16 - LİTVANYA/BALTIK ÜLKELERİ

LİTVANYA-VİNİLÜS: AMBER DİYARI

Okuduğum bir yazıda Minsk’den sonra burası çok da ilginç olmadığı yazılmıştı ama ben de tam aksini düşünüyorum.Çok güzel bir şehir.gezilecek çok yeri vardı.Ben bayıldım.Sadece “Trakai” ye gitmek bile yeterli.




En az 2-3 gün gerekli.

aslında bu şehri bisikletle gezecektim ama denk getiremedim.Nehir kenarında ve gezilecek güzergahta bisiklet yolları var.

Ülkede çoğunlukta Litvanyalılar yaşıyor.Rus ve polonyalılarda var.

Dil:Letonya ile benzeşiyor.

DİN:Diğer Baltık ülkeler gibi ortodoks değil katolikler.

TARİH

Litvanyalılar M.Ö 2500 yıllarında bölgede yaşayan Baltık halklarının soyunda gelmekteler.

13.yy’da Litvanya Granddüklüğü kurulmuş ve hristiyanlığı kabul etmişlerdir.

Vilnıus’u 1321’de “Gediminas” kurmuş.Torunu “ Jogaila” Polonya kraliçesi “Jadwiga”ile evleninice ülkeler birleşerek 1569’a kadar tek ülke olarak,sonrasında da 17.yy’nın en büyük imparatorluğu olan “Leh imparatorluğu”(Osmanlılar Polonyalılara leh derdi.) olarak birliktelik   400 yıl sürmüş. Ama daha sonra

18.yy’da bu imparatorluğu Rus Çariçesi 2.katerine tamamen alıp Rusya’ya katmış.

1918’de bağımsızlığını almış ama diğer Baltık ülkeleri gibi

Önce Nazi ,sonrasında Rus işgali yaşayarak

1940’da Sovyetler birliğine katılmış.

1990’da de Sovyetler birliğinden ilk ayrılan Baltık ülkesi olmuş.

Baltık ülkelerinin en büyüğü.

Vilnıus’un nüfusu 600.000 civarında.

*tren istasyonu ve otobüs terminali karşılıklı ve eski şehre yürüme mesafesinde.Çok yakınlarında 8 Euro’ya  kahvaltısız Hostel var.

SENAMIESTTIS(OLD TOWN)

 1)Gates of Dawn(şafak kapısı):16.yy’dan kalma.

2)St.Teresa’s Kilisesi:1633-1654 yapımlı Katolik kilisesi.İçinde üst katta

Koplycia(Şapel):400 yıllık harika Meryem ana iconu var.

Yakınında bahçe içinde

3)Ortadox Church of the Holy Trinity and the Basillan(Kutsal Ruh ortodoks kilisesi):Aynı zamanda baş piskoposun evi.Kilisenin ikonastası yeşil ve pembe renkte çok göz alıcı.

Köşede iç kısımda  açık sarı  kapıdan girilen çok eski

4)Holy Spirit Ortodoks  Manastırı:İlk 1514’de yapılmış.1761’de yenilenmiş.

5)St.Casimir (jesuit) Katolik kilisesi:Cadde üzerinde yavruağzı renginde çok görkemli.

6)Town Hall:Tarihi binaların olduğu çok güzel bir meydan.

Didzioji caddesini devamında

Sol tarafta büyük kulenin sokağına girdiğin.zde  aşağıda

7)Üniversite:1579’da kurulan bu eski üniversitenin İçinide gezebiliyorsunuz.

Tekrar ana caddeye dönünüz.

7)Pilies Caddesi:Burada yaşayan ve çalışanların dışında araç trafiğine kapalı Arnavut kaldırımlı tarihi binaların olduğu yaya yolu.Akşamları cafe ve sokak sanatcıları ile eğlenceli oluyor.Bu caddenin bitiminde Katedral ve saraya varıyorsunuz.Ama siz caddedenin sonundan başına geri dönünüz.Sağda

8)Literatu caddesi:Duvarlarda Litvanyanın ünlülerin resim ve eserleri  plaka halinde gömülmüş.

