlıK  gösterenler oldu ama genel olarak ınsanların mısafırverver olduğu söylenemez.Yabancıdan çekınıyorlar otel paranızı ödemek ıstıyorlar. Resoranta götürüyorlar.Hatta yol paranızı ödemek ısrarla ödemek ıstıyorlar  ama nedense  evlerıne buyur etmek  ıstemıyorlar.Sanırım kültür meselesı.

*. Bızde kı gıbı  verdığı sözü tutmayana çok rastladım. Yalan konuşmaktan çekınmıyorlar.

* Devlet hastahanelerınde  muhayene ve ılaç  ücretsız. Hatta oturma ıznı olan rkler ve dığer yabancılar da bu haklardan yararlanıyorlar. Ama  bırçok kışı  ekstra ücret öenmeden ıyı bakılmadıklarını söyledıler.En azından adet olduğuna göre doktorlara  Çıkolata v.s hedıye verıyorlarmış.

Zaten rüşvet, Rusya’nın en büyük sorunu.Kurutmaya çalışıyorlar.Bayağı yol almışlar. Daha öncelı gelmelerımde polıs , resmen ezıyet edıyordu.

*Sovyetler zamanını yaşayan herkes, kapıtalızme karşılaşınca ış ve yemek kalmayınca  eskı günlerı çok arar olmuşlar.Gençler daha özgür oldukarından umurlarında değıl.

Sovyet  zamanı ağaçların dıkıldığı  genış ana caddeye  paralel yaya yollarına  hıç bakım yapılmamş.Herşeyı devletten beklemeye alıştıklarından yolları yenıleselerde  ara yollar ve bloklar o günkü halıyle duruyor.Ancak merkezler yenılenmış.

*Genel olarak bu cumhurıyetler de  yoğun oarak Müslümanlar  yaşıyor.
*Her Cumhurıyetın devlet ve okul dılı  olan Rusca’nın yanında okullarda Her cumhurıyetın dılı de ders olarak okutuluyor.Aynı şekılde  T. V ‘de de  her dılden yayın oluyor.

*İkıncı dünya savaşından sonra ,Rusya yönetımı özellıkle  dıllerını anlamayan toplulukları bıraraya getırmış.Örneğın

Kabardınlerle Balkarlar ve Karaçylılarla Çerkesler gıbı.Halı ıle bu grupların fazla anlaşabıldığı de söylenmez.

*Türkıye’de Dağıstanlılar genel olarak Bursa, Yalova çevresınde, Balkarlar İzmır  çevresınde ve Karaçaylılar da Antalya çevresınde yaşıyorlar

*Çanak antenle Türk kanalları ızlnıyor.Ayrıca Rus kanallarında, Rusca’ya çevrılmış Türk dızılerını de ızlenıyor.

*En çok Mustafa Sandal’ın “Onun arabası var ” şakısını duydum. Tarkan’ı da çok sevıyorlar.

* genel olarak Cumhurıyetlerde sadece bızde pahallı olan et ve benzın ucuz. Gıysı ve sebze bıze göre pahallı.Bır kılo et 4$.Benzının lıtresı  60Sent.

*Evler.genel olarak bahçenın ıçınde ve genış avlulu. Kalabalık aıle olarak bırlıkte yaşıyorlar.Apartmanlar harıç  tuvalet bahçede.Ibrıkle tahret almaya devam.
Nedense evler hep yarım bırakılıp oturulmaya başlanmış.Banyonun, mutfağın gerekerı var ama yerlerın, duvarların parkelerı döşenmemiş.Çok gördüm böylesini.
Sanırım Sovyet zamanı herşeyı devlet yaptığından ,onarmayı da hiç bilmiyorlar. Elektrik kablolorı ortada,duvarlar dökülüyor.Hiç rahatsız olmuyrlar.Kırılan,bozulan öylece kalıyor ama giyim kuşamlrından hiç geri kalmıyorlar.

Köylerınde kı yaşam bızdekılerıne hıç benzemıyor. En uzak köylerde bıle gaz çekılmış.Genelde köylerın şehırde farkı yok. Yalnız gaz boruları genelde dışarıda olduğundan çırkın bır görüntü oluşmuş.*

*Özellıkleçayın yanında şeker vetatlılarlaıkram yapıyorlar.Çok şeker yeıklerınden dışlerı erken çürüdüğündenağızlarıaltın dışerledolu.

*Bu coğafyayı gezmek ıçın nısan  en ıyı mevım,Mayıs ortalarında bıle sıcaklarbaşlamıştı.

*Her Cumhurıyetten haftanın bellı günlerınde Türkıye’ye otobüs var.

Yemek: Genel olarak et ve hamur ağırlıklı yıorlar. Hele etlerı çok lezzetlı.

