8 - KAZAKİSTAN / TÜRK CUMHURİYETLERİ

KAZAKİSTAN:Ancak yarısı Kazaklıların oluşturduğu çeşitli ırkların yaşadığı modernleşmeye devam eden  ülke.

*Rus tarihçisinin yazdığına göre

“Uzak durursan Kazaktan kötüsü yok,evine gidersen ondan iyisi yok” demiş. Haklı da.Hele Kazak taksiciler bunalttı beni.

1-ALMATA

ÖNEMLİ:Kazakistan sınırını geçerken size verdikleri  evrak kaybetmeyiniz.Eğer kazakistan’da 5 gün kalacaksanız çıkarken bu evrağı göserip çıkıyorsunuz.

Eğer 5 günden fazla kalacaksanız polise gidip 20 Türk Lirası karşılığı süreyi uzatabiliyorsunuz.(Ben 9 temmuz’da girip,13 Temmuzda çıkış yaptım.)

Eğer bunu yapmazsanız çıkarken 100 Dolar ceza ödemek zorun dasınız.

Bişlkek’ten sınırdan geçer geçmez hemen fark ediliyor.Geniş bakımlı caddeler,lüks araçlar,Bakımlı güzel evler.Kazakistan Türk cumhuriyetlerinin en zengin ülkesi.

Almaty,geniş  ağaçlıklı caddeleri ve büyük parkları ile daha çok avrupa ülkelerine benziyor.

Rus etkisi çok daha fazla görünüyor.İnsanlar çok çeşitli ve özellikle giyimlerinde rahatlar.Modern bir şehir.

TARİH

*  Bu bölgede Büyük sadece bizim deli Petro'nun başlattığı politikalar çerçevesinde Rus hâkimiyeti oluşmadan evvel ilk olarak Alman sonra da İngiliz misyonerler geldiğinden AlmanlarAlmanca da bilenler var ama bu Almanlar artık Ruslaşmış.

*Altay dağlarından Türkler dağılarından dağılarak yayılmışlar.Bu arada Moğollarda yayıldı.Ara sıra karışmalar olmuş.

Kırgızlar Kazaklardan sonra bu bölgeye Sibirya-Yenisey’den yerleşmişken geldiler.

KAZAK HANLIĞIVE YÜZLER(CÜZLER)16yy-1848

Timur’un ölümünden sonra Timurlular devletinin (1369-1507)zayıflayıp parçalanması sonucunda devletin egemen olduğu Türkistan,Hindistan  ve İran’da önemli gelişmeler olmuş ve yeni birçok devlet oluşmuştur.Bunlardan Biri de Kazaklardır.

Kazak Hanlığı Altay dağları ile Hazar denizi arasında ki bölgede kuruldu.

Kazak Türkleri ,Orta Asya’da Özbeklerle Kırgızların kaynaşmasıyla oluşan bir topluluktur.(1456)

Daha sonra bazı Moğol boylarınında katılmasıyla 14.yy.da Kazakların sayısı 

200.000 kadardı.

Kasım han ,küçük hanlıklara bölünmüş Kazakları birleştirerek 16.yy’da büyük Kazak devleti kurdu.

Tevkel Han döneminde Kazaklar,Maveraünnehir bölgesine yaptıkları akınlar sonucunda Taşkent’i ele geçirip merkez yaptılar.Bu dönemde Kazaklar ülkeyi üçyüz(çüz,orda) ayırarak yönettiler.

1-Ulu cüz(Büyük yüz):Balkış gölünün güney doğusudur.Talas ve İli nehirleri arasında kalan toprak bu cüze bağlıdır.

2-orta Cüz(orta  yüz):Aral gölü ile Balkaş gölü arasındadır.Batı da Hazar denizinin kuzeyinden Yayık(Ural)nehrine kadar uzanan bölgedir.

3-Küçük Cüz(Küçük yüz):Aral gölü ile ural nehri arasındadır.

Ruslar,Kazakların ekenomik zenginliklerini ele geçirmek amacı ile birçok  Rus göçmenini bu bölgeye yerleştirerek Bölgeyi Ruslaştırma politikası izledi.

Sovyetler birliği döneminde Rus egemenliğinde kalan Kazaklar ancak 1991’de Sovyetler birliğinin dağılmasıyla bağımsız olabildiler.

Günümüzde bile Rusların ,Ruslaştırma politikası nedeniyle Kazakistan’ın yarıya yakını Rustur.

Kazak Türklerinin ülkesi olan Kazakistanda Kazakların sayısını çoğaltmak için Sovyetler döneminde ülkeden sürülen Kazakların ülkelerine dönmeleri için göçmen politiası yürütülmektedir.Bu politikaya göre Kazakistan’a dönen Kazaklara ev ve iş garantisi verilmektedir.Böylece Rusların Kazakistan’da ki nufus oranı %38’e kadar inmiştir.

NOT:

*2.dünya savaşı sırasında kendisi gürcü olan Stalin tarafından Gürcülere daha fazla toprak kazandırılmak için Ahıska Türkleri,çeçenler,Çerkesler,İnguçlar v.b ülkenin diğer bölgelerine trenlere doldurularak sürüldüler.Bunun yanında

*Deli Petro zamanında Rusyanın sanayileşmesinde yardım kullanılmak için davet edilen mühendis v.b Almanlar  zamanla Volga nehri kenarında köylerini kurarak yaşamaya başladılar.Ama

2.Dünya savaşı başlayınca Stalin tarafından hainlik yapabilirler endişesi ile Kazakistana sürüldüler.Çoğu 1991’de ülkenin dağilması ile Almanya’ya döndüler.Geri kalanlarda Ruslaşmışlar zaten.

*Yine 2.dünya savaşında Rusya’nın en doğusunda yaşayan Koreliler de Kazakistan’a sürüldüler.Almaty’de Koreliler ve Rus Almanlara çok rastlıyacaksınız.

*’.dünya savaşında Esir edilen Japon askerler işlerde çalıştırıldıktan sonra geri gönderildiler.

GENEL

*Genelde Kazak insanı çalışkan değil.

*17 milyon nufuslu ülke ,dünyanı 9.büyük ülkesi. Toprakları çok geniş. Cumhur başkanları  “Nazarbayeu Nursultan”.

Ülke nufusunun%48Kazak,geri kalanı,Rus,Ukranyalı,Alman,Yahudi,Koreli ve Kafkas ırkları. Kuzey Kazakistan da Ruslar daha yoğunlukta.