9)Amber müzesi ve galerileri:10-19 arası açık olan ve ücretsiz olan bu iki galeriyi ve müzelerini geziniz.Ben hayran kaldım.Amberden harika eserler yaratmışlar.İçlerinde böceklerin olduğu amberleri büyüteçle görebiliyorsunuz.

10)The Church Hartige Museum:11-18 arası açık.10 L.Girmedim.Dini objelerden sıkıldım.

11)St.Anne andBernardine Kilisesi:Kırmızı tuğladan gotik mimarda yapılış bu kilise dıştan çok güzel görünüyor.

)Uzupis:Çok sevimli meydan

Geri kilisenin önüne geliniz.

Parkın içinden yürüdüğünüzde

12)Cathedral Square

A)Vilnüs katedrali:Roma Katolik katedrsali.Sovyet zamanı 1989 yılına kadar sanat galerisi olarak görev yapmış.

İçinde ülkenin koruyucusu Aziz Casimir’in şapeli çok gösterişli.

Alt katında ki kraliyet mozelesini sadece grup ile gezebiliyorsunuz.

Ayrıca,1989’da tallinn-Riga- Vinlıus 650 km lik insan zincirinin bittiği yer .

Yanında

B)Place  of the Grand Dukes of Lithuania:Giriş 10 L.Milli müze içinde geçerli sanırım.Perşembe ve coma 11-18,diğer günler 11-16 arası açık.pazartesi kapalı.

3 katlı bu müzede saray eşyalarının yanında 14.yy’dan  beri kalma eserlerde sergileniyor.1533yılından kalma değerli taşlarla süslenmiş sandık çok güzeldi.

C)national Museum:Katedralin diğer yanında.

Hemen sarayın arkasından 10 dakikalık yokuşu tırmandığınızda(teleferikte var)

13)Gediminas Castle:Kale kapalı.Kuleye çıkış 5 L.tepeden şehrin çok güzel manzarasını görebiliyorsunuz.Kulenin içinde küçük bir de müzesi var.

Kulenin olduğu tepe ile aralarında Vinlia ırmağı geçen karşı tepede  ki  15 dakika tırmanma ile

14)The Hill of Three Crosses(Üç haç tepesi):İlk haç 17.yy’da dikilmiş ama Stalin döneminde kaldırılmış.Eskileri yine bu tepede girişte sergileniyor.!989’dan sonra yenileri yerine dikilmiş.

İsterseniz Neris ırmağını takip ederek

)St.Peter  ve Paul Kilisesi:1168 yapımlı kilise

ESKİ KENTİN YAKIN ÇEVRESİNDE Kİ GEZİLECEK YERLER

1)Gedimino Caddesi:Katedral meydanından  çok gösterişli “gedimino” caddesi Yürüyerek

(İsterseniz direkt nehrin karşı tarafına geçip “Selmyniskiy” caddesinin bitiminde ki belediye binasını görüp tekrar nehri geçip Parlamento binasına gelebilirsiniz.)

A)KKB müzesi:10-17 arası açık.Giriş 6 L.KKB’nin bu binasın

da Zemin kattaki hapishane ve 1. Ve 2.kattaki müze geziliyor.KKb’nin insanlara yaptığı zulüm resim,fotoğraf,doküman ve materyallerle anlatılmaya çalışılmış.

B)Milli Kütüphane:Yunan tapınaklarına benziyor.

Hemen yanında

C)Parlemento binası:

Köprü ile nehri karşıya geçince kocaman kuppeli kilisenin sol tarafındaki cadde üzerinde

D)Kenesa:Gittiğimde kapalıydı.tabelasında açık olduğu tarihlerde yazılı değildi.Çok sinagoga  benziyor.