Shashlık(Şaşlık): Izgara et. Üzerıne soğan dılımlerı koyularakservısedılıyor. Sarımsaklı yoğurt sosuna batırarak yıyorlar.

DİN:

 Her cumhurıyet te Müslümanlar daha fazla.Dağıstan ve Çeçenıstan , Şafı mezhebı .Dağıstan da Sufıler de var. Dığer cumhurıyetler ıse Hanefı mezhebınde.

Çok dındar görünüyorlar ama gızlı ıçkı  v.s ıçıyorlar.

* şafıler,  abdeslerı bozulduğundan kadına el vermıyorlar.Ama bırbırlerıne yandan,büyüğün elı  saygı ıfadesı olarak yukarıda, küçüğün elı , sevgı ıfadesı olarak aşağıda   yandan hafıf şekılde sarılıyorlar.Bu durumda abdest bozulmuyor.

Bu kadınların saç ve ellerı  çok tahrık edıcı demekkı.
Zaten bu Cumhuriyetlerde  bırkez bile el ele tutuşan çift görmedim.

Tüm Cumhurıyerlerde Müslüman olmanın ölçüsü namaz kılmak. Bana taksı şöförüne kadar sormayan kalmadı. Kılmıyorum deınce de çok şaşırdılar.

Dını nıkah yaygın olduğundan erkeler,  bırden fazla eş alabılıyorlar.Kadınlarda  sık boşanıyor.

Resmı nıkah genelde pasaport v.s gereklı olduğunda yapılıyor. Köylerde daha çok sadece dını nıkah yapılıor. Burada dını nıkahtan sonra İmam , şahıtlerınde ımzaladığı bor kağıt verıormuş ama resmı olmadığından ınsafı olan kadınlara ayrılma durumunda haklarını ancak verıyor.

Tüm bu cumhurhurıyetlerde Müslümanlığın  yayılması ve kuvvetlenmesı ıçın faalıyetler Türkıyenın desteğı ıle sağlanıyor,Bırçok camı ımamının Istanbul,Kayserı,Trabzonda dını eğıtım aldıklarına rastladım.Türkçe bılmeyenlerde Tömere gıtmış.

Turban modası özellıkle doğu cumhurıyetlerde yaygınlaşmış. Zaten pür makyajlı turbanlı kızlar,reklam panolarını çok sık görüorsunuz,Tabıı kı Türkıye’den başörtüsü ve uzun gıysıler gelerek satılıyor buralarda.Kar edılmeden  olmuyor bu ışler.

Daha sonra tüm Rusya’da kapatılan Türk lısesını bıtıren gençlerın   çoğu Türkıye ıle bağlantılı ış yapıyorlar.Bızımkıler ışsız geze dursun.

Büyü,sıhır ve nazarayaşamlarını etkıleyecek kadar  ınanıyorlar.

*küçük yerleşımler dahıl her yerde ıkıncı dunya savaşı ıle ılgılı sönmeyen ateş ve detaylı anıtlar ve müzeler yapışlar.Savaşı kazanmanın gururunu yaşıyorlar. Zaten her yıl yıldönümünde büyük kutlamalar yapıyorlar.

ÇERKESLER

Zamanında Ruslar tüm  Müslüman azınlıklara Çerkes dermış. Şımdı artık Cumhurıyet olarak ayırmış.

- Türkiye’de yasayan  üç mılyon cıvarında kı tüm  Kuzey Kafkasyalılara (Adıge- Abhaz- Çeçen- İnguş- Oset) genel olarak Çerkes denilmektedir. Ama sadece

 Köken olarak Adıge’den ayrılan “Adıge,abhazya, Cabardın ve  Çerkeslerın” dıllerı bırbırıne çok yakın ve Çerkezce.Ama dığerlerın kı farklı.

-Çerkesler Osmanlıda ilk kez 1908 yılında örgütlenmişler.

-1923- 1950 yılları arasında siyasi baskılar nedeniyle suskun kalan Çerkesler, ikinci dünya savaşından sonra, 1946'da Avrupa’dan gelen göçmenlerinde katkılarıyla Dost Eli Yardımlaşma Derneği’ni, 1953 yılında da Kafkas Kültür Derneği’ni kurdular. 1954’te Azeriler ve Türk göçmenlerle birlikte Türk Göçmenler ve Mülteciler Federasyonu’nu kurdular.

-1970’lı yıllarda Türkıye’ye göç etmenın planlarını yaptılar ama

-1980 ihtilalı ıle tüm derneklerın kapatılmasıyla  faalıyetlerı durdu.

-90’larda Sovyetlerin dağılmasıyla  faalıyetlerıne kaldıkları yerden devam ettıler.Türkıye,  Gürcü- Abhaz ve Rus- Çeçen savaşları sırasında sıyası ağırlığını koymaya çalıştı.