Ülkenin en büyük zenginliği petrol.Bunun yanında İhraç ettiği uranyum.bakır v.b madenler açısından da çok zengin.

*Nufus az olunca en kaliteli un üretebiliyor.Kazakistan,en fazla buğday ihraçatcısı(üreticisi değil.)ülkesi.

*ülkede Migros,Anadolu Holding(Cococola,efes bira),Türksell gibi büyük Türk  holdinglerin yanında taç ,çeşitli mobilya markalarıda iş yapıyor.

*demir Bank varmış ama şimdi el değiştirerek adı “temirbank” olmuş.Kırgızistan da hala Demirbank tı.

Almaty’de döner dükkanlarının hepsi türk.Ayrıca Türk restoran,cafe ve giyim mağazaları var.

*Çok modern marketlerinde çantanızı koymak için otomatik açılan dolaplar vardı.Yine marketlerde her şey bulabilirsiniz.Özellikle peynir ve sucuk reyonları da çok zenginde.Sadece taze balık çok az satılıyordu.Genelde kurutulmuş balık satılıyor.

Ayrıca ünlü markaların çok şık dükkanları var.

*Ruslar kadar olmasa da içki  tüketimi fazla.Tatil günün başladığı Cuma günü ve tatillere içki üretimi çok artıyormuş.

*Bu coğrafyada olduğu gibi burada da rüşvet olayı  özellikle devlet dairelerinde çok varmış.Rüşvet alabilecekleri yere girebilmek için insanlar büyük paralar ödüyorlarmış.

*Fizik olarak Kırgızlara benziyorlar.Kazakların yüzü daha geniş ve yanakları daha da toplu ama gözleri  Moğollar gibi çekik ve bana daha iri geldi.Zaten Moğollar ilekarışıklık olduğu söyleniyor.  Baş yapıları büyük ve boyunları kısa.Genelde kilolu sayılırlar.Bayanlar kalçalı.Gençleri çok bakımlı.

KADIN:

*Sanki Almaty’de sadece kadınlar çalışıyor gibi bir görüntü var.Her işte karşılaşıyorsunuz.3 mart kadınlar günü resmi tatil.

eldivenli,bakımlı çöpçü bayanların yanında belediye şöförü gibi her işte çalışıyorlar.

*bayanlar zengin olduklarını düşündüğü Türk erkeklerini rahat etmek adına tercih ediyorlarmış.

*Bu ülkede de Kazak mezarları anıt gibi.Ahıska Türklerinin mezrlıkları ise bizimkilere benziyor.

*Para bozdurulan ofisler 24 saat açık.

ULAŞIMŞehir içi ve dışı gideceğiniz yerin adını bir kartona yazıp gelen araça gösteriniz.El işareti yapmanız bile yeterli.Birçok araç duracaktır.Fiyatta anlaşırsanız binersiniz.Öyleki insanlar ailesi ile birlikte biryerlere giderken yolcu alıyorlar.Genelde ön koltuğu çıkacak yolcu için boş tutuyorlar.

Yani bu ülkede otostop yapma şansınız az ama  genelde Almaty dışında mümkün.

YEMEK:

*Kazakların en çok at eti tüketiyorlar.Ben de at eti olduğunu tahmin ettim ama  denemek istediğimden sormadan yedim.

Şaşlık:Kebab

Jent:Kazak tatlısı.Darı haşlandıktan sonra  toz haline gelinceye kadar kavruluyor.üzerine tereyağ dökülüyor.Buzdolabında dondurulduktan sonra kesilerek servis yapılıyor.Biraz helva tadında.ab

Praşki:İçli hamurun kızartılmış hali

Konel(Guji):Ayran ve buğdaydan oluşan soğuk içilen çorba.

DİL:kazkca.kril alfabesi ile yazıyorlar.halk genelde Rusca konuşuyor.Turgut özal zamanında Türk Cumhuriyetleri öğrencilerinin girdiği bir sınav ile Türkiye’de üniversitelerde okuma hakkı verildiğinden Türkçe bilenlere de karşılaşabiliyorsunuz.Zaten çalışan çok Türk de var.

DİN:1917 devriminden sonra 1920lerde Kazakistan’a komünzim geldiğnde din konusunda biraz baskı olmuş. 1920-30 larda camilerin yıkıldığı söyleniyor.kazaklar fazla dindar görünmüyorlar.Buradaki camiler daha büyük ve güzel.Almaty’de camilerin çoğu şehir dışında olduğu için fazla camii göremiyorsunuz.şehirde 50 cami olduğu söylendi.

OKUL:Kazak ve Rus okulları var.Her ikisinde de Kazakca dersi zorunlu.Ders saatleri farklı.Diğer Türk Cumhuriyetleri vatandaşları ile iş v.b yaparken Rusca gerektiğinden Rusca   öğrenmek istiyorlar zaten.

Kazakistanda da  Fetullah Gülen’e ait Türk okulları var ve  Almaty de Süleyman Demirel adlı üniversite var.ürk liselerine zor bir sınavla girildiğini söylediler.Eğitimde iyiymiş.

PARA

1 Dolar=152.30 Tenge

100 Tenge=1 Türk Lirası.(Yaklaşık.)

Öğretmen maaşı 300 -500 Dolardan,Doktor maaşı 500 Dolardan başlıyor.

Almaty’nin dış mahallesinde bir oda ve mutfak evin kirası 400 Dolardı.Şehir merkezinde çok daha yüksek.

Almat de ev varsa 500 Dolara,köyde ise 100 dolara yaşanabileceği söylediler.

Sebze,meyva çok pahallı.Manavda bir kilo muzun kilosu 8-10 Türk lirasıydı.Dışarda tezgahta tanesi 40-60 kuruştu.

Yine giyim de çok pahallıydı.Çoğu Türkiyeden gelmişti.Türkiyede 1 T.L alabileceğiniz basit bir tişört burada 7 T.Lidi.

Kazakistanda elektrik,su,doğal gaz,benzin  ve araba ucuzmuş ama son zamanlkarda onlarda pahalanmış.  birçok kişi şu anda birçok kişi pahallılıktan dolayı kominizmi özler durumda.

ALMATY(ALMAATA)Şehir içi ve yakın çevresi için   en az ikigün gerekli.