2)otobüs terminalinden  veya eski şehirden batıya doğru “Aguonu” caddesinin köşesinde

AYahudi müzesi:Giriş 7 L.10-16 arası açık.Pazar kapalı.Girmedim.

Hemen yakınlarında

B)Sinagog:10-14 arası açık.Cumartesi kapalı.

*-Vilnıus’ta nazi soykırımından önce 100.000 yahudi yaşıyormuş.Su anda 6.000 cıvarında Yahudi yaşıyor.

105 tane  Sinagogtan da bir tanesi  kalmış

Buradan tramvayla Savanorıu caddesinde “Rimi” alışverişe yakın bir apartman dairesinin üst katında

C)Camii:Bulamadım.Bir Türk bu camiyi F.Gülen’in yaptırdığını söyledi.eskiden bir apartmanın alt katındaymış.Şimdi binayı satın almışlar.

7 nolu tarmvayla “Pamenhalnıo” durağından sonraki durak

3)garinuai:otobüsle gidilen şehir dışındaki her şeyin satıldığı açık pazar

*Turizm acentasında gördüğüm Antalya turu her şey dahil 1 haftalık 435 Euro.

* lıtvanyada yaşayan  Yahudi,karam Türklerive tatar Türkleri gibi etnik gruplar var.

ARAÇ İLE GEZEBİLECEĞİNİZ YAKIN ŞEHİRLER

.

TRAKAI:eski Başkent.çevresi göllerle çevrilmiş  ağaç evleri olan yemyeşil harika bir yarım ada.

KARAIM TÜRKLERİ:

Karam Türkleri eski Türk boylarından Kıpçak boylarından gelmektedirler.Litvanya büyük dükü 1397-1398 yılları arası “Vytautas”Kırım’da yaşayan birkaçyüz Karaim ailesini “Litvanya Düklüğüne”davet etmiş.Karaimler Trakai ‘de iki büyük Dükün kalesi arasında ki şimdi adı “Karaim Caddesi” olan cadde üzerine yerleşmişler.Böylece Trakai şehrinin idaresinde  söz sahibi olmuşlar.Artık Litvanya’yı da kendi vatanları olarak kabul etmişer.

DİL:Eski Türkçe konuşuyorlar ama gençleri bilmişyor.Öğrenmemişler.

DİN:Dinleri “Karaizm”.Bu din 13.yy’da Mezopotam’ya da Irak’ta doğmuş bir din.Yazılı ve sözlü kutsal kitabı yorumlayan din anlayışını kabul etmiyorlar.Sadece gerçeklerin eski ahitlerde olduğuna inanıyorlar.İbadet hanelerine”Kemesa” deniyor.İlk Kenesa 15.yy’da Trakai’de yapıldı ama ahşap olduğundan defalarca yandığından günümüzde de bulunan Kenesa  aynı yere 19.yy’da yeniden yapılmıştır.İçini göremedim ama Sinagog’a benziyor.

Çok sık otobüs (6.80 L) ve sık olmamakla tren de var.(5 L)

Lıtvanya’da yaşayan 200 tane karayim Türkünün 80 tanesi burada yaşıyor.

Otobüsten inince harika manzara eşliğinde 3 km yürüdükten sonra adanın burun kısmımda Karaim caddesine  geliyorsunuz.(Yolda Turist infodan harşta da alabilirsiniz.)

*Karaim’lerin  meşhur mayalı hamurdan hilal şeklinde ,içi kuzu veya dana eti ve soğan olan “Kıbın”ı kesin tadınız.Tanesi 7.80 L.Ama müze yolunda satan kadından aldığım kıbın bana aç olduğumdan mı bilmem çok lezzetli geldi.

Ayrıca Karaimlarin Muskat,ceviz,karanfil,bitki kökleri  bve baharatlarla yapılan alkollü “Kropnik” adlı ünlü içecekleri de var.

A)Karaim Müze:Giriş 4 L.Foto için de L.10 -18 arası açık.Karaim Türklerine ait eşyalar 3 odada sergileniyor.Beşik(Hödüklü),nargile çok tanıdık.Erkekler başlarına fes takıyorlarmış.

Müzenin yanında 30 numaralı bina

B)Kenesa:Ben gittiğimde kapalıydı.İmamlarına “Razzan” diyorlar.

C)Kale:Giriş 15 L.10-18 arası açık.Çok grup ziyarete geliyor.1392-1430  yılllarında Gran duke of Lıthuania Vytautas’ın da yaşadığı  bu kalede Düklerin eşyaları,resimler ve dokümanlar sergileniyor.Görülmeye çok değer güzel bir kale.

Otobüs durağına yakın

D)Exhıbıtıon of Lıturgıcal Art:Giriş 4 L.Girmedim.

ANI:

Bu köyde illede bir Karam ailesi ile tanışmak istedim ama herkes evlerinin içinde.Bir karam genç kızı bir aileye telefon açarak benim isteğimi iletti.Çok sıcak karşıladılar.Diğer Türk boyları  gibi eski Türkçe konuşuyorlardı am çok rahat anlaştık.Bana hemen çay ve tatlı ikram ettiler.Adresimi verdim.Onları Antalya’ya davet ettim.Umarım gelebilirler.

Evleri tahtadan .içide çok sevimliydi.Genelde çok rahat ve modernler.Evin bayanı bana oğlunun düğün törenini izletti.

Düğün törenlerinde aynı bizim gibi damadı yumrukluyorlar.damadın donunun içine su döküyorlar.Düğünleri çok modern ama

Kesena’da ki törende damat başına püsküllü bordo renkli fes takıyor.Gelinde başını örtüyor.razzan adlı imamları başlarına kül serpiyor.

*Buradaki ana yol Kaunus’a devam ediyor.Çok araç geçiyor.Buradan otostopla geçebilirsiniz.

Yine Trakaı’den 13:15’de otobüs ile de gKaunus’a gidebili

Rsiniz ama uzun yoldan gittiğinden çok geç gidiyor.15:25’de Kaunus’ta oluyor.

Veya Vinlıus’a geri dönüp oradan gidebilirsiniz.

*Yine Trakaı’den 14 km sonra sağa “40 tatarı “köyünün yolu ayrılıyor.özel arabanız varsa veya otostop ile geçebilirsiniz.(12 km)

Veya yine Vinlıus’a dönüp oradan geçebilirsiniz.

KETURIASDESIMT TOTORIU(40 tatarı köyü)

Vınlıus’a 15 km,Otobüs var.3.5 L.

Yüzlerce yıl bozkırlarda yaşarken, doğu Avrupa'ya göç eden tatarlardan bir kısmı 1397’de Büyük Lıtvanya prensliği olan  Lıtvanya’ya gelmişler.Kılıçlarını bu prensliğe kiralamışlar ve Litvanya prensliğini korumuşlardır.Lıtvanyada 7.000civarında  tatar yaşıyor.

Bir rivayete görede bu köy adını 40 tane tatarın zindana atıldığı yer den alıyor.

Su anda Litvanya,Polonya ve belerus ta yaşayan tatarları ataları buralara göç eden tatarlar.

Ama Lıtvanya tatarları;Volga tatarları ve Kırım tatarlarından farklı olarak dilerini unutmuşlar.Ama dinlerini unutmamışlar.Kapalı ıolsada köyde bir cami var.zaten Türkiye buralara kadar yetişmiş.Para ayırmış.Açılan kurslarda  Türkiye'den Diyanetten gelen hocalar tarafından buradaki tatarlara dini öğretmeye çalışılıyor.

Köyde tepesinde hilal olan cami ve bahçesinde ay-yıldızlı mezarlar var.