2 milyonluk metropol.Kazakistan’ın eski başkenti olmasına rağmen(Şimdi Astana)hala Kültürel ve ticari merkezi.Geniş caddeleri ve yemyeşil Parkları ile Türk cumhuriyetlerinde en gelişmiş ve modern şehir.

ULAŞIM:

Metro,treleybus ,belediye otobüsü var.(Tek biniş 80 T.)Çoğu otobüslerde otobüs içinden bozuk para ile makinadan alıyorsunuz.Kontrol fazla.Sanırım daha pahallı şöfördende alabiliyorsunuz.

Normal araçlara el kaldırdığınızda durup sizi taksi gibi istediğiniz yere ücretle götürüyor.otostop mantığı yok.Yanılmayınız.

Trafik kurallarına uyuyorlar.Sıkı kontrol var.Alt geçidi kullanmayan yayalara da ceza kesiliyormuş.Dikkatli olunuz.

1)Şehrin merkezi Arbad caddesi(ipek yolu):Bildiğimiz yaya ve gezinti yolu. Daha sonra ortasına kocaman alış veriş merkezi yapılmış.

Caddenin sonunda

2)Kök Pazar(kazakça), Yeşil Pazar(Türkçe), Ziloniy Bazar(Rusca):Girişte ki kuruyemişciler Tacik ve Özbekler,diğer aradaki solda ki Koreliler salata ve turşu çeşitleri,şusi,horoz ibiği karşısında ki

Kazaklar ise  sut urunlerı (kurt, irimşik v.b. ürünleri satıyorlar. *Koreliler 2.dünya savaşında gelmişler.Rusca konuşuyorlar.

Sebzecilerin çğu yine Tacikler.

Et reyonunda at,inek,koyun ,domuz gibi hayvan etlerinin satıldğı yerler ayrılmış.Burada da kontrol çok fazlaymış.Tertemizdi.Etler açıkta satılmasına rağmen sinek bile yoktu.Satıcı hanımların g

İysileride çok temizdi.Başlarında beyaz dantelli bantları vardı.

*Burada “Şubat” denilen deve sütünü denedim.Kımız kadar ekşi değildi.

3)pazarın alt tarafında altın renkli kubbeli merkez camiyi görünüz.

Buradan ipek yolu caddesinin bir cadde üst tarafındaki “Gogol” caddesine çıkınız.

4)Park 28 Panfilov:

A)Rus katedrali(Zenkov Katedrali):1904’de Zenkov tarafından çivi

Kullanılmadan (Biraz kullanıldığını söyleyen de oldu.)ahşaptan yapılmış çok güzel renklerde boyanmış.1995’e kadar kültür salonu olarak kullanılmış.

Kolsuz,başı acık bayanların yanında kolsuz ve başı öylesine kapatılmış bayanlarda ibadet etmeye gelmişerdi.

B)2.dünya savaşında  kendilerinin öleceğini bilerek operasyona  giden  28 tane elit asker anısına devamlı yanan ateş ve anıt var

Hemen aşaısında

C)Enstüüman Müzesi:Giriş 200 T.10-19 arası açık.Pazartesi kapalı.Fotoğraf çekmek yok.Çok zengin bir müze.Bordo renkli ahşap yapısıda çok güzel.

İçinde en çok Kazak çalglarından genelde iki teli ve arpej ile çalınan Dombryra alto(dombra),kopuz,tulum,davul v.b enstürüman çeşitleri var.

Parktan çıkıp devam ettiğinizde

5)Gorki Park:Giriş 70 T.Burasıda güzel bir park.İçide luna park, göle bakan resturant,satış reyonları,eğlence alanları vardı ama ben çok erken gittiğimden çoğu kapalıydı.

Geri 28 şehit parkına gel.Tam parkın ortasından başlayan ve dağa doğru giden Almaty’nin en güzel ve ünlü Dostuk(eski adı Lenin) caddesinde

6)Kök –Töbe(Kök tepe):

a)Sol tarafta teleferikle(Tek çıkış 1000 T.)

b)95,99 nolu otobüsle son durağa kadar gidiniz.oradan küçük münübislerle(Tek çıkış 200 T)i

Bu yemyeşillikler içindeki tepe oldukça güzel.Yine luna park,küçük bir hayvantat bahçesi,cafeler,şık restoranvb var.Şehrin manzarası çok güzel buradan.Aşağılara doğru hızla inen raylı tren çok eğlenceli.

7)Merkez müze:Dostuk caddesine paralel Furmanova caddesi (İki caddeyi birbirine bağlayan Abay Han Caddesi üzerinde ki Üniversiteyi gezebilirsiniz.)üzerinde mavi kubbeleri olan bina.Karşısında eski cumhurbaşkanlığı sarayı ve yanında da Migros(Ramstor) var.

Üç katlı müzenin giriş ücreti 100 T ve çok zengin.9.30-18 arası açık. Ayrıca içindeki özel “altın oda”yı görmek isterseniz 1200 T ödemelisiniz.Özel güvenlikçi ve rehber eşlinde kapılar kapatılarak ezilebilen bu oda da 4.asır-8.asırdan kalan Saka(Sekythian) milletine ait Almaty’e 65 km uzaklıkta ki Issık şehrinde büyük bir yapı yapılırken bulunan Altın adam’a ait objeler sergileniyor.Bunların arasında kemer,gerdanlık,taç,mücevherler,elbise süslemeleri objeleri v.b var.Yine 8.asıra ait İslam döneminden kalan İbrik v.b de var.Kolleksiyon gerçekten müthiş.Özellikle büyüteç ile görebildiğiniz taç üzerindeki detaylara , deve şeklinde taşı olan yüzüklere ve dağ koyunu ve geyik şeklindeki objelere  hayran kaldım.Ama pahallı bulduysanız girmenize de gerek  yok.Çünkü

Savaşcı altın adam’ın orjinali Astana’da bir müzede saklanıyor.Kimse göremiyor.Bu heykelin birebir kopyası bu müzein giriş salanunda camekanın içinde sergileniyor.Bir küçük kopyası da içerde ar.Yine koleksiyonun hayvan figürleri ile süslü en önemli parçası olan düz taçın kopyası da var.

Almaty’nin dağları ve vadileri:

8)Medeu:Dostuk caddesinden 6 numaralı otobüse binip son durakta ininiz.

A)Olimpik buz pateni:Giriş 100 T.1700 metre yüseklikte olimpiyatlarda kullanılan bu piste çoçuklar kaykay yapıyordu.

B)Çimbulak:teleferik(2000T gidiş –dönüş).2500 metre yükseklikte cumhurbaşkanlığınında dinlenme evi ve oteller olan bir bölge.Burada bir Rus ailesi ile piknik yapıp yukarılara ırmak boyu yürüyüş yaptık.

İsterseniz buradan 3500 metre ye kadar teleferikle devam edebilirsiniz.Daha uzun yürüyüşler yapabilirsiniz.

9) Butakovka vadisi:Dostuk caddesinden 29P nolu otobüsle gidiliyor.Biraz daha ilerisine gitmek isterseniz yürüyeceksiniz.benim yanlış anlamam yüzünden ev sahibimle burayı ve  daha doğol olan Almarasan vadisi gezisini kaçırdım.

10)Almarasan vadisi:Otobüsle gidip geri kalanı yürüyeceksiniz.Ben gitmedim.Güzelmiş.

11)Türgen dağları

*Buraya Almaty’den günü birlik gidebilirsiniz.Veya benim gibi Çin’e gidecekseniz  giderken uğrayabilirsiniz.

KEÇAZAKİSTAN’DAN ÇİN’E GEÇERKEN

Eğer direkt gidecekseniz Merkez caminin altından “Sayahat” otogardan

Almaty→(Çin)(Otobüs,sanırım hergün sabah 7’de,70 Dolar)

Almaty→Horgos(Çin sınırı)(350 km,5 saat)

Almaty→Jarkent(Otobüs 1400 T=10 Dolar,Taksi 20 Dolar)

Almaty→Issık(300T,her an  dolmuş veya taksi var.)

TÜRGEN

Almaty→Türgen(65 km.Aslında bu şehir Çin sınırına giderken 50 km sonra içe 15 km daha gidince Issık şehrinden sonra

*Issık şehrinden 15 km sonra da göl var.Ayrıca Altın savaşcı adam buradan çıkarıldığı için yol üstünde heykeli ve mize  de var.

*AHISKA(MESHET) TÜRKLERİ:Gürcistan’ın Meshet bölgesinden Stalin zamanında “1944 yılında Orta anAsya’ya(Kazakistan,Özbekistan,Kırgisiztan) sürülerek dağınık şekilde yaşamaya zorlanan Müslüman halk.300.000 den fazla olduğu düşünülen Ahıska Türklerinin 200.000 i Kazakistanda yaşıyor.

Almaty’den Çin sınırına giderken Çillik dahil buradaki kasaba ve köylerin çoğunda Ahıska Türkleri yaşıyor.Kendilerini yakından tanımak istiyordum.Tesadüfen Kök pazarı gezerken Hatice adlı bayan Türgen’den önce Köktobe köyündeki ailesini arayarak beni misafir etmek istediler.Gerçektem çok konukseverler.Ramazan olduğundan ikramları kabul etmedim.Asalında çok kalmak istiyordum ama Kazakistan için 5 günüm dolmak üzere olduğundan kalamadım.Kardeşi “kalima” beni köyü ve diğer akrabalarını gezdirdi.Dağlara da birlikte gittik.

Buradaki Ahıska Türkleri ,Stalin’in Gürcistandan sürdükleri dedelerinin torunları.Evleri  meyva ve sebze bahçeleri içinde tertmiz.Çalışkan insanlar.Elleri hiç boş durmuyor.Hep satacak bir şey üretiyorlar.O nedenle evleri ve işleri düzgün.Bana”Türkiye de yaşamak istiyoruz “dediler.Ben de “Türkiye sizin dizilerde izlediğiniz gibi yaşam yok.Biz zor geçinioruz.Bu yaşamı Türkiyede bulamazsınız.”dedim.

Ahıska Türkleri aynı bizim  gibi Türkçe ama Gürçü aksanı ile konuşuyorlar.Ama buradan Sovyetlerin dağıldığı zamanda gidip te geri dönen Kazaklar ,Ahıska Türklerine biraz sıkıştırıyorlarmış.yeni ev yaptıklarında “niye Türkiye’de yapmıyor sunuz ki”diyorlarmış.Yerli kazaklarla aralarında bir sorun yokmuş.

Türgen→Türgen dağları(30 km sonra paralı kapıdan giriyorsunuz.Ben  görevlierle konuşup vermediğimden fiyatı bilmiyorum.Yol boyu dağların güzellikleri başlıyor.Biraz ileride sağda Altın adamın çok çirkin bir heykeli var.Daha da ilerleyince solda alabalık çiftlikleri var.Kendiniz olta ile tutup pişirtiriyorsunuz.

Yine yol boy göreceğiniz Kazak çadırlarında konaklama imkanınız var ama Kırgız çadırları kadar güzel değil.

Sanırım bir 30 km kadar gittikten sonra şelalenin suyunun oluşturduğu ırmağın oraya geldik.Buradan şelale 15 km sonra.Oradan 8 km daha dağ yolundan yürümek gerekiyor.Ahıska Türkleri bayanlar yollarına zor yürüyorlarO nedenle  şelaleyi göremedik ama çevredeki dağların güzelliği yetti.

Eğer arabayla yolu devam ederseniz Çin yolu üzerinde ki en son Ahıska Türklerinin yaşadığı “Çillik” kasabasına varıyormuşsunuz.

Daha sonra Turgen’den 16 km sonra olan Çin sınırına giden ana yola çıkınız.Yol ağzında beklediğinizde zaten birçok araç duruyor.Pazarlık yaparak veya dolmuş ile Jarken veya Kegen yönüne giden

Çin sınırına giden Yol ağzı→Çillik(40 km)→Kokpek(75 km)→Yol ayrımı’na kadar gidiniz.Sağ yol çarın kanyonuna gidiyor.Sol yol Jarkent,yani çin sınırınagidiyor.Her  iki yol da çok işlek.

1-ÇARIN KANYONU:Yol ayrımdan sağa doğru Kegen  giden yoldan  25 km sonra sola doğru 10 km gidiyorsunuz.Her iki yolda işlek .otostop yapmak  zorundasınız.Kanyon yazısının krıl alfebesi ile  sağda tabelası var.Gidip gelende çok.Bekleyiniz.

Ben yol ağzından durdurduğum araç ile kanyona kadar birlikte gittik.Onlarda görmemişlerdi.

Kanyona giriş kişi başi 6300 T.Araba ile kapıdan geçip kanyon boyunca gidebiliyorsunuz.Kanyon Amerika da Grand Kanyonun küçük modeli.Gitmeye değer.Aşağısına merdivenle inebiliyorsunuz.