Bu köyde Rus ve Litvanyalılarla birlikte yaşıyorlar.Yemyeşil bahçelerin içinde k güzel evler yapmışlar ama bazı tatarların evi çok bakımsızdı. Mustafa,Ayşa  gibi müslüman isimlerinin yanında farklı isimlerde almışlar.

ANI:Bu köydede bir tatar aile ile karşılaşmak istedim ama yine herkes evlerinin içinde.Sonunda bir aile buldum.Bu Tatar ailede çok misafirperverdiler.Hemen bir şeyler hazırlamak istediler ama ben kabul etmedim.Bunlar dillerini tamamen unutmuşlar.

KAUNUS:Eski başkent

Çok sık otobüs(18-20 L) ve tern (16-18 L) var.saatlere göre fiyatlar değişiyor.Genel de 1.5 saat sürüyor.Ama tren yolu manzarası harika.

 Tren veya otobüsten indikten sonra yürüyerek büyük kilisenin oraya gelip  sol tafra doğru Laısves caddesine giriniz.Turist info girişte bu caddede de var giriniz.Çok sık ağaçlıklı bu caddenin  her iki yanında güzel ve şık binalar var.

Bu caddenin üst  paralel caddesinde Tarih ve askeri müzenin arka tarafında

)Devils müzesi:Giriş 6 L.

*tarih müzesinin yanından yukarı tırmandığınızda veya teleferikle çıktığınızda şehrin manzarasını görebileceğiniz tepeye çıkıyorsunuz.

bitimine doğru sola doğru Vınlıaus caddesine girdiğinizde eski şehre girmiş oluyorsunuz.

Tarihi binaları ve kiliseleri görerek ana meydan

)Rotuses square”ye   geliniz. *Turist info bu meydan da da var.

*meydanda çok eski kiliseler var.

A)Peter and paul Katedralini gördükten sonra

B)Town hall:1542 yapımlı kule

C)Guest house

Meydandan sola nehir kenarına doğru yürüdüğünüzde

2)House of Perkunas:15.yy’da yapılmış çok güzel bina.İçini gezebiliyorsunuz.Şu anda çocuklar için kütüphanede var.

Yakınında

*Vytautas the great Church ve Brıdge

Köprüden geçip nehrin karşı tarafında yukarı 7 dakika tırmandığınızda(telerefikte var.1.8 L) şehrin manzarasını görebileceğiniz güzel bir tepeye geliyorsunuz.

Geri meydana gelip ilerlediğinizde

3)Kaunus kalesi:14.yy’dan kalma.Giriş 4 L.gününe göre 10-4,5,6 pm açık.Eski eşyaların sergilendiği küçük bir müzesi var.

Devam ettiğinizde

4)Santlakos park:Neris ve Nemunas nehirlerinin birleştiği burunda.

Nınth  fort:2.dünya savaşında 50.000 savaş tutuklusunun öldürüldüğü yer.

Belediye otobüsü ile 30 dakika giderek “Birutes” durağında ininiz.Yürüyerek

*havalar soğumaya başladığından ve yüzemeyeceğimden ben gitmedim ama siz uygunsanız

Birbirine yakın Baltık denizi kenarındaki 300-350km uzaklıktaki  çok güzel olduğu söylenen

Palanga,Klaipeda ve Druskininkai’ye gidebilirsiniz.Oradan da Polonya ya geçebilirsiniz. Vilnıus→Minsk(Balerus)(153 km,Sık otobüs var.4 saat sürüyor. Sanırım gümrük kontrolü sınırda yapılıyor.45 L.

Trenle giderseniz ,vize işlemleriniz tren istasyonunda trenin kalkış saatinden önce kısa sürede yapılıyor.Rus sınır geçişide yine trenin içinde yapıldığından zaman kaybetmiyorsunuz.Yol manzarasıda daha keyifli.Fiyaynı

  )