Tekrar yol ağzına geri geliniz.Sol yoldan araç bulıp   165 km ilerdeki Jarkent’e gidiniz.

JARKENT

Aslında Almaty’de ki Kazak ev sahibim burada bana tam Kazak köyünde bir yer ayarladı ama ben diğer yerleri gezerken geçiktim.Geç kalınca telaşlandım.Kalmak için yerdım ararken bnırıiraz Türkçe bilen Taksi şöförü Muhtarı aradı.Biraz sonra Isparta da okuyan uyguır genç Nizam ve arkadaşı Uygur Azad,muhtar iftar sofrasından kalkıp jeep ile geldiler.Dedim ya bu kadar şanslı olunur.Bir restoran  Özbek pilavı yiyip Azat’ın evine gittik.hemen eşi Uygur masası hazırladı.Azad’oran’a ga söylendim.”Madem eve gelecektik neden resterona geldik”diye.Bu kadar lezzetli bir ekmek yemedim.Çok temiz bir evdi.Ertesi günü beni jeep ile heryeri gezdirdiler.Sınıra kklıydı.dar yol paramı ödediler.Ne dediysem almadılar.

Her ikiside Türkiye de ki “Uygur ile ilgili çalışmalara yakınen katılıyorlar.Vatandan uzak olduğundan mı bilmem buradaki Uygurlar çok cana yakın insanlardı.Pazarda ki Uygurlar bile Kaşgar da kilerden farklıydı.Kızlar daha rahat.Uygurlar boçluda olsa iyi arabaya binmek isterlermiş.Yani  Türklergibi havalı olmayı seviyorlarmış.

Kazaklarla da araları çok iyi olduğu söylenemez.

Tarihi:1870 yılında Çin ,Doğu Türkistan’ı ,Şimdiki Jarkent’i de Ruslar İşgal edince Uygurlar iki arada kalmışlar.Nufuslu olan Uygur Velivay  Doğu Türkistan’dan arkadaşları ve halkı ile bu bölgeye göç etmek zorunda kalmış.Buradaki birçok yer adı  hasretlikten karşı taraftaki Uygur tarafında ki yer ismleri ile aynı.

Jarkent(Yerkent,Uygurca),%80’i Uygur.Zaten Uygur      havasını hemen fark ediyorsunuz.

Zaten doğu Türkistandan sonra en fazla Uygur Kazakistanda.Almaty’den Çin sınırına kadar daha yoğunlar.

Uygurlur,problemlerinin çözümünde Allah’tan sonra en çok Türkiye’ye güveniyorlar.

Kırgizistan da da 100 .000 Uygur varmış.

Doğu Türkistan da da Özbek,Kırgız,kazak ve Tacikler yaşıyor.

Gezilecek yerler:

1)   Muhsız camiimüzesi ve :Giriş 100 T.Fotoğraf makinası için 100 T.Sabah 9 da açılıyor.Velivay Yoldaşev tarafından 130 yıl önce Durganlılara çivi kulanılmadan yaptırılmış harika bir eser.Kırgızistan-Karokol’da kine benziyor ama bu çok daha güzel.Benzeri iki tane daha in de varmış ama birini  Çinliler yıkmışlar.

*Bu camide Fetullah Gülen hakkında Kazakca yazılmış kitaba rastladım.

Durgan Milleti:Çinceye yakın bir dil ile konuşan,inlilere benzeyen Müslüman halk.

1840’da Uygurlarla Durganlar Çinlilere karşı birlikte savaşmişlar.

2)Tahta Rus Katedral: Bu güzel yapı da Kırgızistan-Karakol-Aksu da ki katedrale çokbenziyor.

3)Ösek:Su olan piknik alanı

4)Evliya ağacı:Şehre 30 km ilerde.Gitmedim

Jarkent’ten sınıra geçiş:Sınırı geçmek için toplam 40 km lik yol olan  iki sınırı geçmek için(Kazakistan tarafında ki Horgos’u ve Çin tarafında ki Horgos’u geçiyorsunuz.)  Jarkent-otogarından 1500 Tengeye bilet alıp otobüsle geçmeniz gerekiyor.sadece para tuzağı.

Ama bilet kontrolu olmadı.Ayrıca Kazakistan sınır kapısında birçok biletsiz kişi bizim otobüse bindi.Kazakistan sınırını geçtikten sonra otobüsle 10 dakika sonra Çin sınırını geçtik.

Yine beni en sona bırakıp beklettiler.Görevliler Uygurdu.

Kapıdan çıkar çıkmaz taksiciler sizi otobüs yok diyerek kandırmaya çalışacak ama siz bir taksi ile(5 Yuan) çok yakında ki otobüs garına gidip otobüs bakınız.

ANI:K azakistan polisinin rüşvet konusunda methini duyduğumdan temkinliydim.Her işlembittiğinde tam kapıdan çıkarken polismemuru pasaportumu uzun süre inceledi.Güneşe tuttu.Baktı.Bana “Çantanda uyuşturucu var mı,dolar veya Tenge var mı” diye sordu.Amacı beni bıktırıp para koparmak.Baktı aldırış etmiyorum.Sonunda yarım Türkçesi ile”bana para ver” dedi.Anlamamzlığa gelip atlattım.

ANI:Bu gezimde tek sıkıntım taksiciler.Bu coğrafyanınkilerde en arsız ,yalancı ve uyanıkları.

Yanımda oturduğum kadın Urumçiye gideceğinden beraber gitmemizi söyledim.Baktım çıkışta beni bekliyor.Sevindim.Meğer Kazak taksici  ile gitmek istiyormuş.Bana 400 Yuan dediİki kişilik parayı bana ödetecek.Ben tabii daha önce fiyatları öğrenmiştim.”ben otobüsle gidecem dedim.”

O arada başaka bir Kazak taksici zorla elimden çantamı aldığı gibi beni garaja bıakmak istedi.Aslında böyle yapanların taksisine hiç binmem ama otobüsü kaçırmak istemedim.Fiyatı yüksek söyledi ama   asıl fiyata anlaştık.Yolda”bu saatte otobüs yok.Benim zaten 2 yolcum hazır.200 Yuane Urumçi’ye seni de götüreyim” dedi ama artık yolcum hazır yalanını bildiğimden inanmadım.Ama çok dil döktü.

Beni garaja değide yakın bir yere götürdü.Anladım tabii.Otobüsü kaçırmamı bekliyor.Resmen zorla indim.Hemen garaja gidip bilet sordum.Pekin saati ile 20,ne saatine göre olduğunu anlamadığım saatle 18’de otobüs vardı.Bir türlü dil bilen bulamadım. Beklemek istemiyorum ama herkes akşama otobüs var dedi.O hırsla beni beklediğini ahmin ettiğim için taksicinin yanına gittim.Herşeyi söyledim ama adam kaşarlanmış.

Tam geri dönerken Garajdan giriş olmayan otobüslerin çıktığı kapıda insanların beklediğini gördüm.Sorduğum çocuk az Türkçe de biiyordu.O da Urumçiye gidecekmiş.5 dakika sonra otobüs kapıdan çıktı ve biz bindik.Anlayamadım bu işi.Siz de hemen bilet almayınız.Önce buradan otobüs olup olmadığını sorunuz.Sanırım bilet gişesinden bilet satın almayanlar buradan bişniyor.

Horgos(Çin tarafında ki)→Urimçi(24 kişilk yataklı otobüs,700 km,150 Yuan,11 saat sürdü.)

Otobüse bindiğimde ayrıca şaşırdım.her iki tarafta iki katlı yataklı otobüs.Kaçkişinin kullanmış olduğu belirsiz yastık yorgan da var.değmeyin keyfime.Ayakkabılarınızı çıkarıp halı serili hole geçiyorsunuz.Yolcular burada halıya oturmuş sohbet ediyorlardı.Hemen yatağıma uzandım.Bu yazılarımıda  buradan keyifle yazıyorum.

Ara sıra aşağıdaki halı sohbetlerinede katılmayı ihmal etmedim.

Otobüsün sol tarafı daha manzaralı.Biraz ileride çevresinde  kıl çadırların olduğu göl vardı.Dağ ve çevre manzaraları da güzel.Durduğumuz bir yerde tuvaletlerde kapı ve su yok.Bütün tuvaletlerden bir oluk geçiyor.Koku çok keskin.Erkek ve kadınlar aynı laubaları kullandık.

 

NOT:Sibirya-Oms’dan Astana’ya gidip,Astana’dan Sibirya-Tümen’e geçtim.

2-ASTANA

%70’i KazakçGeri kalanı Rus ve diğerleri.Bir milyonluk şehir.

Astana’nın yeni bölgesi,çok gösterşi ve albenisi olan bir  şehir.Dubai havasında.Dev gökdelenler,moden iş binaları.şık apartmanlar.Parklarda genelde Kazak kültürünü yansıtan bronz heykeller.Yapay bir şehir.Ben Almata’yı tercih ederim.İnsanı sarmalayan bir şehir değilk.Gezip gidilecek şehir.

Çok şık binalr yapmışlar ama kaldırımları kırık dökük.Bazı kaldırımlarda yaptıkları alçatmalar o kadar yetersizdiki defalarca bisikletimi elimle kaldırıma çıkarıp indirdim.Gerçekten bir ülkenin gelişmişliği kaldırımlarından belli oluyor.Ülkemde de beni en çok üzen konu.Kırık dökük ,işlevsiz kaldırımlar.

Yine şehirler arası yolları ve istasyonları da yetersiz.Tuvaletler girilecek gibi değil.

*Astana’dan Antalya’ya ucak dahil 5 yıldızlı otele her şey dahil 1300 Dolara gidene rastladım.Hatta odalar denizin kıyısında değilde biraz geride olduğunda fiyat 800 Dolara düşüyor.Başkalarını mutlu etmeyi çok seven milletiz.

İçinden geçen işhim nehri şehri  modern binaların olduğu sol taraf ve eski yerleşimin olduğu sağ taraf olmak üzere ikiye ayırmış.

Ev sahibim bana bisikletini verdiğinden 2 gün boyunca çok keyifle Astana’

YENİ ASTANA

Şehrin merkezi sol taraftaki “Bayterek” kulesi sayılıyor.Kulenin her iki yanında Dış işleri ve iç işleri bakanlıkları var.

Kulenin yukarı  tarafında Kazakistanın geçmişini temsilen Han çadırı,aşağı  tarafı  ise yeni halini temsil eden  başbakanlık Sarayı  var.İkisinin ortasında da denge unsuru  Bayterek kulesi  var.

1)Bayterek Kulesi:Tepesine çıkış 500 tenge.Şekli kayın ağacını simgeliyor.Cevresinde de kayın ağaçlarını görebilirsiniz.Şehrin manzarasını seyredebiliyorsunuz.

Kulenden yukarı tarafa doğru

2)Nur Astana mescidi:Minaralari ve kubbeleri altın renginde olan ve 2005’ de yapılan  güzel bir camii.

İmamı “Aybolat bey”e ,Kazakistan Diyaneti  Manisa kuran kursunda eğitim aldırmış. Döndükten sonra burada göreve başlamış. Türkçe öğrenmişti.tesdadüfen ögrendiğim Türkiyede dini eğitim almış kaçıncı İmam.

3)Han çadırı:Kazakistanın geçmişini simgeliyor.Çok büyük ve modern alışvariş merkezi.En lüks markaları bulabilirsiniz.En üst katında da yüzme havuzları var.Giriş 1500 Tenge.Kuleye geri dönerken solda

Kuleden aşağı tarafa doğru

4)Altın kuleler:AltınOrda devletini simgeleyen mızrak şeklindeki ve altın renginde ki devlet binaları var.Bu kulelerin her iki yanındaki 1 km uzunlığunda ki binalar ise askerleri(ordu) simgeliyor.

*Kuleden bu kulelerin arasında (Başbakanlık yolu üzerinde)eski Türklerde gücü ve devleti simgeleyen dev yüzükler  ve önemli yerlerin maketleri olan camlı bölmeler var.Ben gittiğimde bu alanda onarım çalışmaları vardı.Çiçeklendiriliyordu.

Hemen bu binaları geçince

5)Başbakanlık Sarayı:Mavi kubbeli Nazarbayef’in çalışma ofisi bu binanın görünüşüde çok güzel.

Bir tarafında mavi işlemeleri olan yüksek bina olan Parlemento,diğer  tarafında ilginç mimarisi ile mavi renkli  tiyatro binası var.

Daha da aşağı tarafta(Ben bisikletle köprülerden gecerek gittim.Yürünebilirde.

6)Hazreti Sultan Camii:156 milyon dolara Türkler inşa etmiş.Gerçekten zarif olmuş ama akan bazı yerleri çok müdehaleler yapmalarına rağmen engelleyememişler.Bu devasa camide ben gittiğimde çok az kişi namaz kılıyordu.İnşaatinde çalışan bir Adanalı genç ile içeriyi gezdik.İki kere Kazak bayanla evlenmiş.Birer de çocukları olmuş.Gençlerimiz ülkede iş bulamayınca özel yaşamlarıda altüst oluyor.

7)Pramit:Giriş 500 T.Tur ile gezdiriyorlar.Konferans,toplantı ve sergiler için kullanılan bu güzel binanın içinde gezilecek bir şey yoktu..Bir katında eski kazak giysileri sergileniyordu.Orjınal olmayan farklı kültürlere ait eserler vardı.Onun dışında sadece toplantı salanlarını gezdik.Tam karşısında

8Tavelsizlik Sarayı)(Bağımsızlık Sarayı):Giriş 400 T.Burasıda toplantı ve konferanslar için kullanılıyormuş.İçinde ki hiç değiştirelemeyecek yeni Astananın maketi var.benim çok hoşuma gitti.daha sonra yapılacak binalar,yeşil alanlar ve göllerin bile maketleri hazırdı.Çok ince yapılmıştı.

Ayrıca içeride kazak ressamlara ait çok güzel resimlerin olduğu galeride var.

9)Bağımsızlık Anıtı:Hemen sarayın ön tarafında Kazakistanın bağımsızlığını anlatan anıt ve heykeller var.

10)Nehir kıyısı:Şehrin içinden dolanan nehrin birçok kıyısında gezinti yerleri var ama en güzeli ünlü beyaz köprüyü geçerken(Merkez müzeye varmadan)nehir kıyısı.

Burada nehrin iki yakasında da gezmek keyifli.İlk yakada lunaparkta var.Zaten iki kıyısı yürüyerek geçebileceğiniz bir köprü ile bağlanıyor.

Ama kıyısında “Kazakların 1847’de son Hanı olan “Kene Sarı”nın heykeli olan kıyı çok daha hareketli.İsterseniz nehir üzerinde sürekli kalkan gezi teknesi ilede gezebilirsiniz.

Yine nehir kenarındaki plajda yüzebilirsiniz.

Nehir kıyısında çok şık binalar var.Özellikle gece ışıklandırılınca daha da güzel görünüyoprlar ama dev sivrisinekler çok kötü ısırıyorlar.

ESKİ ASTANA

Köprüyü gectiğinizde artık eski Astanadasınız.

11)Müze:Giriş ücretli.Ayrıca fotoğraf makinasıda ücretli.3 katlı ve çok güzel bir müze.5.yy’da bulunan  bir Göktürk prensi olan “Altın Adam”ın kopyası ve bulunan altın objelerin kopyası burada da var.

Genelde Kazak yaşamı ve kültürü anlatılıyor.

12)Nursultan Nazarbaev President Müzesi:Respubiliki Caddesinden içeriye doğru olan bu 4 katlı müze ücretsiz.Genelde “Nazarbayef”in yaşamının anlatıldığı ve özel eşyalarının tanıtıldığı bu müzede güzel dizayn edilmiş.Burada da altın adam’ın kopyası vardı.Aynı yerde söylenenlere göre birkaç tane yeni altın adam bulunmuş.

13)Gençler Sarayı:Respubiliki caddesi üzerinde üst üste tabak şekinde ortada top olan fıskiyelerin olduğu bu park meşhur ama pek bir şey yok.Önünde ve caddenin karşı tarafında oynayan Kazak kadın heykelleri var.

ANI:Sorduğum adresi kimse bilemeyince benim”Allah Allah” dememden Türk olduğumu anlayan genç yardımcı olmaya çalıştı.Artık söylemeye gerek yok sanırım.Türkiyede okumuş.Bana”bakın hemen karşıda Türk Kültürü var.Bayrağınızı görüyor musunuz”dedi.Aslında önce gitmek istemedim.Yurt dışında ç ok elçıliğin kapısı bile açmadan derdimi öylesine dinlemişlerdir.Gittiğimde önce Furkan Bey an ile karşilaştım.Çok sıcak karşıladı.Hemen çay ve hurma ikram etti.Peşine diğer öğretmen arkadaşlar geldi.Ve müdür bey İbrahim bey ile de tanıştık.İnanılmaz konukseverdi.Bilet alamıyordum.Başta İbrahim bey olmak üzere tüm arkadaşlar çok yardımcı olmaya çalıştılar.

Beni şöför ve dil bilen çalışanları ile otobüs garajına gönderdiler ama alamadık.İbrahim bey”ertesi günü yemeğe bekliyoruz”dedi.Ben merkezde çıkan yemeği birlikte yiyeceğimizi düşünerek gittim .Öğretmenlerden Sinan bey ile yakında  ki Divan Türk restoranına gittik.Çok keyifle yemek yedik.yemeklerin çok lezzetliydi.Sinan beyle birçok konuda sohbet ettik.Şehir hakkında kendisinden bilgi edindim.kendisine”Buralardan öğrencilerin ülkemizde gelerek üniversite okumalarını doğru bulmadığımı,bizim gençlerin açıkta kaldığını “söyledim.Kendisi”bu bir devlet politikasıdır.Bu gelenler ülkelerinin en öğtrencileri,geleceğin önemli mevkilerine gelebilecek gençler.İlerisi için bu yatırım yapılıyor”dedi ama bu konuda anlaşamdık.Evet ülkeme her taraftan gençler gelsin.Dilimi ,geleneklerimizi,kültürümüzü öğrensin.Çok güzel ama bizim başkalarını hele hele burslu okutacak gücümüz henüz yok.Bir öğretmen olaran gençlerimizin üniversite kazanmak içişn neler çektiklerine en yakın tanıklardanım.Sinan bey”isteyen,çalışan herkes Türkiye’de üniversiteye girer”dedi.Evet en güzel gençlik çağlarını aşırı çalışarak girerler.değermi?Elin çocukları sıradan bir sınavla burslu okurken bizim gençlerin çilesi dayanılır gibi değil.Bana göre önce eğitim sistemimiz değişmeli.Gençlerimiz istedikleri alanda okuyabilecek koşullar oluşturmalı.Sonra dışarıya yardımcı olalım. isteyen gelsin.Sorun yok.

Bu arada her yıl 45 bin yabancı öğrencinin Türkiyede Üniversite okuduğunu da öğrendim. Acaba bunlar para ödeyerek gelseler kaçı okur Türkiyede.Sinan bey parasıyla okuyan olduğunu söyledi.Olabilir ama ben tesadüfen Türkiyede bu kaday okuyanın içindünü e parasıyla okuyana hiç rastlamadım.

Kısaca bu konuda Sinan öğretmenimle anlaşamdık.Gelecek ne gösterecek bakacağız.

Ertesi günü alacaklı gibi  utanaraktekrar merkeze uğradım ama  tanıştığım molla bilet işimi ayarladığından öğretmenlerimizi tekrar bir sıkıntıya sokmadığım için sevindim ama bilet bulamasaydım yine kendileri yardımcı olacaklardı.Hatta gidemesem genç arkadaşlar kalma konusunda bile yardım edebileceklerini söylediler.Topluca resim çekinip vedalaştım.

İlk kez ülkemin dışında bir öğretmen olarak .öğretmenler tarafından bu şekilde ağırlanmaktan çok mutlu olarak gezime yeni şevkle devam ettim.Hepsine çok teiekkür ederim.

yunus emre türk kültür merkezi,türk dilini ,kültürünü ve sanatını diğer ülke insanlarına öğretmek üzere 2009’da kurulmuş.

Bu merkezlerin sayısı 24 ayrı ülkede şimdilik 30 tane ama sürekli bir yenisi ekleniyormuş.İnternet adresi

Yee.org.tr

Astana’da ki 5 aylık kurs 200 Dolardı.Ülkemde böyle ucuz dil kursu bulsam ben de giderim.

ANI: Türk kültür merkezinden ayılınca nehir kıyısında gezerken Türkçe konuşanlara rastladım.

Merkezdekileri daha çok problem olmamak adına kendilerinden Tümen’e otobüs konusunda yardım rica ettim.

Birtanesi İran’da çok tanışmak istediğim Şii Mollaydı.Kendisi aslında Irak-Necefliydi.İran-Kum’da dini eğitim almış.Türkiyeden de Kum’da birlikte eğitim aldıkları birçok arkadaşı varmış.

peygamberin soyundan olduğu için Seyitmiş.Türkçe dahil 7 dili ana dili gibi konuşuyordu.Eşi çalışmasa beni eve de götürecekti.Çok ta gitmek isterdim.Ben kendisini davet ettim ama “zamanım yok.gelemem.Buradaki Şiilerin mollasıyım” dedi.

Kazakistan’da 500.000 şii varmış.Astana’da 10.000 ,Karagan’da da 40.000 şii olduğunu söyledi.

 Sohbet sırasında İran’ı çok sevdiğimi ama kadınların başının kapatılmasından hoşlanmadığımı söyledim.Bana”Hicab bizim Hatice anamız.Asla kötü söyleme.Bana söz ver”dedi.Ben de “Hicab hakkında kötü konuşmayacağım”diye söz verdim.

Hemen telefonlar açıldı.yerim ayrıldı.Ertesi gün de biletim gönderileceğini söyledi.Ama inanmakta zorlandım.Çünkü çok girişimlerde bulundauk ama bilet alabilmem için sadece Karagan’a gitmem gerektiğini “söylemişlerdi.

Bu arada karşıdan telefon beklediğimizden uzun uzun sohbet ettik.Çok komik genç adamdı.Bir mollanın bu denli neşeli olabileceğine inanasım gelmedi.Arkadaşlarıda kendisini çok seviyordu.

İnanılmaz sevimli bir insandı.Çok güldüm.Bir ara”bu nehirde boğulan oluyor mu” diye sorduğumda”oluyor.Bana haber veriyorlar.Ben de onları toprağa boğuyorum” dedi.

Yine 1eğer burada cüppe giysem bunlar beni öldürür.Ancak İran’da giyebiliyorum” dedi.

Şiiliği en iyi din olarak canı gönülden inanmiş ama sözüne bu kadar er insana az rastladım.Ne dediyse yaptı.Teşekkürlerimi bile kabul etmedi.Allah için yapıyorum dedi.Ona”her Müslüman senin gibi olsa,dünya güllük gülistanlık olur” dedim.Gerçekten çok iyi niyetli,kalpten inançlı birisiydi.

Benim din konusunda sorduğum birçok soruyu uzun uzun açıklayarak anlattı.

Ertesi gün gece bir’e doğru beni yolcu ettiler.

BORABAY:250 km kuzey batıya doğru turistik yer.Bizim Bolu-yedigöller gibiymiş.Her taraf su ile çevriliymiş.Başka sefere kaldı.Gittiğinizde her şey dahil ev günlük fiyatı 2000 T.

Astana→Sibirya(Omsk’a hergün 17:30’da otobüs var.Novarsibirsike’de var.)

Astana→Tümen (Karagan’dan gelen otobüs saat gece 12 ‘de Astana otobüs garajına ugrayıp yoluna devam ediyor.6800 T=40 Dolar cıvarı.)Ertesi gün akşam 8 gibi Tümen’de olunuyor.

Bu otobüse çok zor bilet aldık.Ancak tanıştığım molla ,öğrencisini arayarak bilet aldırıp otobüs şöförü ile gönderdi.

Astana’da ki otobüs garajından satmyorlar.Otobüs geldiğinde(Arka tarafa geliyor.) insanlar sıraya girip parasını ödeyerek güzergah üzerinde gidecekleri yerebilet alıyorlar.Ben yer kalmaz da gece yarısı ortada kalırım diye çok telaş yaptım ama otobüs geldiğinde yolcusunu boşaltıp bekleyen herkesi aldı.hergün otobüs yok.Sanırım gün aşırı var.

Sibirya’ya tren ile direkt veya aktarmalı tren ilede gidebilirsiniz ama yerler bitmişti.Tümen’e olan aktarmalı tren biletide pahallıydı.

3-Kazakistan’da  bir daha ki seferegezilecek(Özbekistan ve Türkmenistan’dan geçilecek.

1-Türkistan: Kazakistan-Çimkent’e 2 saat uzaklıkta.Timur’un yaptırdığı “Ahmet yesevi”nin türbesi var.

Ahmet Yesevi’nin hocası “Asla Bab”ın türbesi de 2.5 saat ileride.

2-Balkaş Gölü

3-Astana’ya 250 km uzaktaki Borabay gezilecek